Το ελληνικό πρόβλημα θα δώσει ώθηση στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση;

• Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί δείχνουν να έχουν αποκομίσει διδάγματα από τους ομολόγους τους της κυβέρνησης Ομπάμα

Ο σκληροτράχηλος προσωπάρχης του Ομπάμα στον Λευκό Οίκο, Ραμ Εμανουέλ, συνοψίζοντας το ναυάγιο της αμερικανικής οικονομίας που κληροδότησε η κυβέρνηση Μπους, είπε στον πρόεδρο: «Δεν αφήνεις πότε μια σοβαρή κρίση να πάει ‘χαμένη’». Κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει τους Ευρωπαίους πολιτικούς και γραφειοκράτες ότι αφήνουν τη σοβαρή κρίση της Ευρωζώνης που προέκυψε από την ελληνική σπατάλη να πάει ‘χαμένη’.
Όχι ότι έχουν καταφέρει κιόλας να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Η απλή συζήτηση για ‘εγχειρήματα διάσωσης’ και για παρέμβαση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου δεν έχει ικανοποιήσει τις αγορές, που επέβαλαν τόσο βαριές χρεώσεις στα ελληνικά κρατικά ομόλογα ώστε η ελληνική κυβέρνηση αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει και να ζητήσει δημοσίως συνδρομή. Σύντομα θα την έχει από την κοινοπραξία της Ευρωζώνης και του ΔΝΤ.
Για όσους υποστηρίζουν την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης η κρίση της Ελλάδας τους παρέχει μια πολύ μεγάλη ευκαιρία να προωθήσουν περαιτέρω το στόχο τους – τέτοια ευκαιρία που ποτέ τους δεν θα είχαν φανταστεί αν οι Έλληνες δεν μαγείρευαν τα βιβλία τους και δεν κατέληγαν σε μια κρίση αναχρηματοδότησης του δημόσιου χρέους για να στηρίζουν το πλουσιοπάροχο λάιφ στάιλ και τον διαρκώς αυξανόμενο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων.
Δεν είναι μυστικό ότι το κοινό νόμισμα και το ένα και ενιαίο επιτόκιο για 16 κράτη - μέλη, με δεδομένη την απουσία μιας ενιαίας δημοσιονομικής πολιτικής, αργά ή γρήγορα θα κατέληγαν σε προβλήματα. Και κανένας δεν πιστεύει ότι το όριο του 3% για το δημοσιονομικό έλλειμμα που προβλέπονταν στο Σύμφωνο Ανάπτυξης και Σταθερότητας ήταν κάτι παραπάνω από ένα δωράκι προς τους Γερμανούς για να παραιτηθούν από το σταθερό μάρκο. Αλλά για όσον καιρό η παγκόσμια οικονομία εμφάνιζε ανάπτυξη, αυτή η αναντιστοίχια δεν προσλάμβανε μεγάλη σημασία στο οπλοστάσιο των υποστηρικτών της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η γερμανική εξαγωγική μηχανή δούλευε καλά, οι έλληνες καταναλωτές έκαναν τις εισαγωγές τους, και δανειζόμενοι με ελκυστικά επιτόκια είχαν να τις πληρώσουν... έτσι και όλα φαίνονταν να πηγαίνουν ρολόι.
Μόνο που δεν ήταν έτσι. Και να λοιπόν που η κρίση που δεν πρέπει ... να πάει χαμένη πλήττει την Ευρωζώνη. Στο παρόν στάδιο μπορούμε μόνο να κάνουμε προβλέψεις για το αν το τελικό σχέδιο της ελληνικής διάσωσης θα ικανοποιήσει τις αγορές ή για το αν το σχέδιο θα πάρει την απαραίτητη έγκριση από τα Κοινοβούλια των χωρών που πρόκειται να παράσχουν δάνεια στην Ελλάδα σε επιτόκια χαμηλότερα της αγοράς. Αλλά ό,τι κι αν γίνει, το σημαντικό είναι πως η διαδικασία σήμερα οικοδομείται πάνω σε μια σημαντική νέα αρχή που θα ορίσει το μέλλον της Ευρωζώνης: ότι κάθε κράτος μέλος είναι εν τέλει ο δημοσιονομικός φύλακας των υπολοίπων εταίρων του.
Δεν έχει και τόση σημασία το ότι η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία που αντιμετωπίζουν ανάλογα προβλήματα αναμένεται να συμβάλλουν στην ελληνική διάσωση, ή το ότι Γερμανίδα καγκελάριος Αγγέλα Μέρκελ πρέπει να βρει κάποιον τρόπο να εξηγήσει στο απρόθυμο εκλογικό της σώμα γιατί κάθε Γερμανός πολίτης πρέπει να καταβάλει 100 ευρώ για να συνταξιοδοτούνται οι Έλληνες νωρίτερα από τους Γερμανούς. Σημασία έχει πως γίνεται ένα μεγάλο βήμα για την προώθηση του σχεδίου της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Μια γνωστή αμερικανική αρχή που θα μπει τώρα στο παιχνίδι είναι το "όχι φορολογία χωρίς αντιπροσώπευση". Οι Ευρωπαίοι πολίτες στην πραγματικότητα θα φορολογηθούν για την στήριξη της ελληνικής κυβέρνησης που δεν εξέλεξαν και στην οποία δεν αντιπροσωπεύονται.
Πολύ σύντομα εξάλλου μπορεί να κληθούν να παράσχουν ανάλογη στήριξη στην Ισπανία, την Πορτογαλία ή σε κάποια άλλη χώρα του ευρωπαϊκού νότου. Και δεν πρέπει να προκαλέσει έκπληξη αν αυτή τους η φορολόγηση οδηγήσει σε αιτήματα για αντιπροσώπευση στις δημοσιονομικές υποθέσεις των ευεργετηθέντων ξένων χωρών. Προφανώς όχι αιτήματα για τον προσδιορισμό των λεπτομερειών της φορολογικής πολιτικής ή της πολιτικής κρατικών δαπανών της κάθε μιας από αυτές τις χώρες – αυτό θα πήγαινε πολύ πιο πέρα από τα αυτονόητα της κατασκευής του εθνικού κράτους. Όμως αυτοί που θα πληρώσουν τα όργανα αναμφίβολα θα θελήσουν να ορίσουν το βασικό σκοπό και τον τόνο των εν γένει δημοσιονομικών δεδομένων των εταίρων τους της Ευρωζώνης.
Αλλά – και αυτό πρέπει να μας κάνει εκπληξη – είναι σχετικά απίθανο σε αυτές τις διαδικασίες να συμμετάσχει ως βασικός παίκτης η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, παρά το ότι μέχρι σήμερα αυτή υπήρξε η θεματοφύλακας της αξίας του ευρώ. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ έχασε τη μάχη για να κρατήσει το ΔΝΤ εκτός του εγχειρήματος διάσωσης. Μπορεί να τυγχάνει ευρύτατων επιδοκιμασιών για τις αποφάσεις του περί την ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική κατά τη διάρκεια της πρόσφατης ύφεσης, όμως ο Τρισέ σήμερα διαπιστώνει ότι τα μέλη της Ευρωζώνης δεν ευνοούν τυχόν ανάμειξη της ΕΚΤ στη δημοσιονομική πολιτική.
Πού πηγαίνει λοιπόν η Ευρώπη από δώ και πέρα; Αυτό θα εξαρτηθεί από την έκβαση της τρέχουσας μάχης για τον προσδιορισμό εκείνου που θα θέσει τους όρους για την παροχή της οικονομικής συνδρομής στην Ελλάδα. Το ΔΝΤ, που θα παράσχει το ένα τρίτο των κονδυλίων του πακέτου διάσωσης (15 δις ευρώ), θεωρεί ότι το ίδιο πρέπει να θέσει τους όρους. Τα μέλη της Ευρωζώνης όμως πιστεύουν ότι οι όροι εμπίπτουν στη δική τους αρμοδιότητα, με τη Γαλλία να ηγείται των προσπαθειών για τον περιορισμό του ρόλου του ΔΝΤ στον ελάχιστο δυνατό βαθμό, και αυτό όχι μόνο επειδή ο διευθυντής του Ντομινίκ Στρος-Καν φέρεται ως ο ισχυρός σοσιαλιστής αντίπαλος του Νικολά Σαρκοζί στις γαλλικές προεδρικές εκλογές του 2012.
Το πιθανότερο είναι ότι το ζήτημα θα λυθεί με έναν από εκείνους τους άθλιους συμβιβασμούς στους οποίους οι Ευρωπαίοι πολιτικοί έχουν άριστες επιδόσεις. Ότι δηλαδή οι όροι θα τεθούν από το ΔΝΤ αλλά θα τροποποιηθούν επαρκώς ώστε να ανταποκρίνονται στα αιτήματα των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, για να αποφευχθεί η διαμάχη ανάμεσα στους δύο πόλους.
Ο Ευρωπαίος επίτροπος για τις οικονομικές και νομισματικές υποθέσεις Όλι Ρεν θα αρχίσει να εξασκεί τις εποπτικές του αρμοδιότητες, συμπληρώνοντας την εποπτεία του ΔΝΤ και επιτρέποντας στο Γάλλο πρόεδρο να ισχυρίζεται ότι η Ευρώπη ακολουθεί τη συμβουλή του Βολτέρου και φροντίζει μόνη τα του οίκου της. Θα δούμε ως πού μπορεί να φτάσει ακόμη η παραίτηση των κρατών μελών της Ευρωζώνης από την εθνική τους κυριαρχία καθώς η Ευρώπη κάνει άλλο ένα βήμα –ένα πολύ μεγάλο βήμα– προς την κατεύθυνση της πλήρους οικονομικής ολοκλήρωσης.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση