Ο δρόμος της Merkel προς την έξοδο

Της Judy Dempsey

Ήταν μία παλιά, καλή, Angela Merkel. Χωρίς επικρίσεις. Χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις.

Μια ημέρα αφότου οι Χριστιανοδημοκράτες έχασαν ποσοστό 10% στις εκλογές, καταφέρνοντας ωστόσο και πάλι να παραμείνουν το μεγαλύτερο κόμμα στο κρατίδιο της Έσσης, η Merkel ανέβηκε στο βήμα των γραφείων του CDU στο Βερολίνο. Με το χαρακτηριστικό της ύφος, έκανε δύο ανακοινώσεις.

"Πρώτον, στο επόμενο συνέδριο του κόμματος CDU το Δεκέμβριο στο Αμβούργο, δεν θα είμαι ξανά υποψήφια για την προεδρία του CDU", δήλωσε. "Δεύτερον, αυτή η τέταρτη θητεία είναι η τελευταία μου ως Καγκελάριος. Δεν θα είμαι υποψήφια στις ομοσπονδιακές εκλογές του 2021", πρόσθεσε. Έτσι ξεκίνησε η αξιοπρεπής ανατροπή της εποχής-Merkel.

Η κούρσα έχει ξεκινήσει ήδη για την ηγεσία του κόμματος, η οποία θα ολοκληρωθεί το Δεκέμβριο. Όποιος καταφέρει να κερδίσει, είναι σχεδόν βέβαιο πως θα είναι υποψήφιος για την Καγκελαρία. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται να είναι ένας διαγωνισμός και πιθανώς ένας ασυνήθιστος, ο οποίος μπορεί να δώσει στη Merkel τον χώρο που χρειάζεται για να ολοκληρώσει την κληρονομιά της. Αυτή η κληρονομιά αφορά την μελλοντική κατεύθυνση της Ευρώπης.

Από το Νοέμβριο του 2005 που έγινε Καγκελάριος, η Merkel οδήγησε τη Γερμανία και την Ευρώπη μέσα από διάφορες κρίσεις. Από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση το 2008, την οποία ακολούθησε η σχεδόν κατάρρευση της ευρωζώνης, η ίδια και ειδικά ο πρώην υπουργός Οικονομικών της, Wolfgang Schaeuble, επέβαλαν μια πολιτική λιτότητας στις υπερχρεωμένες χώρες της ευρωζώνης.


Αυτά τα αμφιλεγόμενα μέτρα ήταν ευπρόσδεκτα στην Ιρλανδία αλλά έγιναν δεκτά με μεγάλη δυσαρέσκεια στην Ελλάδα, όπου υπήρξαν περικοπές στο δημόσιο τομέα και στις συντάξεις. Ένας Θεός ξέρει πώς πρόκειται να χειριστούν η γερμανική κυβέρνηση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον λαϊκιστικό και ευρωσκεπτικιστικό ιταλικό κυβερνητικό συνασπισμό, ο οποίος φαίνεται να παραβιάζει όλους τους κανόνες που στηρίζουν τη σταθερότητα και τη λειτουργία του ευρώ.

Αν και μέχρι στιγμής το Βερολίνο έχει κατευθύνει την Ευρώπη μέσα στην κρίση του ευρώ, η Merkel δεν εκμεταλλεύτηκε τον χρόνο για να διαμορφώσει την στρατηγική της ΕΕ. Δεν είναι μόνο επειδή δεν ανταποκρίθηκε στην ομιλία του προέδρου Emmanuel Macron που έδωσε στη Σορβόννη το Σεπτέμβριο του 2017, μια σιωπή που από μόνη της ήταν απογοητευτική. Σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ωστόσο η στάση της Merkel προς τα φιλόδοξα σχέδια του Macron για μια πιο ολοκληρωμένη ΕΕ έχουν γίνει ευπρόσδεκτα, ειδικά από τις μικρότερες χώρες.

Με το Brexit να επίκειται, η ιδέα ενός γαλλό-γερμανικού κινητήρα βασισμένου στις πολιτικές του Macron, έχει προκαλέσει αντίδραση μεταξύ των βόρειων κρατών-μελών. Σιωπηρά, η Merkel βρίσκεται στο πλευρό τους. Εκτός κι αν ο γερμανικός κυβερνητικός συνασπισμός δεν καταφέρει να ολοκληρώσει τη θητεία του, κάτι που δεν μπορεί να αποκλειστεί, η πολιτική του Βερολίνου αναφορικά με την μελλοντική κατεύθυνση της ΕΕ, θα είναι επιφυλακτική.

Αυτό είναι ήδη μία από τις κληρονομιές της Merkel. Ως Καγκελάριος κατηύθυνε τη Γερμανία μακριά από την παραδοσιακή "κοινοτική" της στάση, και την οδήγησε σε διακυβερνητικές πολιτικές στις οποίες κυριαρχούσαν τα κράτη-μέλη. Υπό την εποπτεία της, κυριάρχησαν όλο και περισσότερο τα εθνικά συμφέροντα.

Ωστόσο στην απόφασή της το 2015 να ανοίξει τα σύνορα σε 1 εκατ. Πρόσφυγες που προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τον πόλεμο στη Συρία και στο Ιράκ, η Merkel συνειδητοποίησε καθυστερημένα τη σημασία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην προσπάθειά της να δημιουργήσει μια ενιαία προσφυγική πολιτική και πολιτική ασύλου, που διέφευγε της ΕΕ για τουλάχιστον δύο δεκαετίες.

Και η Merkel και η Κομισιόν απέτυχαν για πολλούς λόγους, να πείσουν τα άλλα 27 κράτη-μέλη να υποστηρίξουν το διεθνές δίκαιο, να μοιραστούν το βάρος της υποδοχής των προσφύγων, και να ενεργήσουν με ανθρωπιά και αξιοπρέπεια. Η κληρονομιά της Merkel είναι ότι τα έκανε όλα αυτά, για να καταποντιστεί στη συνέχεια στις ομοσπονδιακές εκλογές του 2017 και στις δύο πρόσφατες περιφερειακές εκλογές, στη Βαυαρία και στην Έσση.

Ο συνασπισμός της των συντηρητικών και των Σοσιαλδημοκρατών έκανε λίγα για να υποστηρίξει τις πολιτικές της. Πραγματικά, οι συνεχείς αναταράξεις από τον Horst Seehofer, τον υπουργό Εσωτερικών ο οποίος τους τελευταίους μήνες έκανε ό,τι μπορούσε για να δυσκολέψει τη θέση της Merkel, έπαιξε το παιχνίδι του ακροδεξιού, αντιμεταναστευτικού AfD. Ο Seehofer, ο ίδιος αποδυναμωμένος ως ηγέτης της Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης στη Βαυαρία, έχει τώρα πάρει αυτό που ήθελε με τις αποφάσεις της Merkel. Αλλά η νίκη του είναι Πύρρειος. Οι επικρίσεις του ενάντια στη Merkel και στην προσφυγική της πολιτική έπληξαν το συνασπισμό.

Χωρίς αμφιβολία θα υπάρξουν κάποιοι Ευρωπαίοι ηγέτες, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Viktor Orban για παράδειγμα, οι οποίοι ίσως χαρούν να δουν το τέλος της εποχής της Merkel. Όχι μόνο ο ίδιος και άλλοι ηγέτες αντιτίθενται στην προσφυγική πολιτική της Merkel. Αντιτίθενται επίσης στις κυρώσεις της ΕΕ απέναντι στη Ρωσία, αλλά στην πραγματικότητα ποτέ δεν εμπόδισε την ανανέωσή τους.

Οι κυρώσεις ήταν άλλη μία στάση-αρχής από τη Merkel. Κατόρθωσε να συσπειρώσει γύρω της όλα τα κράτη-μέλη για να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία για την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας και την εισβολή της στην Ανατολική Ουκρανία το 2014, συν την κατάρριψη της πτήσης 17 της Malaysia Airlines (MH17). Και στο εσωτερικό της Γερμανίας, άλλαξε τον πολιτικό λόγο για τη Ρωσία, μη καθιστώντας πλέον την Ostpolitik, η οποία ουσιαστικά ήταν μια επαναπροσέγγιση με τη Ρωσία, το καθοριστικό σημείο των σχέσεων μεταξύ Βερολίνου και Μόσχας.

Στα υπόλοιπα χρόνια της ως Καγκελάριος, η Merkel δεν θα παρατήσει τα θέματα που έχει αναλάβει από το 2005, είτε πρόκειται για τη Ρωσία ή την Ουκρανία, την Ευρώπη, την Κίνα, τη ψηφιοποίηση (καθυστερημένα) ή τις ΗΠΑ.

Πραγματικά, η διαχείριση αυτών των δύο τελευταίων θεμάτων είναι αναμφισβήτητα οι μεγαλύτερες προκλήσεις της Merkel, καθώς τελειώνει τη θητεία της. Αυτά τα δύο θέματα απαιτούν από τη Γερμανία να δράσει στρατηγικά για να αντιμετωπίσει τις τεράστιες αλλαγές που επηρεάζουν την ηγεσία, τις επικοινωνίες και την ασφάλεια. Μέχρι στιγμής, ο "τρόπος της Merkel" ήταν να αποφύγει τη στρατηγική. Μέχρι στιγμής.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση