Τι σημαίνει η αλλαγή ρητορικής του Ερντογάν

Του Κώστα Ράπτη

Για τον Ταγίπ Ερντογάν ο χρόνος μοιάζει να έχει γυρίσει κάπου στο 2012. Σύμφωνα με όσα διακηρύσσει, βρίσκεται σε ολομέτωπη αντιπαράθεση με το "καθεστώς” της Δαμασκού και οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις δεν θα αποσυρθούν από τη συριακή επικράτεια παρά μόνο όταν το ζητήσει ο συριακός λαός.

Με άλλα λόγια, η Συριακή Αραβική Δημοκρατία είναι ένα "μη κράτος” του οποίου τις εσωτερικές αντιθέσεις καλείται να ρυθμίσει η ίδια η Τουρκία, όπως το πράττει από ετών κατέχοντας στρατιωτικά το βόρειο ήμισυ της επίσης "εκλιπούσας” Κυπριακής Δημοκρατίας.

Η επιστροφή αυτή στη ρητορική της απονομιμοποίησης προφανώς αποβλέπει στον προσεταιρισμό της Δύσης, αναβιώνοντας τη λογική της "αλλαγής καθεστώτος” που στο πρόσφατο παρελθόν συνένωνε πολλούς και διαφορετικούς παίκτες υπό το σύνθημα "Assad must go”.

Όμως οι ανατροπές που έχουν έκτοτε επέλθει είναι καταλυτικές. Η Δαμασκός έχει διαφύγει τον κίνδυνο της κατάρρευσης και έχει αποκαταστήσει την εξουσία της σε μία εδαφικά συνεχή ζώνη η οποία περιλαμβάνει το σύνολο των μεγάλων αστικών κέντρων και το πλείστον του πληθυσμού. Από την άλλη, το διεθνές μέτωπο που τροφοδότησε με μια τεράστια επιχείρηση αποστολής όπλων και εθελοντών το αντάρτικο κατά του Άσαντ, έχει διασπαστεί. Η Σαουδική Αραβία και οι σύμμαχοί της έχουν αποσυρθεί και αντιμετωπίζουν τις φιλοδοξίες του διδύμου Τουρκίας-Κατάρ ως μεγαλύτερη απειλή από την επιβίωση του συριακού καθεστώτος.


Η παρουσία της Ρωσίας στα συριακά πράγματα εδώ και μία πενταετία αποτελεί μία επένδυση που δεν μπορεί να ακυρωθεί έναντι οποιουδήποτε ανταλλάγματος, γιατί το διακύβευμα ξεκινά από την προστασία της ίδιας της ρωσικής επικράτειας απέναντι στην ισλαμιστική απειλή και φθάνει μέχρι την υπεράσπιση του σχεδίου ευρασιατικής ολοκλήρωσης. Η αποστροφή του Ταγίπ Ερντογάν "αν θέλετε μια βάση, κρατήστε την, αλλά μη στέκεστε στον δρόμο μας” απηχεί ελλιπή κατανόηση της κατάστασης.

Η απουσία επίσημων δηλώσεων της Μόσχας και της Δαμασκού τα τελευταία 24ωρα επιβάλλει προβληματισμό. Δεν είναι απίθανο η ρωσική πλευρά να δυσκολεύεται να ρυμουλκήσει σε μια νέα εκεχειρία τους Σύρους συμμάχους της, οι οποίοι κάλλιστα μπορούν να τείνουν το ους στα λιγότερο διαλλακτικά μηνύματα του Ιράν. Η προσωρινή σιγή των ρωσικών αντιαεροπορικών στη βόρεια Συρία, η οποία είχε ως αποτέλεσμα σοβαρές απώλειες για τα συριακά κυβερνητικά στρατεύματα, ενδεχομένως αποτελεί τμήμα της διεξαγόμενης δύσκολης διαπραγμάτευσης μεταξύ συμμάχων για τα περαιτέρω. Όμως υπάρχουν πάντοτε και οι υψηλής ακρίβειας ιρανικοί βαλλιστικοί πύραυλοι που δοκιμάσθηκαν στα πλήγματα εναντίον αμερικανικών βάσεων στο Ιράκ, σε αντεκδίκηση της δολοφονίας Σολεϊμανί.

Την περισσότερο αντιφατική στάση έχουν ωστόσο οι δυτικές δυνάμεις. Επιδιώκουν να δώσουν άλλη μία αναβολή στο κλείσιμο του συριακού φακέλου, χωρίς ωστόσο να επιβαρυνθούν με τα προσφυγικά κύματα που η παράταση των εχθροπραξιών αναπόφευκτα θα γεννήσει. Και επιθυμούν να αναθερμάνουν τη σχέση τους με την Τουρκία, χωρίς ασφαλώς να ανοίξουν τα σύνορά τους στις νέες ροές που κυνικά και εκβιαστικά κινητοποιεί. Συμβαίνει μάλιστα όσο περισσότερο μια ευρωπαϊκή χώρα προσβλέπει στην οχύρωση των εξωτερικών συνόρων, είτε για λόγους ιδεολογικούς (λ.χ. Ουγγαρία), είτε γιατί αποτελεί τον κατεξοχήν τελικό προορισμό των προσφύγων (Γερμανία), τόσο στενότερες σχέσεις να διατηρεί με την Άγκυρα.

Από αυτή την άποψη, η Ελλάδα βρίσκεται σε κλοιό – που επιδεινώνεται από την απουσία διαύλων συνεννόησης με δυνάμεις όπως η Μόσχα, η Τεχεράνη και η Δαμασκός, οι οποίες αντιμάχονται επί του πεδίου τις τουρκικές φιλοδοξίες. Μολονότι δε στον ελλαδικό χώρο επιφυλάσσεται ρόλος "μονάδας προκαλύψεως” της Ε.Ε., τυχόν κλιμάκωση της κατασταλτικής αντιμετώπισης των εισερχομένων στον Έβρο και τα νησιά, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αντιμετωπιστεί με κατακραυγή όχι μόνο από την ευρωπαϊκή "κοινωνία των πολιτών”, αλλά και από κυβερνήσεις. Κατακραυγή που όμως δεν θα συνοδευτεί από άνοιγμα λ.χ. των ελληνικών βορείων συνόρων στις προσφυγικές ροές.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση