Σε κίνδυνο η εθνοτική ισορροπία στα Σκόπια

Συνέντευξη που είναι προάγγελος εξελίξεων

Το πρώην μέλος του κοινοβουλίου Μερσέλ Μπιλιάλι, συνιδρυτής της πρωτοβουλίας "Πολίτες υπέρ της Ευρωπαϊκής ΠΓΔΜ" και σήμερα αρθρογράφος στην Dnevnik, μίλησε στους SETimes για τις σχέσεις μεταξύ των εθνοτήτων, το ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων και το μέλλον.
Η συνέντευξη αυτή έγινε λίγες ημέρες πριν την πρόταση περί καντονίων, που κατέθεσε ομάδα νέων Αλβανών και που πρόκειται να αποτελέσει ένα σοβαρό κεφάλαιο στις εσωτερικές συζητήσεις, αλλά και στις όποιες εξελίξεις υπάρξουν στα Σκόπια. Η επισήμανση του κυρίου Μπιλιάλι, των λανθασμένων εθνοτικών σχέσεων στο εσωτερικό των Σκοπίων, αποτελεί απλά την κορυφή του παγόβουνου που απειλεί την ενότητα αλλά και την εσωτερική ασφάλεια στα Σκόπια.
Southeast European Times: Προς ποια κατεύθυνση νομίζετε ότι οδεύουν οι σχέσεις μεταξύ των εθνικοτήτων στην ΠΓΔΜ;
Μπιλιάλι: Οι εθνοτικές σχέσεις βαδίζουν σε λάθος κατεύθυνση. Νομίζω ότι υάρχει η τάση έλλειψης εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση μεταξύ των αλβανών, τάση η οποία φάνηκε κατά τη διάρκεια των προεδρικών εκλογών όπου το μεγαλύτερο μέρος του αλβανικού κοινού τις μποϊκοτάρισε. Μεταξύ των αλβανών, έχει αναπτυχθεί το αίσθημα ότι η κυβέρνηση ευνοεί μια εθνοτική, μια πολιτιστική και μια θρησκευτική ομάδα.
Αυτό δεν είναι καλό, εάν ληφθεί υπόψη ότι μετά τα γεγονότα του 2001, υπήρξε μια δυναμική περίοδος στην αποκατάσταση των εθνοτικών προβλημάτων, η οποία είχε οδηγήσει σε βελτίωση της εμπιστοσύνης μεταξύ των εθνοτήτων και αμοιβαία σταθερότητα, πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα την αναγνώριση των Σκοπίων ως υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ χώρα.
Εάν αισθάνεσαι ότι ευνοείται μόνο μια εθνοτική ομάδα, είναι φυσιολογικό να υπάρχει δυσαρέσκεια στους άλλους κι αυτό, στο τέλος, θα βλάψει τα συμφέροντα όλων στη χώρα. Βαδίζουμε προς τα πίσω παρά προς τα μπρος, ιδίως όσον αφορά την αποκαλούμενη "αρχαιοποίηση" – δηλαδή, τη διαδικασία μετονομασίας του αεροδρομίου και του κύριου αυτοκινητόδρομου σε Αλέξανδρος ο Μέγας και τα σχέδια τοποθέτησης ενός τεράστιου μνημείου στη δημόσια πλατεία. Η πρακτική αυτή είναι κακή όπως έχει δείξει τόσες φορές η ιστορία.
SETimes: Ο δήμαρχος του Γλόστιβαρ Ρούφι Οσμάνι και ο ηγέτης του DPA Μεντούχ Τάχι λένε ότι η Συμφωνία της Αχρίδας δεν λειτουργεί πλέον και ότι υπάρχει ανάγκη για μια νέα συμφωνία μεταξύ αλβανών και σκοπιανών. Ποιες είναι οι σκέψεις σας;
Μπιλιάλι: Νομίζω ότι η γνώμη αυτή δημιουργείται από το αίσθημα παραμέλησης που υπάρχει ανάμεσα στους αλβανούς… Είναι σαν να επιστρέφουμε σε μια παλαιά ταινία όπου οι αλβανοί ήταν πάντα δυσαρεστημένοι, να ζητούν κάτι και οι σκοπιανοί να τους δίνουν αυτό που θέλουν. Αντί να πάμε μπροστά, πηγαίνουμε προς τα πίσω. Υπάρχει δε και ένα ακόμα πράγμα: η κατάσταση οδηγεί σε πόλωση και μεταξύ των αλβανικών κομμάτων. Ενώ ο δήμαρχος του Γκόστιβαρ και ο ηγέτης του DPA λένε ότι τα Σκόπια χρειάζονται μια νέα συμφωνία, το κυβερνητικό DUI λέει ότι η Συμφωνία της Αχρίδας εξασφαλίζει το σωστό πλαίσιο για την ανάπτυξη της χώρας. Είναι φυσιολογικό γι' αυτούς να το λένε αυτό γιατί το συγκεκριμένο κόμμα είναι υπεύθυνο για τη Συμφωνία. Νομίζω ότι αυτό το [πολιτικό] παιχνίδι είναι πολύ επικίνδυνο.
SETimes: Πώς νομίζετε ότι η συνεχόμενη διαφωνία για την ονομασία επηρεάζει τις σχέσεις ΝΑΤΟ, ΕΕ και Σκοπίων; Τι έχετε να πείτε για το κάλεσμα των αλβανικών κομμάτων για μια ταχεία λύση;
Μπιλιάλι: Τα αλβανικά κόμματα έδειξαν σαφώς και δημοσίως την κατανόησή τους όσον αφορά το ζήτημα της ονομασίας. Ωστόσο, το πρόβλημα αυτό υφίσταται εδώ και πολύ καιρό. Μετά τη σύνοδο κορυφής του Βουκουρεστίου, έχουμε μια διαφορετική κατάσταση και εκεί που πρωτοστατούσαμε στην περιοχή, αποκλεισθήκαμε από την ένταξη στο ΝΑΤΟ – σε αντίθεση με την Αλβανία και την Κροατία.
Σήμερα, υπάρχουν δύο εκ διαμέτρου αντίθετες ομάδες στη χώρα αυτή. Η μία είναι η αλβανική κοινότητα η οποία ζητά την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, με όποιο κόστος, και η άλλη των σκοπιανών, για τους οποίους η ένταξη στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ είναι σημαντική, αλλά όχι τόσο σημαντική όσο η ονομασία της χώρας. Νομίζω ότι μεταξύ των αλβανών υπερισχύει η άποψη ότι η κυβέρνηση δεν έχει τη βούληση να επιλύσει το πρόβλημα αυτό.
SETimes: Περιμένετε οι διαπραγματεύσεις για τη διαφωνία επί του ονόματος να ενταθούν τώρα που ανέλαβε ο Γιόργκε Ιβάνοφ και τελείωσαν οι ευρωεκλογές στην Ελλάδα;
Μπιλιάλι: Είμαστε μάρτυρες μεγάλων πιέσεων από τη διεθνή κοινότητα για την επίλυση του ζητήματος αυτού. Το έργο επίλυσης όλων αυτών των ζητημάτων, το έχει η κυβέρνηση, ιδίως με την εκλογή του νέου προέδρου… Ο χρόνος δεν είναι πλέον σύμμαχός μας – υπάρχει ανάγκη λήψης έξυπνων και θαρραλέων αποφάσεων. Νομίζω ότι οι διαπραγματεύσεις θα εντατικοποιηθούν τώρα, αλλά ο πρωθυπουργός είναι αυτός που έχει τον κύριο λόγο. Δεν είμαι σίγουρος ότι θέλει κάποια λύση.
SETimes: Η ανακοίνωση ότι θα ξαναχτιστεί η εκκλησία, στο κέντρο των Σκοπίων, η οποία είχε καταστραφεί κατά τον σεισμό του 1962, υποκίνησε και τα αιτήματα για την ανέγερση του Τζαμιού Μπουρμάλι. Πώς αυτό θα επηρεάσει την πολυεθνική μας κοινωνία;
Μπιλιάλι: Είναι βέβαιο ότι η κατάσταση αυτή δεν θα έχει θετική επιρροή, αλλά, απεναντίας, θα ενισχύσει την πόλωση, όπως ήδη παρατηρείται με διαφορετικούς τρόπους. Βλέπεις, σε μια πολυεθνική κοινωνία, χρειάζεται να είσαι πολύ προσεκτικός όταν ανακοινώνεις ανακαινίσεις, ιδιαίτερα θρησκευτικών κτιρίων γιατί δεν μπορείς να ευνοείς μόνο μία εθνοτική ομάδα.
Στην προκειμένη περίπτωση, υπάρχουν δύο διαφορετικές επιλογές. Η πρώτη – που εκφράζει, πιστεύω, την πλειοψηφία των αλβανών και άλλων μη ορθόδοξων πολιτών καθώς και πολλών ορθοδόξων – είναι ότι δεν υπάρχει ανάγκη για θρησκευτικά κτίρια στο κέντρο των Σκοπίων. Η δεύτερη προέρχεται από υποστηρικτές του Τζαμιού Μπουρμάλι, που ακολουθεί τη λογική του "αφήστε τους να χτίσουν την εκκλησία γιατί τότε θα χτίσουμε κι εμείς το τζαμί". Η οικοδόμηση μόνο σε μια από τις προαναφερθείσες τοποθεσίες θα είχε μεγάλες επιπτώσεις.
SETimes: Βοηθήσατε στο ξεκίνημα του "Πολίτες υπέρ της Ευρωπαϊκής ΠΓΔΜ" και μιλάτε όπου πάτε στη χώρα για τη σημασία της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Πόσα νομίζετε ότι γνωρίζουν οι πολίτες των Σκοπίων για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ;
Μπιλιάλι: Γνωρίζουν πολλά και υποστηρίζουν τη διαδικασία αυτή – όπως δείχνουν μέχρι τώρα και οι δημοσκοπήσεις. Ωστόσο, νομίζω ότι οι λαϊκίστικες πολιτικές αυτής της κυβέρνησης δημιουργούν κάποια σύγχυση, [υπαινισσόμενες] ότι τα Σκόπια μπορούν να υπάρχουν χωρίς το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Νομίζω ότι ο χρόνος θα δείξει ότι δεν είναι έτσι.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση