Game over για τον Λουκασένκο

Ποια είναι η επόμενη κίνηση του Κρεμλίνου

Του Dmitri Trenin

Μια ευρεία εικόνα του τι συμβαίνει τώρα στη Λευκορωσία, αναμενόταν εδώ και μήνες. Πριν από τις εκλογές, ο πρόεδρος Alexander Lukashenko θα εξαφάνιζε τυχόν σοβαρούς διεκδικητές, αφήνοντας μόνο εκείνους που θα μπορούσε να κερδίσει χωρίς πολλά προβλήματα. Η ίδια η ψηφοφορία θα ήταν νοθευμένη. Η ανακήρυξη της νίκης του Lukashenko θα οδηγούσε σε διαδηλώσεις, ο Lukashenkoo θα κατέστειλε τις διαδηλώσεις με ωμή βία, στη συνέχεια θα απέρριπτε την κριτική ως παρέμβαση στα εσωτερικά της Λευκορωσίας, και θα παρέμενε στην εξουσία. Με άλλα λόγια, μια επανάληψη του σεναρίου των εκλογών του 2010 ξανά.

Ωστόσο ενάντια στις προσδοκίες, διάφοροι παράγοντες έχουν αλλάξει σημαντικά, ακόμη και κρίσιμα, την εικόνα. Ένα ήταν το περιστατικό Wagner: μια παράξενη επιχείρηση στην οποία η KGB της Λευκορωσίας συνέλαβε 33 υπόπτους Ρώσους μισθοφόρους 11 ημέρες πριν από τις εκλογές και τους κατηγόρησε ότι έχουν έρθει στο Μινσκ για να προκαλέσουν προβλήματα στη διάρκεια των εκλογών. Οι συλλήψεις επέτρεψαν στον Lukashenko να εντείνει την αντί-ρωσική ρητορική του. Το Κρεμλίνο, μπερδεμένο, είδε όλο αυτό ως μια προσπάθεια του Λευκορώσου ηγέτη να κερδίσει την συναίνεση της Δύσης για την επανεκλογή του με ένα αντί-ρωσικό εισιτήριο. Οποιαδήποτε εμπιστοσύνη μπορεί να είχε πλέον η Μόσχα στον Lukashenko, εξαφανίστηκε τελείως.

Ο δεύτερος παράγοντας ήταν η επιμονή των διαδηλωτών στο Μινσκ και σε όλη τη Λευκορωσία, οι οποίοι δεν εγκατέλειψαν μετά από αρκετές ημέρες διαδηλώσεων, παρά το ότι είχαν άσχημη αντιμετώπιση, που σε κάποιες περιπτώσεις σήμαινε ότι ξυλοκοπήθηκαν άσχημα από την αστυνομία. Η βαρβαρότητα για την οποία ο Lukashenko είχε ελπίζει ότι, όπως και στο παρελθόν, θα εξαφάνιζε τις διαδηλώσεις, οδήγησε στο αντίθετο αποτέλεσμα, αυτό της διευρυμένης αγανάκτησης και θυμού. Αυτό με τη σειρά του οδήγησε στο τρίτο απροσδόκητο αποτέλεσμα: την επέκταση των διαδηλώσεων πέρα από το συνηθισμένο πλήθος των νέων, με ευρωπαϊκό προσανατολισμό αστών, συμπεριλαμβάνοντας μεγαλύτερους ανθρώπους, ακόμη και εκείνους που πριν από λίγες ημέρες θα μπορούσαν να έχουν ψηφίσει τον Lukashenko στις εκλογές.


Η κατάσταση εξελίσσεται γρήγορα, και θα υπάρξουν περαιτέρω εκπλήξεις όσο περνάει ο καιρός. Ωστόσο ορισμένα αρχικά συμπεράσματα μπορούν ήδη να εξαχθούν. Το καθεστώς του Lukashenko έχει ξεκάθαρα χάσει τον έλεγχο της χώρας. Μπορεί ακόμη να έχει την εξουσία: η κυβερνητική ομάδα που αποτελείται από γραφειοκράτες προσωπικά επιλεγμένους οι οποίοι αλλάζουν συνεχώς από τον Lukashenko, δεν έχει ορατές ρωγμές, και η πίστη της αστυνομίας και των δυνάμεων ασφαλείας έχει επαναβεβαιωθεί από την προσωπική ευθύνη των αρχηγών τους για την μετά τις εκλογές καταστολή. Το κλασικό σενάριο μιας πολύχρωμης επανάστασης δεν θα διαδραματιστεί στη Λευκορωσία αυτή τη φορά.

Ωστόσο ο πρόεδρος -ο οποίος εάν είχε αφήσει τις εκλογές να διεξαχθούν χωρίς παρέμβαση, μπορεί ακόμη και να είχε κερδίσει τον πρώτο γύρο- έχει τώρα χάσει την υποστήριξη του λαού. Παρά την επίσημη καταμέτρηση που δίνει το 80% των ψήφων στον Lukashenko, ο λαός της Λευκορωσίας απάντησε όχι στις εκλογές, αλλά στις ημέρες που ακολούθησαν.

Ο Lukashenko, ο αυταρχικός ηγέτης ο οποίος φαινομενικά δημιούργησε το κράτος της Λευκορωσίας, θα μπορούσε να είχε περάσει στην ιστορία ως ο πατέρας της σύγχρονης Λευκορωσίας, εάν είχε επιλέξει -ακόμη και νωρίτερα φέτος- να παραιτηθεί και να διαχειριστεί τη δική του διαδοχή. Τώρα είναι σε τροχιά για μια αναπόφευκτη και ανέντιμη έξοδο. Μπορεί να περάσουν εβδομάδες ή περισσότερο, αλλά ως εδώ ήταν για τον Lukashenko: η νομιμότητα του έχει χαθεί για πάντα. Αυτό είναι η πιο σημαντική έκβαση των τελευταίων εξελίξεων. Αυτή η έκβαση φέρνει επίσης άλλους παράγοντες στη σκηνή, μαζί με τον λαό της Λευκορωσίας. Μια νέα πράξη του δράματος ξεκινάει.

Η στρατηγική θέση την οποία κατέχει η Λευκορωσία στον κεντρικό άξονα μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ρωσίας, καθιστά τη διαδοχή στον άνθρωπο που κυβέρνηση την χώρα με σιδερένια γροθιά για 26 χρόνια, εξαιρετικά σημαντικά τόσο για τη Μόσχα όσο και για τη Δύση. Το Κρεμλίνο δεν είναι παντρεμένο με τον Lukashenko: τον βαρέθηκε. Δεν μπορεί ωστόσο να επιτρέψει στη Λευκορωσία να ακολουθήσει τον δρόμο της Ουκρανίας και να γίνει άλλος ένας αντί-ρωσικός, φιλονατοϊκός προμαχώνας στα σύνορα της, και πολύ πιο κοντά στη Μόσχα. Ούτε μπορεί να επιτρέψει μια επανάσταση να οδηγήσει σε αιματοχυσία.

Επομένως τι πρέπει να γίνει; Υπάρχουν τέσσερις βασικές επιλογές. Πρώτον, μια ρωσική στρατιωτική επέμβαση στη Λευκορωσία για να σταθεροποιήσει τον σύμμαχο της: αυτό θα πρέπει να αποφευχθεί με κάθε κόστος εξαιτίας των αναπόφευκτα καταστροφικών συνεπειών της. Η δεύτερο επιλογή είναι να μην κάνει τίποτα και να επιτραπεί στον Lukashenko να πέσει, ελπίζοντας ότι όποιος έρθει μετά από αυτόν θα λάβει υπόψη τους στενούς δεσμούς της Λευκορωσίας με τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων αυτών στην οικονομική σφαίρα: πολύ ριψοκίνδυνο. Μια αναταραχή μπορεί να μετατραπεί σε αιματοχυσία, υποχρεώνοντας τη Μόσχα να ασκήσει την πρώτη επιλογή. Η τρίτη είναι να εκμεταλλευτεί τις κατεστραμμένες σχέσεις του Lukashenko με τη Δύση και να να τον τυλίξει σε μια σφιχτή "αγκαλιά”: αντιπαραγωγικό. Θα καθιστούσε τη Ρωσία συνεργό του καταδικασμένου καθεστώτος, και θα έθρεφε μίσος για τη Ρωσία με λεφτά της ίδιας της Μόσχας. Η τέταρτη επιλογή είναι να κοιτάξει πέρα από τον Lukasheno και να διαχειριστεί μια μεταβίβαση εξουσίας στο Μινσκ.

Η επιλογή αυτή θα σήμαινε την εκμετάλλευση της πολιτικής μεταβίβασης στη Λευκορωσία, πείθοντας τον Lukashenko ότι η αποχώρηση στην εξορία είναι η λιγότερο κακή επιλογή για εκείνον υπό τις παρούσες συνθήκες. Αυτό θα σήμαινε ότι εμπλέκονται ταυτόχρονα αρκετές διάσημες προσωπικότητες στη Λευκορωσία και θα βοηθούσε να προκύψει μια νέα υπηρεσιακή κυβέρνηση μέχρι τη διεξαγωγή των εκλογών σε εύθετο χρόνο. Θα σήμαινε επίσης ότι θα ακουγόταν η Λευκορωσία στα ζητήματα των διμερών της σχέσεων, συμπεριλαμβανομένης της φύσης του union state και διαφόρων στοιχείων του. Αυτό θα περιλάμβανε τις μελλοντικές παραμέτρους των οικονομικών σχέσεων και των σχέσεων ασφάλειας μεταξύ των δύο χωρών. Η συζήτηση θα πρέπει να είναι ζωντανή και οι αμοιβαίες δεσμεύσεις να επιβεβαιωθούν ή να προσαρμοστούν ανάλογα με τις ανάγκες.

Η διαχείριση της κρίσης στη Λευκορωσία με έναν τρόπο που διατηρεί τη χώρα αυτή έναν καλό γείτονα και αξιόπιστο εταίρο για τη Ρωσία, μπορεί να ακούγεται πολύ μετριοπαθής σε σχέση με το μακροχρόνιο όραμα ενός union state, αλλά είναι καλύτερα να εγκαταλείψουν τις ψευδαισθήσεις και να σωθούν ζωές και κεφάλαια από το να επιτραπεί σε έναν στενό συγγενή να μετατραπεί σε έναν αδυσώπητο εχθρό. Το παράδειγμα της διπλανής ακριβώς πόρτας -της Ουκρανίας- δεν πρέπει να επαναληφθεί.

Carnegie
Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση