Τι σημαίνει το πιθανό "διαζύγιο" Ερντογάν - εθνικιστών

Του Κώστα Ράπτη

Το διεθνές ενδιαφέρον την Τρίτη ήταν στραμμένο στα όσα είχε να πει ο Ταγίπ Ερντογάν κατά την εβδομαδιαία συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματός του σχετικά με την υπόθεση Κασόγκι. Ωστόσο ήταν μία εγχώρια εξέλιξη αυτή που αναστάτωσε το Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης.

Την παράσταση κατάφερε να κλέψει ο ηγέτης του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) Ντεβλέτ Μπαχτσελί ανακοινώνοντας τον τερματισμό της συμμαχίας με το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης σε ό,τι αφορά τις τουρκικές δημοτικές εκλογές του 2019.

Το αποτέλεσμα ήταν να σημειωθεί νέα υποχώρηση της λίρας κατά 3% μπροστά στον φόβο πολιτικής αστάθειας - και οι αγορές δεν κατευνάσθηκαν παρά μόνο αφού έγινε γνωστό ότι τα δύο κόμματα θα συνεχίσουν τη συνεργασία τους στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση.

Η Λαϊκή Συμμαχία, όπως ονομάστηκε η σύμπραξη ισλαμιστών και εθνικιστών, συγκροτήθηκε επισήμως στις αρχές του έτους και ήταν αυτή που επέτρεψε στον Ερντογάν να επανεκλεγεί στην προεδρία τον Ιούνιο και ταυτοχρόνως να εξασφαλίσει φιλική πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση.

Επρόκειτο για μία ευφυή τακτική κίνηση, στον βαθμό που οι μεν εθνικιστές κινδύνευαν να βρεθούν εκτός κοινοβουλίου, μετά από τη διάσπασή τους, που οδήγησε στη δημιουργία του Καλού Κόμματος της Μεράλ Ακσενέρ, ο δε Ερντογάν έβλεπε την επανεκλογή του να διακυβεύεται, όπως καταδείκνυε και η οριακή επικράτηση του "Ναι" κατά το περσινό δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση.


Η αλλαγή του εκλογικού νόμου που επέτρεψε τη συγκρότηση συμμαχιών ήταν ένας τρόπος για να διευκολυνθούν και οι δύο πλευρές χωρίς να χρειαστεί αλλαγή του ορίου κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης του 10%, το οποίο κατεξοχήν στοχοποιεί την αυτοτελή πολιτική έκφραση του κουρδικού στοιχείου.

Από αυτή την άποψη τα εκλογικά αποτελέσματα δικαίωσαν τους εμπνευστές του τεχνάσματος, καθώς ο Ερντογάν εξασφάλισε το 52,6% των ψήφων στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, μολονότι το κόμμα του συγκέντρωσε στην κάλπη των βουλευτικών εκλογών μόλις το 42,6%. Αλλά οι επιδόσεις του MHP αποτέλεσαν πραγματική έκπληξη: οι εθνικιστές απέσπασαν το 11% της ψήφου, αποδεικνύοντας ότι δεν είχαν ανάγκη διάσωσης, αλλά μπορούσαν να λειτουργήσουν ως "ασφαλής" επιλογή έκφρασης της διαμαρτυρίας όσων συντηρητικών ψηφοφόρων δεν ήσαν έτοιμοι να στηρίξουν την αντιπολίτευση.

Μάλιστα το ΜΗΡ αναδείχθηκε και σε ρυθμιστή στην Εθνοσυνέλευση, εφόσον το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης διαθέτει μόνο 290 έδρες, ήτοι 11 λιγότερες από όσες απαιτούνται για την απόλυτη πλειοψηφία.

Φυσικά στο νέο συνταγματικό πλαίσιο, όπου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει τη δυνατότητα να κυβερνά με διατάγματα, οι εξουσίες της Εθνοσυνέλευσης έχουν περιοριστεί -όμως το MHP φρόντισε να υπενθυμίσει τον ρόλο του συντασσόμενο την Τετάρτη προς στιγμήν (πριν ανακρούσει πρύμναν στην επόμενη ψηφοφορία) με νομοθετική πρόταση της αντιπολίτευσης που αναιρούσε εν μέρει την θεσπισμένη από την κυβέρνηση αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης.

Τις τριβές μεταξύ εθνικιστών και ισλαμιστών τροφοδότησε το τελευταίο διάστημα αφενός η πρόθεση των κυβερνώντων να δώσουν αμνηστία σε ορισμένες κατηγορίες καταδίκων (προκειμένου να αποσυμφορηθούν οι φυλακές, μετά τις μαζικές συλλήψεις που ακολούθησαν το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016) και αφετέρου η απόφαση του τουρκικού Συμβουλίου της Επικρατείας να επαναφέρει στα σχολεία, παρά τις αντιδράσεις και του ίδιου του Ερντογάν, τον Όρκο των Μαθητών, που εκφωνούνταν επί 80 χρόνια μετά το 1933 και θεωρείται ότι αποξενώνει τις μειονότητες.

Την ίδια στιγμή, πλήθαιναν οι φήμες ότι το MHP προτίθεται να στηρίξει για μεν τη μητροπολιτική δημαρχία της Κωνσταντινούπολης τον βουλευτή του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και αντίπαλο του Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές Μουχαρέμ Ιντζέ, για δε την Άγκυρα τον επί 23 χρόνια δήμαρχο της με τη σημαία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης Μελίχ Γκιοκτσέκ, τον οποίο ο Ερντογάν εξώθησε προ μηνών σε παραίτηση. (Ο ίδιος ο Γκιοκτσέκ διέψευσε πάντως τα σενάρια εκλογικής καθόδου του με τη στήριξη του ΜHP).

Για την όλη αντιπολίτευση έχει μεγάλη σημασία η κατάκτηση στις επικείμενες δημοτικές εκλογές των κυριότερων δήμων, όπου και οι κυβερνώντες αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη φθορά. Μία τέτοια επιτυχία θα μπορούσε να αντιστρέψει την εικόνα ότι μέχρι τώρα ουδείς είναι σε θέση να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά την υποχώρηση της δημοτικότητας του Ερντογάν λόγω της οικονομικής κρίσης.

Αναλυτές υποστηρίζουν ότι το παιχνίδι του Μπαχτσελί δεν μπορεί να πάει μακριά, στον βαθμό που το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης μπορεί να συνάψει εναλλακτικές συμμαχίες στην Εθνοσυνέλευση - λ.χ. με το Καλό Κόμμα.

Σε κάθε περίπτωση, το πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας γνωρίζει κραδασμούς. Η σύμπλευση εθνικιστών και ισλαμιστών δεν οδηγεί και σε αναίρεση των διακριτών πολιτικο-ιδεολογικών φυσιογνωμιών τους. Οι μεν υποψιάζονται ότι ο Ερντογάν πρόκειται, αλλάζοντας και πάλι γραμμή, να προχωρήσει σε νέα ανοίγματα προς το κουρδικό στοιχείο, οι δε διαπιστώνουν ότι τροφοδοτούν έναν όμορο πολιτικό χώρο που λειτουργεί ως αποδέκτης δυσαρεστημένων ψηφοφόρων του ΑΚΡ.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση