Η πλανητική αυτοκρατορία του χρήματος

Γράφει ο Σταύρος Λυγερός

Οι προ καιρού αποκαλύψεις για τα Panama Papers και τα Paradise Papers αποδεικνύουν αυτό που όλοι οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνώριζαν ως πραγματικότητα, αλλά δεν μπορούσαν να αποδείξουν. Πολύ περισσότερο δεν μπορούσαν να ξέρουν ποια μέλη της διεθνούς πολιτικής και οικονομικής ελίτ έχουν τέτοιους λογαριασμούς και ποιοι όχι. Οι φορολογικοί παράδεισοι, όμως, υπάρχουν ακριβώς επειδή υπάρχει σχετική ζήτηση από την ολιγαρχία του χρήματος. Το ίδιο και οι off shore.

Η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν έκανε ποτέ τον κόπο να εξηγήσει γιατί υπάρχει αυτό το είδος της εταιρείας, δεδομένου ότι δεν εξυπηρετεί ούτε το διεθνές εμπόριο, ούτε κάποια άλλη λειτουργία της διεθνούς οικονομίας. Το μόνο που εξυπηρετεί είναι την φοροαποφυγή και την απόκρυψη πλούτου, ο οποίος συχνά έχει προκύψει όχι από νόμιμους τρόπους. Το φαινόμενο της φοροαποφυγής-φοροδιαφυγής υπήρχε πάντα, αλλά με την μετάλλαξη του καπιταλισμού στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης έχει προσλάβει πρωτοφανείς διαστάσεις.

Οι δυτικές κυβερνήσεις εκλέγονται από τους λαούς για να σεβαστούν το Κράτος Δικαίου και για να υποστηρίξουν τις δημοκρατικές αρχές. Μία εξ αυτών είναι ότι κάθε φορολογούμενος πρέπει να πληρώνει αναλόγως του εισοδήματός του. Το γεγονός ότι αυτό δεν συμβαίνει και μάλιστα δεν συμβαίνει με την κραυγαλέα ανοχή των κυβερνήσεων είναι το διαρκές σκάνδαλο που συστηματικά παρακάμπτεται από τα συστημικά Μίντια.

Οι πολιτικές ελίτ στις μεγάλες δυτικές χώρες δεν ευθύνονται μόνο γι’ αυτό. Είναι τόσο διαπλεκόμενες με τις μεγάλες εταιρείες των χωρών τους, που έχουν την τάση να ταυτίζουν τα συμφέροντα αυτών των εταιρειών με τα συμφέροντα των κρατών. Αυτό, ωστόσο, δεν ισχύει. Για λόγους χαμηλότερου κόστους εργασίας, οι “δυτικές” πολυεθνικές έχουν σε μεγάλο βαθμό μεταφέρει τις παραγωγικές δραστηριότητές τους εκτός Δύσης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι έχουν στερήσει θέσεις εργασίας και τα αντίστοιχα εισοδήματα από τις δυτικές κοινωνίες και κατ’ επέκταση από τα δυτικά κράτη.


Η Κίνα και οι ευσεβείς πόθοι

Το γεγονός ότι κατά κανόνα οι μεγαλομέτοχοι των πολυεθνικών είναι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι δεν καλύπτει, βεβαίως, το κενό. Τα υψηλά κέρδη των πολυεθνικών μόνο εν μέρει επιστρέφουν στη Δύση και σε κάθε περίπτωση δεν προορίζονται για να συντηρήσουν το βιοτικό επίπεδο των δυτικών κοινωνιών. Η ειρωνεία της υπόθεσης είναι πως η έμπρακτη αμφισβήτηση αυτού του καθεστώτος προήλθε από έναν επιχειρηματία-πολιτικό, όπως ο Τραμπ.

Ορισμένοι αναλυτές στη Δύση προβλέπουν ότι λόγω του αυταρχικού μονοκομματικού καθεστώτος της και των οικονομικοκοινωνικών αντιθέσεών της, η Κίνα θα αντιμετωπίσει τα επόμενα χρόνια κρίση κατάρρευσης. Το ενδεχόμενο αυτό φοβίζει για τις επιπτώσεις που θα έχει στη διεθνή οικονομία και ως εκ τούτου στην αμερικανική και στις ευρωπαϊκές οικονομίες. Από την άλλη πλευρά, όμως, η αποδυνάμωση ενός πανίσχυρου εμπορικού ανταγωνιστή θα ήταν επωφελής με στρατηγικούς όρους.

Οι επισημάνσεις για τις αντιφάσεις της Κίνας δεν είναι λάθος, αλλά το συμπέρασμα ότι θα αντιμετωπίσει κρίση κατάρρευσης δεν είναι καθόλου δεδομένο. Δεν αποκλείονται κοινωνικές εντάσεις. Προς το παρόν, όμως, το καθεστώς φαίνεται όχι μόνο να διατηρεί τον έλεγχο της κατάστασης, αλλά και να υποστηρίζεται από τη νεοπαγή οικονομική ελίτ και από τμήματα του πληθυσμού που λόγω της εκρηκτικής ανάπτυξης έχουν δει το βιοτικό τους επίπεδο να αναβαθμίζεται εντυπωσιακά.

Νέου τύπου “αυτοκρατορία”

Η κλιμακούμενη πίεση που δέχεται η Δύση από τις αναδυόμενες βιομηχανικές χώρες, έστω και αργά, θα υποχρεώσει τις δυτικές άρχουσες ελίτ να αναθεωρήσουν τα κυρίαρχα δόγματά τους. Έτσι κι αλλιώς, οι βεβαιότητές τους καταρρέουν η μία μετά την άλλη. Όταν οι Αγορές στη δεκαετία επιτέθηκαν χωρίς σοβαρό λόγο εναντίον των χωρών της Ανατολικής Ασίας, προκαλώντας οικονομικά και κοινωνικά ερείπια, οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι χαμογελούσαν κάτω από τα μουστάκια τους για το πλήγμα που δέχονταν οι ανταγωνιστές τους.

Πίστευαν ότι οι Αγορές δεν πρόκειται ποτέ να στραφούν εναντίον της Δύσης, η οποία και τις έθρεψε. Οι επιθέσεις εναντίον του ευρώ, αλλά και η κάποια στιγμή υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ διέψευσαν και αυτό τον μύθο. Αποδείχθηκε και κατ’ αυτό τον τρόπο ότι η ολιγαρχία του χρήματος είναι περισσότερο μια νέου τύπου πλανητική “αυτοκρατορία” παρά κεφαλαιοκράτες με αμερικανική ή ευρωπαϊκή συνείδηση.

Είναι αληθές ότι η πανάκριβη διάσωση των τραπεζών εκτόξευσε τα ελλείμματα και ως εκ τούτου αύξησε απότομα το χρέος των δυτικών χωρών. Στην πραγματικότητα, όμως, το κόστος της διάσωσης ήταν το νερό που ξεχείλισε ένα ποτήρι, το οποίο ανάλογα με τη χώρα ήταν ή μισογεμάτο ή σχεδόν γεμάτο. Χρέη είχαν αρχίσει να συσσωρεύουν οι δυτικές χώρες εδώ και μερικά χρόνια, παρά το γεγονός ότι η διεθνής οικονομία διάνυε περίοδο παχιών αγελάδων.

Από τα κράτη στους ιδιώτες

Οι αιτίες είναι δύο και αμφότερες πηγάζουν από την παγκοσμιοποίηση:
Πρώτον, η παραγωγή μετακόμισε σε μεγάλο βαθμό από τη Δύση προς τις χώρες με φθηνό κόστος εργασίας.
Δεύτερον, οι πολυεθνικές μετέφεραν την έδρα τους εκεί όπου οι φορολογικοί συντελεστές είναι χαμηλοί. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε σ’ έναν ανταγωνισμό, αποτέλεσμα του οποίου ήταν μια γενική μείωση των φορολογικών συντελεστών.

Όλα αυτά επέφεραν σημαντική μείωση των κρατικών εσόδων. Για να συντηρήσουν οι δυτικές κυβερνήσεις στοιχειωδώς το μέσο βιοτικό επίπεδο και τις κοινωνικές υποδομές στις χώρες τους, κατέφυγαν στον δανεισμό. Ειδικά στην Ευρωζώνη, που για χρόνια τα επιτόκια ήταν πολύ χαμηλά, ο δανεισμός ήταν η εύκολη λύση.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα κρατικά χρέη να ακολουθήσουν ανοδική τροχιά. Με άλλα λόγια, το χρήμα έχει μεταφερθεί μαζικά από τα κράτη σε ιδιώτες. Η μεγαλύτερη ή μικρότερη διόγκωση του χρέους ήταν αναπόφευκτο να προκαλέσει κάποια στιγμή κρίση χρέους. Όσο η διεθνής κοινότητα θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει τις Αγορές σαν ιερές αγελάδες, η δημοσιονομική κρίση των κρατών θα οξύνεται και στις ακραίες περιπτώσεις θα μετεξελίσσεται σε κρίση χρέους.

Ταυτοχρόνως, τα μέλη της διεθνούς ολιγαρχίας του χρήματος ψάχνουν τρόπο όχι μόνο να αυξήσουν ακόμα περισσότερο τον ολοένα και μεγαλύτερο πλούτο τους, αλλά και να φοροδιαφύγουν. Όπως αποδεικνύουν οι αποκαλύψεις με τα Panama Papers και τα Paradise Papers πρόκειται μάλλον για κανόνα παρά για εξαίρεση. Όταν, όμως, οι πολιτικές ελίτ μετατρέπονται περισσότερο ή λιγότερο σε μέλη αυτής της ολιγαρχίας του χρήματος, είναι παράλογο να περιμένεις πως οι κυβερνήσεις θα υπερασπισθούν το δημόσιο συμφέρον, όπως θεσμικά έχουν οριστεί να κάνουν.

SLPress


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση