Θα υπάρξει θερμό επεισόδιο;

Του Μανόλη Καψή

Σαφής απάντηση βέβαια στο ερώτημα αν θα υπάρξει θερμό επεισόδιο προφανώς και δεν μπορεί να δοθεί. Γιατί, ποιος μπορεί να ξέρει τι έχει στο μυαλό του ο Ερντογάν, αφού από εκείνον εξαρτάται εν πολλοίς το πού θα καταλήξουν τα όσα πολύ ανησυχητικά συμβαίνουν στην Ανατολική Μεσόγειο.

Όχι ότι δεν μπορεί να υπάρξει και τυχαίο γεγονός. Με τόσα πλοία και αεροπλάνα στην περιοχή, και με τα νεύρα τεντωμένα, προφανώς μπορεί να συμβεί και ατύχημα. Αλλά τουλάχιστον γνωρίζουμε ότι οι εντολές στα ελληνικά πληρώματα είναι να υπάρχει ψυχραιμία και αυτοσυγκράτηση. Και αν πιστέψουμε τις τουρκικές διαρροές, η εντολή είναι να μη χτυπήσουν. Τουλάχιστον όχι πρώτοι.

Σημαίνει αυτό ότι το θερμό επεισόδιο είναι απίθανο; Το αντίθετο...

Κατ' αρχάς, αυτή η κρίση είναι χρονικά η πιο παρατεταμένη από την μεταπολίτευση και μετά. Η τελευταία μακρά κρίση ήταν το 1976, όταν το ερευνητικό πλοίο "Χόρα" επιχείρησε να κάνει έρευνες στα ελληνικά χωρικά ύδατα και κράτησε 17 ημέρες. Η παρούσα κρίση διαρκεί ήδη έναν μήνα και... κανείς δεν ξέρει πότε και πώς θα τελειώσει. Είναι βέβαιον ότι η Navtex που λήγει σήμερα θα ανανεωθεί.

Δεύτερον, η ρητορική της Τουρκίας είναι τελείως διαφορετική. Από τη διεκδίκηση "των δικαίων” της Τουρκίας και τη διατύπωση αμφισβητήσεων για το καθεστώς του Αιγαίου το 1976, έχουμε περάσει σε αναφορές για την ήττα των Ελλήνων το '22, και σε ευθείες απειλές πολεμικής αναμέτρησης. Πρόσφατες είναι οι δηλώσεις Ερντογάν για την Τουρκία που "θα κάνει ό,τι χρειαστεί, πληρώνοντας ακόμα και τίμημα”. Το τι εννοούσε ο Τούρκος Πρόεδρος ανέλαβε να το εξηγήσει ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου: "Αυτή τη φορά δεν θα πρόκειται για ατύχημα, θα αναλάβουμε δράση και θα κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο"…


Τρίτον, είναι προφανές ότι στην παρούσα φάση η Τουρκία δεν ενδιαφέρεται να καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου. Το έδειξε με τη συνάντηση του Βερολίνου. Η συνάντηση των διπλωματικών συμβούλων των δυο ηγετών, με την παρότρυνση της Γερμανίας, αν και είχε φθάσει σε μια κατ' αρχήν συμφωνία για την επανέναρξη του διαλόγου -όπως αποκάλυψε ο Κυριάκος Μητσοτάκης-, κατέρρευσε όταν τη "μυστική” συνάντηση αποκάλυψε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών. Και όταν η Τουρκία εξέδωσε Navtex για έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Έκτοτε οι προσκλήσεις Μητσοτάκη να ξεκινήσει ο διάλογος, υπό την προϋπόθεση της αποχώρησης του Oruc Reis, έχουν μείνει αναπάντητες.

Τέταρτον, είναι προφανής η απουσία των Ηνωμένων Πολιτειών από την περιοχή. Τα τηλεφωνήματα Τραμπ στους 2 ηγέτες, οι ανακοινώσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ή το ταξίδι Πομπέο στη Λευκωσία, δεν αλλάζουν τη μεγάλη εικόνα. Είναι σαφές ότι στην παρούσα κρίση, τα διπλωματικά νήματα τα κινεί το Βερολίνο, στο οποίο οι ΗΠΑ έχουν δώσει το πράσινο φως να κινηθεί κατά το δοκούν, για την εκτόνωση της κρίσης. Ακόμα χειρότερα. Όπως συνέβη και με την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974, όχι μόνο οι ΗΠΑ είναι απούσες από την περιοχή, αλλά βρίσκονται και σε προεκλογική περίοδο. Και ο Αμερικανός Πρόεδρος ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με την επανεκλογή του και μόνο.

Όσο για τους Γερμανούς, είναι σαφές ότι αμφιταλαντεύονται. Θεωρητικά στηρίζουν την Ελλάδα, δεν συμφωνούν όμως με όλα τα ελληνικά επιχειρήματα και δεν θέλουν να αποξενώσουν την Τουρκία λόγω των 3 εκατομμυρίων προσφύγων που βρίσκονται στη γειτονική χώρα. Την ίδια στιγμή, παρά τους διθυραμβικούς τίτλους στα ελληνικά ΜΜΕ, η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έχει ενιαία γραμμή απέναντι στην Τουρκία. Και αυτό δίνει περιθώρια ελευθερίας κινήσεων στον Ερντογάν.

Πέμπτον, όπως επισημαίνουν στελέχη της κυβέρνησης Μητσοτάκη αλλά και διπλωματικοί παράγοντες, ο σημερινός Ερντογάν -μετά το πραξικόπημα του 2016- δεν μοιάζει με τον Ερντογάν του παρελθόντος. Είναι αλαζονικός, απρόβλεπτος και κυρίως δεν θέλει με τίποτα να χάσει τις εκλογές. Γιατί σε περίπτωση που απομακρυνθεί από την εξουσία κινδυνεύει. Κινδυνεύει η ζωή του. Συνεπώς, για τη λήξη της παρούσης κρίσης χρειάζεται να βγει νικητής. Χρειάζεται μια συμβολική έστω νίκη. Και αυτή μπορεί να είναι ένα θερμό επεισόδιο.

Την ίδια στιγμή, ο τρόπος που προβάλλουν τις εξελίξεις τα ελεγχόμενα τουρκικά Μέσα Ενημέρωσης δεν θυμίζουν μόνο τον εθνικιστικό παροξυσμό που προηγήθηκε της κρίσης των Ιμίων. Θυμίζουν τις οδηγίες χρήσης για επίδοξους πραξικοπηματίες του σχεδίου "Βαριοπούλα", που προέβλεπε "θερμό επεισόδιο” με την Ελλάδα, που θα προηγούνταν της ανατροπής του Ερντογάν. Οι εθνικιστικές υστερίες στους τίτλους των εφημερίδων, τα αποκαλυπτικά τηλεοπτικά ρεπορτάζ για την παράνομη στρατιωτικοποίηση των νησιών και οι κορόνες διαφόρων "ειδικών”, πρώην αξιωματικών, σε εκπομπές στην τηλεόραση για τη στρατιωτική υπεροχή της Τουρκίας, δημιουργούν το κατάλληλο κλίμα στην τουρκική κοινή γνώμη για μια θερμή αντιπαράθεση.

Σημαίνουν όλα τα παραπάνω ότι ένα πολεμικό επεισόδιο είναι αναπόφευκτο; Όχι.

Το μεγάλο πλεονέκτημα της Ελλάδος είναι η συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ισχυρές συμμαχίες που έχει οικοδομήσει. Συμμαχίες που δημιουργούν ένα δίχτυ προστασίας της Ελλάδας, περιλαμβανομένης της αποτρεπτικής ισχύος των Ενόπλων Δυνάμεων, με την προϋπόθεση βέβαια ότι ο Τούρκος πρόεδρος κάνει την ίδια ορθολογική εκτίμηση της κατάστασης όπως οι υπόλοιποι.

Δεν είναι αυτονόητο...

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση