Μια ιταλική κρίση θα ήταν πολύ χειρότερη από την ελληνική

Του Desmond Lachman

Οι αγορές σήμερα αντιμετωπίζουν με αξιοσημείωτο εφησυχασμό την ραγδαία επιδεινούμενη πολιτική και οικονομική κατάσταση στην Ιταλία. Η στάση τους μοιάζει οδυνηρά με τον εφησυχασμό τους το 2009 κατά τις παραμονές της ελληνικής κρίσης χρέους.

Αυτό μπορεί να επιφέρει έντονες συνέπειες για τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, δεδομένου του ότι η ιταλική οικονομία έχει δεκαπλάσιο μέγεθος από την αντίστοιχη ελληνική. Ακόμη, η Ιταλία έχει 10 φορές το δημόσιο χρέος που είχε η Ελλάδα κατά τη δική της κρίση.

Το 2009 οι αγορές δεν προέβλεψαν την ελληνική κρίση χρέους, παρά τις πολλές ενδείξεις ότι τα δημοσιονομικά της Ελλάδας βρίσκονταν σε μη βιώσιμη πορεία. Πράγματι, μέχρι και το 2009 η ελληνική κυβέρνηση μπορούσε να δανείζεται μακροπρόθεσμα με επιτόκια που μόλις ξεπερνούσαν κατά 0,1% τα αντίστοιχα γερμανικά. Κι αυτό, παρά τις πολλές ενδείξεις ότι η ελληνική κυβέρνηση θα υποχρεωνόταν στο τέλος σε μια δραματική αναδιάρθρωση του χρέους που εντέλει κόστισε στους πιστωτές της του ιδιωτικού τομέα 95 σεντ για κάθε δολάριο.

Σήμερα, παρά τις εντεινόμενες ενδείξεις ότι η λαϊκιστική ιταλική κυβέρνηση μπορεί να οδεύει προς μία αναδιάρθρωση χρέους, και πιθανόν ακόμη και προς την έξοδο από το ευρώ, οι αγορές επιδεικνύουν μεγάλο εφησυχασμό ως προς τις οικονομικές προοπτικές της Ιταλίας. Πράγματι, κατά τους τελευταίους μήνες το spread μεταξύ των ιταλικών και των γερμανικών κρατικών ομολόγων έχει μειωθεί σημαντικά, παρά τις εντεινόμενες ενδείξεις ότι η ιταλική κυβέρνηση χάνει τον δημοσιονομικό έλεγχο.


Μια πρόσφατη ένδειξη ότι η ιταλική κυβέρνηση θα δυσκολευτεί να φέρει υπό έλεγχο το βουνό δημόσιου χρέους της χώρας που υπερβαίνει το 130% του ΑΕΠ, είναι ότι η ιταλική οικονομία εισήλθε για μια ακόμη φορά σε ύφεση. Η Ιταλία, όντας στον στενό κορσέ του ευρώ, δεν μπορεί να μειώσει τα επιτόκια ή να καταφύγει σε υποτίμηση των ισοτιμιών για να ενισχύσει την οικονομία της. Αυτό ουσιαστικά δεν της επιτρέπει να χρησιμοποιήσει μέτρα περιορισμού των δαπανών για τη βελτίωση των δημοσιονομικών μεγεθών της, καθώς διατρέχει τον κίνδυνο να βαθύνει έτσι την οικονομική ύφεση.

Μια ακόμη ένδειξη ότι τα δημοσιονομικά της Ιταλίας πιθανόν να επιδεινωθούν σημαντικά στο εγγύς μέλλον είναι ότι η κυβερνώσα λαϊκιστική συμμαχία φαίνεται να βρίσκεται σε πορεία σύγκρουσης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως προς το ζήτημα της ανάγκης δημοσιονομικής πειθαρχίας.

Η ιταλική κυβέρνηση αγνοεί τις προειδοποιήσεις της Επιτροπής ότι, αν συνεχίσει τις σημερινές της πολιτικές, το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ιταλίας πιθανότατα θα ανέλθει στο 3,5% του ΑΕΠ το 2020, και προτείνει την εισαγωγή ενός ενιαίου φόρου εισοδήματος της τάξης του 15% για την ενίσχυση της οικονομίας. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι το μέτρο αυτό θα κοστίσει περίπου 1,5% του ΑΕΠ και θα οδηγήσει στην κλιμάκωση του δημοσίου χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ σε επίπεδα άνω του 135%.

Μια ακόμη πιο ανησυχητική ένδειξη της λάθος κατεύθυνσης της ιταλικής οικονομίας ήταν η πρόσφατη έγκριση από το ιταλικό κοινοβούλιο σε μια ενδεικτική ψηφοφορία της έκδοσης των λεγόμενων «mini-bots» για τη χρηματοδότηση ενός μεγαλύτερου δημοσιονομικού ελλείμματος. Αυτά τα mini-bots είναι μικρής αξίας ιταλικά ομόλογα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους κατόχους τους για τη δημιουργία μελλοντικών φόρων.

Τα mini-bots γίνονται αντιληπτά στις Βρυξέλλες ως ένα τέχνασμα με το οποίο η ιταλική κυβέρνηση επιχειρεί να παρακάμψει τα όρια της Ευρωζώνης για το δημοσιονομικό έλλειμμα των κρατών μελών. Ακόμη, γίνονται αντιληπτά ως εισαγωγή ενός παράλληλου νομίσματος που μπορεί να λειάνει τη μετάβαση μιας μελλοντικής ιταλικής εξόδου από το ευρώ.

Μπορεί κανείς να ελπίζει ότι ενώ οι αγορές μπορεί να κλείνουν τα μάτια μπροστά στην επιδείνωση των θεμελιωδών οικονομικών και πολιτικών δεδομένων της Ιταλίας, οι διαμορφωτές της παγκόσμιας οικονομικής πολιτικής δεν κάνουν το ίδιο. Όπως επανεπιβεβαίωσε η εμπειρία της ελληνικής κρίσης χρέους, οι κρίσεις συχνά παίρνουν πολύ περισσότερο χρόνο απ’ ό,τι θα πίστευε κανείς για να ξεσπάσουν, αλλά όταν ξεσπούν, εξελίσσονται με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς.

Με την ιταλική οικονομία να έχει 10 φορές το μέγεθος της αντίστοιχης ελληνικής, δεν υπάρχει περιθώριο οι διαμορφωτές της παγκόσμιας οικονομικής πολιτικής να καταληφθούν εκ νέου εξ απήνης.
--
Ο Desmond Lachman είναι στέλεχος του American Enterprise Institute, πρώην αναπληρωτής διευθυντής στο τμήμα ανάπτυξης και αναθεώρησης πολιτικών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και επικεφαλής οικονομικής στρατηγικής για τις αναδυόμενες οικονομίες στην Salomon Smith Barney.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 18 Ιουνίου 2019 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια του American Enterprise Institute και τη συνεργασία του ΚΕΦίΜ - Μάρκος Δραγούμης.
Liberal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση