Το Spiegel, η δραχμή και οι καταθέτες

Σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης εκφράζονται φόβοι ότι θα λειτουργήσει από σήμερα το τραπεζικό σύστημα, με άγνωστο το χρόνο επανόδου στην ομαλότητα, καθώς οι Έλληνες μικροί και μεσαίοι καταθέτες, το τελευταίο «προπύργιο» σταθερότητας του συστήματος, μοιάζουν να βρίσκονται στο στόχαστρο μιας… επιχείρησης ψυχολογικού πολέμου από κέντρα της Γερμανίας.

Το σενάριο του γερμανικού περιοδικού “Spiegel” περί ελληνικού αιτήματος για επιστροφή στη δραχμή, που δήθεν συζητήθηκε στην περιβόητη πλέον «κλειστή» σύσκεψη υπουργών Οικονομικών στο Λουξεμβούργο, μπορεί να διαψεύσθηκε από όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές, αλλά δεν αποκλείεται τις επόμενες να δημιουργήσει αποσταθεροποιητική δυναμική στο τραπεζικό σύστημα, εντείνοντας την «αιμορραγία» καταθέσεων σε επικίνδυνο βαθμό για τις τράπεζες.

Κι αυτό γιατί πρόκειται για ένα σενάριο που ενεργοποιεί τη χειρότερη μορφή δυσπιστίας του πληθυσμού προς το οικονομικό σύστημα της χώρας, σε μια εποχή μάλιστα που η εμπιστοσύνη των καταθετών στην κυβέρνηση, αλλά ακόμη και στις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης δέχεται καθημερινά πλήγματα:

• Όπως αναφέρουν έμπειρα τραπεζικά στελέχη, η νομισματική και συναλλαγματική σταθερότητα στην Ελλάδα δεν έχει εμπεδωθεί στη συνείδηση του πληθυσμού, καθώς κράτησε για λίγα χρόνια την τελευταία δεκαετία, με τη συμμετοχή στην ευρωζώνη, ενώ από ιδρύσεως του ελληνικού κράτους μέχρι τις τελευταίες επιθέσεις στη δραχμή το 1998 οι Έλληνες έχουν διδαχθεί (με επώδυνα τρόπο…) ότι η σταθερότητα είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας.
• Τα σενάρια επιστροφής στη δραχμή ενεργοποιούν σε ευρύτατα στρώματα του ελληνικού πληθυσμού εξαρτημένα αντανακλαστικά από το παρελθόν: τότε που σε κάθε οικονομική αναταραχή οι πολίτες έσπευδαν να προστατεύσουν τις οικονομίες τους, αποσύροντας καταθέσεις από τις τράπεζες και αγοράζοντας χρυσές λίρες ή «σκληρό» συνάλλαγμα.
• Οι πληροφορίες και τα σενάρια που διοχετεύονται καθημερινά πλέον στα μέσα ενημέρωσης, κυρίως από γερμανικές πηγές, έχουν κλείσει ήδη ένα ακόμη διαβρωτικό για την εμπιστοσύνη κύκλο: άρχισαν με το δημοσίευμα του “Spiegel” περί επικείμενης αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, κατόπιν σχετικής πρότασης του ΔΝΤ και κλείνουν τώρα ένα κύκλο με το ακόμη πιο ακραίο σενάριο της συζητούμενης, δήθεν, επιστροφής στη δραχμή.
• Όταν αυτή η αποσταθεροποιητική σεναριολογία αντί να «σβήνει» κλιμακώνεται, ενώ μαζί της κλιμακώνεται και η αμφισβήτηση της αξιοπιστίας της κυβέρνησης, αλλά και της βούλησης και ικανότητας των ευρωπαϊκών αρχών να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την κρίση, επόμενο είναι πολλοί μικροί και μεσαίοι καταθέτες να αντιδρούν πρώτα «μαζεύοντας» τις οικονομίες τους από τις τράπεζες και μετά να προσπαθούν να αναζητήσουν την αλήθεια μέσα σε αυτό τον καταιγισμό (παρα)πληροφόρησης.
• Τραπεζικά στελέχη που παρακολουθούν με μεγάλη ανησυχία τις εξελίξεις τονίζουν ότι τα όρια αντοχής του τραπεζικού συστήματος σε τέτοιες πιέσεις δεν είναι ανεξάντλητα. Αν δεν ξεκαθαρίσει άμεσα, με «καθαρές» πρωτοβουλίες από την Ευρώπη, η λύση που θα δοθεί τελικά στο ελληνικό πρόβλημα, η εκροή καταθέσεων μπορεί να φέρει μια νέα μορφή κρίσης, ιρλανδικού τύπου, στην Ελλάδα: δηλαδή, να μετεξελιχθεί η δημοσιονομική σε σοβαρή τραπεζική κρίση. Οι καταθέτες δεν θα χάσουν τα χρήματά τους, όπως δεν τα έχασαν και στην Ιρλανδία (η ΕΚΤ έχει όλα τα «όπλα» για να καλυφθούν οι εκροές ρευστότητας), αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα είναι «ανώδυνη» για τη χώρα και τις τράπεζες μια εκτροπή της κρίσης προς αυτή την κατεύθυνση.

Είναι χρήσιμο πάντως να τονισθεί, για να μπορέσει και ο μέσος καταθέτης να αντιληφθεί πόσο μπορεί να ευσταθούν σενάρια αποχώρησης της Ελλάδας από την ευρωζώνη, οικειοθελούς ή έξωθεν επιβεβλημένης, ότι η ΕΚΤ έχει από καιρό (το 2009 και πριν ξεσπάσει η ελληνική κρίση) μελετήσει διεξοδικά τις νομικές παραμέτρους ενδεχόμενης εξόδου χώρας- μέλους από την ευρωζώνη.

Σε μελέτη 50 σελίδων που συμπτωματικά ανέλαβε για λογαριασμό της ΕΚΤ ο Έλληνας νομικός της σύμβουλος Φοίβος Αθανασίου κλήθηκε να καλύψει όλες τις νομικές παραμέτρους εξόδου ή αποβολής χώρας από την ευρωζώνη. Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε, με πλούσια τεκμηρίωση, είναι ότι στην ουσία το νομικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ΟΝΕ ΑΠΟΚΛΕΙΕΙ τη δυνατότητα εξόδου ή αποβολής μιας χώρας από την ευρωζώνη. Και αυτή η μελέτη επιβεβαιώνει αυτό που λένε στις αγορές, ότι η ΟΝΕ είναι σαν το “Hotel California” του ομώνυμου τραγουδιού που έγινε μεγάλη επιτυχία τη δεκαετία του ’70: μπορείς να μπεις όποτε θέλεις, αλλά δεν μπορείς ποτέ να βγεις.

Πέρα από τις νομικές παραμέτρους του προβλήματος, η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη σήμερα, που θα «πήγαινε πακέτο» και με την έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με την επικρατέστερη νομική ερμηνεία, θα είχε καταστροφικές πολιτικές και οικονομικές συνέπειες. Το σπουδαιότερο είναι ότι θα σηματοδοτούσε, για πρώτη φορά στη μεταπολεμική ιστορία της Ευρώπης, ένα ιστορικής σημασίας «πισωγύρισμα» της ευρωπαϊκής ενοποίησης, με εν δυνάμει διαλυτικές συνέπειες για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Ακόμη και κάποιοι γερμανικοί κύκλοι, που εύκολα και για να εξυπηρετήσουν άλλες σκοπιμότητες μιλούν για επιστροφή στη δραχμή είναι πολύ αμφίβολο αν έχουν αξιολογήσει σοβαρά τις καταστροφικές συνέπειες για την ίδια τη χώρα τους από ένα τέτοιο κορυφαίας σημασίας πολιτικό και οικονομικό γεγονός. Ξεχνούν φαίνεται, μπροστά στην προσπάθεια να εξυπηρετήσουν βραχυπρόθεσμες σκοπιμότητες, ότι αν η Γερμανία σήμερα ευημερεί, ύστερα από σχεδόν επτά δεκαετίες ειρήνης και οικονομικής ανάπτυξης, αυτό σε πολύ μεγάλο βαθμό οφείλεται στη συνεχή διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Στην πραγματικότητα, λοιπόν, ο κίνδυνος να πάνε ένα πρωί οι καταθέτες στις τράπεζες και αντί για ευρώ να βρουν δραχμές ανάγεται στη σφαίρα της απιθανότητας. Αν συνέβαινε αυτό στους Έλληνες καταθέτες, οι Ιρλανδοί, οι Πορτογάλοι και πολλοί άλλοι καταθέτες της ευρωζώνης θα έσπευδαν να προφυλαχθούν από τον κίνδυνο να πάθουν το ίδιο και η νομισματική ένωση θα κατέρρεε σαν πύργος από τραπουλόχαρτα, συμπαρασύροντας το πολιτικό οικοδόμημα της Ευρώπης στη χειρότερη κρίση από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση