Σαβουάρ βιβρ διαλόγου και επισκέψεων

Γράφει ο Άγγελος Μ. Συρίγος

Η συνάντηση Τσίπρα - Ερντογάν αυτή την εβδομάδα δημιουργεί ανησυχίες. Υπάρχει το αποτυχημένο προηγούμενο της επισκέψεως Ερντογάν στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 2017. Υπάρχουν, όμως, και ορισμένοι κανόνες που διέπουν τις επαφές Ελλάδος - Τουρκίας σταθερά μετά το 1974:

1. Ο διάλογος χρειάζεται. Οταν το ΠΑΣΟΚ ανήλθε στην εξουσία το 1981, δεν ήθελε διάλογο. Με απόφαση της Ελλάδος, οι (καρκινοβατούσες) συναντήσεις των γενικών γραμματέων των υπουργείων Εξωτερικών Ελλάδος και Τουρκίας διεκόπησαν. Ακολούθως, ετέθη ως προϋπόθεση ελληνοτουρκικού διαλόγου η διακοπή των παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου για ένα χρονικό διάστημα. Η ανακήρυξη του ψευδοκράτους το 1983 έθεσε την ταφόπλακα σε οποιαδήποτε επαφή σε επίπεδο πολιτικών ηγεσιών. Τον Μάρτιο του 1987 κοντέψαμε να φτάσουμε σε πόλεμο λόγω παρεξηγήσεων και ελλείψεως διαύλων επικοινωνίας των εκατέρωθεν πολιτικών ηγεσιών. Εκτοτε, η ελληνική πλευρά συνειδητοποίησε ότι πρέπει να συζητεί με την Τουρκία.

2. Διάλογος δεν σημαίνει και επίλυση διαφορών. Πολλές φορές το ζητούμενο των επαφών και του διαλόγου είναι να αντιληφθούμε πώς σκέφτεται η άλλη πλευρά ή με ποιον τρόπο μπορούν να αρθούν παρανοήσεις. Η συζήτηση, ο διάλογος, δεν έχει απαραιτήτως σκοπό την επίλυση των διαφορών. Για την ακρίβεια, σπανίως στοχεύει στην επίλυση και ακόμη σπανιότερα την επιτυγχάνει.


3. Η Τουρκία επιδιώκει να καταγράψει σε διμερές επίπεδο όλες τις διεκδικήσεις της. Οι συζητήσεις μεταξύ των δύο πλευρών δεν διεξάγονται υπό ανέφελο ουρανό. Οι τουρκικές διεκδικήσεις σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο είναι υπαρκτές και συνεχείς. Στόχος της τουρκικής πλευράς είναι κατά τις διμερείς διαπραγματεύσεις να εγείρει όλα τα θέματα που θεωρεί ότι συνθέτουν το φάσμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων και να τα καταγράψει σε διμερές επίπεδο.

4. Η Ελλάδα πρέπει να επιδιώκει αυστηρά ορισμένη θεματολογία συζητήσεων. Η ελληνική πλευρά μπορεί να αντιδράσει στην τουρκική επιδίωξη ανοίγματος όλων των θεμάτων μόνον μέσα από αυστηρή προετοιμασία της εκάστοτε συναντήσεως. Πρέπει να επιδιώκει δομημένο διάλογο με συγκεκριμένη και απολύτως ορισμένη θεματολογία, που να εμποδίζει την άλλη πλευρά να κινηθεί ελεύθερα. Κατά τεκμήριο προτιμώνται θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος (π.χ. προσφυγικό/μεταναστευτικό).

5. Οι επίσημες επισκέψεις σε επίπεδο κορυφής δεν χρειάζεται να είναι συχνές. Τον Μάιο του 2004 ο Ερντογάν επισκέφθηκε επισήμως την Ελλάδα. Επρόκειτο για την πρώτη επίσκεψη Tούρκου πρωθυπουργού ύστερα από 52 χρόνια. Αντιστοίχως η επίσημη επίσκεψη του Ελληνα πρωθυπουργού στην Τουρκία το 2008 ήταν η πρώτη μετά το 1959. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλα αυτά τα χρόνια οι ηγέτες των δύο χωρών απέφευγαν ο ένας τον άλλο. Απλώς οι συναντήσεις γίνονταν σε τρίτες χώρες στο περιθώριο διεθνών συναντήσεων. Δεν χρειάζεται να είναι συχνές οι συναντήσεις ανωτάτου επιπέδου στο έδαφος των δύο χωρών. Επιπλέον, αυτές πρέπει να γίνονται όταν το κλίμα είναι σχετικώς καλό. Αντιθέτως, όταν οι σχέσεις είναι οξυμένες, είναι καλύτερο να συναντιούνται οι υπουργοί Εξωτερικών για να παραμένει ακόμη ένα επίπεδο διευθετήσεως διαφορών σε περίπτωση σοβαρού προβλήματος.

Με αυτά τα δεδομένα θα ήταν προτιμότερο να επισκεπτόταν την Τουρκία ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών αντί του πρωθυπουργού. Ο Ερντογάν θα επιδιώξει, όπως και στην Αθήνα το 2017, να θέσει όσο το δυνατόν περισσότερα θέματα. Η ελληνική διπλωματία πρέπει να οριοθετήσει εκ των προτέρων αυστηρά τη θεματολογία. Τέλος, ο πρωθυπουργός πρέπει να αποφύγει να συζητήσει, ελαφρά τη καρδία, θέματα όπως η μειονότητα στη Θράκη.

* Ο κ. Αγγελος Μ. Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση