Η κατάρα της Τουρκίας

Διλήματα που απειλούν άμεσα

«Η θέση της Τουρκίας, ευλογία ή κατάρα;», «Η κρίση της Γεωργίας περιορίζει την εξωτερική πολιτική», «Σε δυσχερή θέση μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ», «Η Τουρκία κινείται με ανεπαρκή διπλωματία στον Καύκασο», είναι μερικοί τίτλοι από τις πολλές αναλύσεις σε διεθνή, αλλά και τουρκικά μέσα ενημέρωσης, που αναφέρονται στις επιπτώσεις που έχει για την Αγκυρα η ανάφλεξη στο νότιο Καύκασο. Ολοι συμφωνούν ότι η εισβολή της Γεωργίας στη Νότια Οσετία και η γνωστή αντίδραση της Μόσχας άνοιξε τον δρόμο για μια νέα περίοδο Ψυχρού Πολέμου στις σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Η πρώτη χώρα, που αισθάνεται περισσότερο τις συνέπειες μιας τέτοιας εξέλιξης είναι η Τουρκία: η αναβίωση του ψυχροπολεμικού κλίματος θέτει υπό αμφισβήτηση τις επιλογές της σε διπλωματικό επίπεδο τα τελευταία χρόνια και προκαλεί πονοκεφάλους στην ηγεσία της, καθώς την φέρνει ενώπιον αμείλικτων, πιθανώς, διλημμάτων.

Επί... παλαιού Ψυχρού Πολέμου η Τουρκία έπαιζε τον ρόλο του ΝΑΤΟϊκού αναχώματος έναντι των «κόκκινων» στη νοτιοανατολική πτέρυγα της Συμμαχίας. Μετά τη διάλυση, όμως, της Σοβιετικής Ενωσης η πολιτική της έναντι της Μόσχας, όπως ήταν εύλογο, άλλαξε. Σε τέτοιο σημείο που η Ρωσία να έχει καταστεί ο πρώτος εμπορικός συνέταιρός της, με συναλλαγές που φτάνουν τα 38 δισ. δολάρια, αλλά και ο κύριος προμηθευτής της για τις ενεργειακές της ανάγκες.

Οι ιδιαίτερες σχέσεις με τη Μόσχα είναι ακριβώς αυτές που προκαλούν δυσκολίες στην Αγκυρα, η οποία καλείται τώρα να ισορροπήσει στο τεντωμένο σχοινί ανάμεσα στις υποχρεώσεις που απορρέουν από την ιδιότητά της ως μέλους του ΝΑΤΟ και των οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων στην περιοχή. Με αφορμή τη Γεωργία, η τουρκική ηγεσία διαπιστώνει ότι τα πλεονεκτήματα που της εξασφάλιζε η γεωστρατηγική της θέση την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, μετατρέπονται τώρα σε εστίες προβλημάτων. Η στάση της Ουάσιγκτον και του ΝΑΤΟ θέτουν υπό αμφισβήτηση την τουρκική στρατηγική της προσέγγισης ποικίλων συμμάχων με αντιτιθέμενα συμφέροντα στην περιοχή.

Με τα σημερινά δεδομένα, η Αγκυρα δεν είναι σε θέση να υποστηρίξει κάποια από τις συγκρουόμενες πλευρές και είναι ενδεικτικό ότι δεν έχει καταδικάσει τις ρωσικές κινήσεις. Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς θα αντιδράσει αν κορυφωθεί η ένταση μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Μία πρόγευση του τι θα σημαίνει η εκπλήρωση των νατοϊκών της υποχρεώσεων πήρε από την απαγόρευση που επέβαλε η Μόσχα –με πρόσχημα ένα νέο τελωνειακό νόμο– στη διέλευση των ρωσικών συνόρων σε 10.000 τουρκικά φορτηγά. Επιπλέον, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Ρωσία προμηθεύει το 60% του φυσικού αερίου, που εισάγει η Αγκυρα και το 56,4% του άνθρακα ενώ Τούρκοι επιχειρηματίες υπολογίζουν το άμεσο κόστος από την ένταση σε 3 δισ. δολάρια.

Από την άλλη, σύμφωνα με τα τουρκικά μέσα, ήδη υψηλόβαθμοι Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν επιστήσει την προσοχή της τουρκικής κυβέρνησης ότι «πρέπει να συμπεριφέρεται σαν χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ» και αρκετοί αναλυτές δεν αποκλείουν η Ουάσιγκτον να φτάσει έως το σημείο να ζητήσει την αλλαγή των όρων της Συνθήκης του Μοντρέ για τη διέλευση από τα Στενά. Επομένως, όσο η κρίση στον Καύκασο κλιμακώνεται και πλησιάζει ένας πραγματικός νέος Ψυχρός Πόλεμος, τόσο η θέση της Τουρκίας θα καθίσταται δυσχερέστερη.

Tου Κωστη Η. Φαφουτη

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση