Η Ρωσία και ο Καύκασος

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

«Δεν θέλουμε, αλλά και δεν φοβόμαστε ένα νέο ψυχρό πόλεμο» είπε ο Ρώσος Πρόεδρος Μεντβέβτεφ και συνέχισε: «Δεν έχουμε ανάγκη αυταπάτες συνεταιρισμού...’Οταν μας περικυκλώνουν με βάσεις από παντού και ένας αυξανόμενος αριθμός κρατών εντάσσεται στο ΝΑΤΟ και μας λένε «μην ανησυχείτε» φυσικά δεν μας αρέσει...Αν θέλουν να καταστρέψουν ουσιαστικά τη συνεργασία, δεν είναι κάτι φρικτό για μας. Είμαστε έτοιμοι να αποδεχθούμε κάθε απόφαση, περιλαμβανομένης και του τερματισμού όλων των σχέσεων».

Η δήλωση αυτή του Ρώσου Προέδρου Μεντβέντιεφ σηματοδοτεί ίσως την πρώτη «ρήξη» του κόσμου της «παγκοσμιοποίησης». Σε κάθε περίπτωση πάντως, αντικατοπτρίζει μια νέα εποχή για τη Ρωσία. Η Μόσχα, δεν εγκατέλειψε μόνο τις τεράστιες ψευδαισθήσεις που έτρεφε, από την εποχή τουλάχιστο του Γκορμπατσώφ, για είσοδο σε έναν ανύπαρκτο «κόσμο όμορφο, αγγελικά πλασμένο». Δεν θέλει πια και να εκβιάζεται με την απειλή μιας επιδείνωσης των σχέσεών της με τη Δύση. Αν ο σκοπός της «επιχείρησης Γεωργία» ήταν να τρομάξει τη Μόσχα με την προοπτική ενός νέου ψυχρού πολέμου και της «απομόνωσης», οι πρώτες τουλάχιστο ενδείξεις είναι ότι δεν επιτυγχάνεται η επιδίωξη. «Ο σοβιετικός κομμουνισμός χρειάστηκε 70 χρόνια να μας κάνει να τον σιχαθούμε, η Δύση τα κατάφερε σε δύο μόνο δεκαετίες», είναι το ανεκδοτολογικό σχόλιο, που μούκανε, συνοψίζοντας το συμπέρασμα, προ ημερών ένας Ρώσος φίλος, διαρκώς διαφωνών, απο τους καιρούς του Μπρέζνιεφ μέχρι σήμερα, με κάθε καθεστώς της χώρας του. Και ίσως το πιο σημαντικό: η νέα πορεία υποστηρίζεται από την ρωσική κοινή γνώμη, που εκαπιδεύτηκε σκληρότατα από είκοσι χρόνια ανείπωτης οικονομικής και κοινωνικής καταστροφής στο εσωτερικό, δραματικής συρρίκνωσης διεθνώς του ρόλου της Ρωσίας. Οι Ρώσοι υποστηρίζουν τον Πούτιν γιατί θεωρούν ότι ξανάδωσε στη χώρα τους την αξιοπρέπειά της – κι αυτό καθιστά περίπου άτρωτο το καθεστώς. Το καθεστώς αυτό εξακολουθεί να θέλει τη Ρωσία στην Ευρώπη και καλές σχέσεις με τους Αμερικανούς – με όρους όμως ισοτιμίας και αμοιβαίου σεβασμού.

Πριν ένα χρόνο, ο Νίκολας Μπερνς, υπεύθυνος για την βαλκανική και σοβιετική πολιτική των ΗΠΑ επισκέφθηκε την Αθήνα. Σε ένα γεύμα με δημοσιογράφους τον ρώτησα αν οι Αμερικανοί δεν φοβούνται ότι, προχωρώντας μονομερώς στο Κόσοβο, θα σπρώξουν τη Ρωσία να κάνει το ίδιο, όχι μόνο στην Αμπχαζία και την Οσσετία, όπως περίπου απειλεί, αλλά να ανοίξει ίσως και ζήτημα Κριμαίας ή κάποιο άλλο αύριο. Κατάλαβα ότι δεν διέθετε απάντηση – φαινόταν δεσμευμένος σε ένα προ πολλού γραμμένο software που τον πήγαινε «υποχρεωτικά» στην αναγνώριση του Κοσόβου. Μόνο που το πρόγραμμα ήταν πολύ «αισιόδοξο». Προϋπέθετε ότι, όπως όντως συνέβαινε εδώ και είκοσι χρόνια, η Μόσχα θα περιοριζόταν σε ρητορικού τύπου αντιδράσεις, κάθε φορά που η Αμερική και το ΝΑΤΟ άπλωναν την «αρίδα» τους πιο πέρα. Η στάμνα είχε πάει πολλές φορές στο πηγάδι, χωρίς να σπάσει. Κι όσο η στάμνα δεν έσπαγε, κανείς στην Ουάσιγκτον δεν έπαιρνε στα σοβαρά το ενδεχόμενο να συμβεί στο τέλος κάτι τέτοιο.

Λίγες ώρες μετά την δημόσια έκκληση του Προέδρου Μπους να μην το πράξει, ο Ρώσος Πρόεδρος Μεντβέντεφ υπέγραφε, την περασμένη Τρίτη, την πράξη αναγνώρισης της ανεξαρτησίας της Νότιας Οσσετίας και της Αμπχαζίας, μετά από μια συνάντηση με τον πρωθυπουργό Πούτιν. Με την αναγνώριση, το Κρεμλίνο επέδειξε έτι περαιτέρω την αποφασιστικότητά του έναντι των Δυτικών, απαντώντας ταυτόχρονα στην μονομερή πράξη αναγνώρισης του Κοσόβου από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους κυριότερους συμμάχους τους και στην επίθεση που εξαπέλυσε η Γεωργία εναντίον της Νότιας Οσσετίας. Προχθές άλλωστε, μιλώντας στο CNN, o κ. Πούτιν κατηγόρησε ευθέως τις ΗΠΑ ότι βρίσκονταν πίσω από την επίθεση της Γεωργίας. Και, προφανώς διασκεδάζοντάς το, μετά από τόσα χρόνια «ταπεινώσεων», πρόσθεσε ότι η χώρα του απηγόρευσε σε 98 αμερικανικές εταιρείες να εξάγουν πουλερικά στη Ρωσία – δεν πληρούν τα ρωσικά στάνταρτ υγιεινής. ‘Ηρθε τώρα ο καιρός για την αλαζόνα Υπερδύναμη να «εκπαιδευτεί» κι αυτή με τη σειρά της – μια δουλειά που άρχισαν Ιρακινοί και Αφγανοί και συνεχίζουν τώρα Ρώσοι. Η δήλωση του κ. Πούτιν ήταν και η απάντηση της Μόσχας στους ευσεβείς πόθους, όπως φαίνεται, του μεγάλου δυτικού τύπου, το ρωσικό κεφάλαιο να περιορίσει τον αντιαμερικανισμό της Ρωσίας.

Με την αναγνώριση, το Κρεμλίνο έστειλε επίσης μια αυστηρή προειδοποίηση στις υπόλοιπες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Αν οι ηγέτες τους εξελιχθούν σε «Σαακασβίλι» (το ισοδύναμο του δικού μας Δημητρίου Ιωαννίδη), θα καταβάλουν και το αντίστοιχο τίμημα. Η Μόσχα δεν ονειρεύεται, ούτε έχει τα μέσα και την ιδεολογία που θα χρειαζόταν μια ανασύσταση, υπό κάποια μορφή, της ΕΣΣΔ, από την άλλη όμως μεριά, όλοι γνωρίζουν ότι τα σύνορα των Δημοκρατιών που προέκυψαν από τη διάλυση της σοβιετικής ομοσπονδίας δεν έχουν σπουδαία ιστορική, πολιτική, εθνολογική, νομική νομιμοποίηση. (Π.χ. είναι παράλογη η υπαγωγή της Κριμαίας στην Ουκρανία). Μακροχρόνια, η Μόσχα δεν έχει λόγο να αποδεχθεί τον περιορισμό της στα σημερινά σύνορα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, έξω από τα οποία βρίσκεται το ένα τέταρτο του ρωσικού έθνους, για να βλέπει αυτά τα κράτη να μετατρέπονται σε εχθρούς της και να εκοπλίζονται από το ΝΑΤΟ για να της επιτεθούν. Και στην ίδια τη Γεωργία, οι πρώτες φωνές ακούγονται πια κατά του απερίγραπτου Σαακασβίλι, που οδήγησε τη χώρα του στην καταστροφή.

InfognomonPolitics

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση