Foreign Policy: Πλησιάζει η ώρα της αλήθειας για τουρκική οικονομία και Ερντογάν

Μετά από σχεδόν τέσσερα χρόνια καθυστερήσεων, αναβολών μέχρι και… απομάκρυνσης δικαστών αλλά και εμπλοκής του ίδιου του Ντόναλντ Τραμπ, η υπόθεση της τουρκικής κρατικής τράπεζας Halkbank, η οποία κατηγορείται ότι βοήθησε το Ιράν να παρακάμψει τις κυρώσεις που είχαν επιβληθεί από τις ΗΠΑ, θα φτάσει στις δικαστικές αίθουσες. Η υπόθεση θα εκδικαστεί την 1η Μαρτίου καθώς απορρίφθηκε το αίτημα αναβολής που κατέθεσε η Halkbank για το 2022.

Οι κυρώσεις που ενδέχεται να επιβληθούν στην Halkbank είναι τόσο σοβαρές που η απόφαση του δικαστηρίου της Ν. Υόρκης θα μπορούσε να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες στην ίδια την οικονομία της γείτονος. Μια οικονομία που αντιμετωπίζει ήδη μεγάλα προβλήματα παρά το γεγονός ότι η τουρκική λίρα το τελευταίο δίμηνο έχει ξεφύγει από τα ιστορικά χαμηλά του περασμένου Νοεμβρίου.

Όπως αναφέρει το Foreign Policy, πρόκειται για το μεγαλύτερο σχέδιο παραβίασης κυρώσεων που έχει γίνει ποτέ. Υπενθυμίζεται ότι το 2015 ο γαλλικός τραπεζικός κολοσσός BNP Paribas κατέβαλε 8,9 δισ. δολάρια για την υπόθεση παραβίασης των κυρώσεων κατά της Κούβας, του Σουδάν και του Ιράν.

Σύμφωνα με το αμερικανικό περιοδικό, αν η Halkbank κριθεί ένοχη και το δικαστήριο αποφασίσει να την αποκλείσει εντελώς από το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, οι οικονομικές επιπτώσεις για την Τουρκία θα είναι τεράστιες. Εκτιμά μάλιστα ότι οι πολιτικές αναταράξεις που θα προκληθούν εξαιτίας όσων αποκαλυφθούν κατά τη διάρκεια της δίκης για τον ρόλο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα μπορούσαν να αποδειχθούν καταστροφικές και για τον Τούρκο πρόεδρο.

Το Foreign Policy αναφέρεται στο θέμα της Halkbank προσπαθώντας να αιτιολογήσει γιατί ο Τραμπ συνέβαλε στο να μην έχουν μέχρι στιγμής επιβληθεί κυρώσεις κατά της τουρκικής τράπεζας, βοηθώντας κατ’ επέκταση το Ιράν, απέναντι στο οποίο κρατούσε ιδιαίτερα σκληρή στάση καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας του. Η απάντηση, σύμφωνα με το περιοδικό, το οποίο φιλοξενεί δηλώσεις του πρώην συμβούλου εθνικής ασφάλειας του Τραμπ, Τζον Μπόλτον και του πρώην υπουργού Εξωτερικού Ρεξ Τίλερσον, είναι ότι ο Τραμπ ήθελε απλώς «να κάνει τη χάρη στον φίλο του Ερντογάν, χωρίς να εξετάζει τις παράπλευρές επιπτώσεις».

Όσο για τον Ερντογάν, ο Τίλερσον είναι ξεκάθαρος : «Κατέληξα στο συμπέρασμα ότι ο λόγος που ο Ερντογάν έδειχνε τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο ζήτημα ήταν ότι ανησυχούσε για όσα θα μπορούσαν να αποκαλυφθούν σχετικά με την εμπλοκή του τόσο σε αυτή όσο και σε άλλες υποθέσεις», σημειώνει ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ. Από την πλευρά του, ο πρώην διευθυντής της υπηρεσίας ελέγχου ξένων περιουσιακών στοιχείων του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζον Σμιθ, χαρακτηρίζει πρωτοφανείς σε βαρύτητα και εύρος τις κατηγορίες κατά της Halkbank.

Το σίριαλ και η εμπλοκή Ερντογάν

Από τη στιγμή που η υπόθεση έφτασε στις ΗΠΑ πριν από περίπου τέσσερα χρόνια, ο Λευκός Οίκος και ο Τραμπ προσπάθησαν επανειλημμένα να προστατεύσουν την Halkbank. Κατά τη διάρκεια του «σίριαλ» δύο εισαγγελείς έχουν απολυθεί, ενώ ανώτεροι αξιωματούχοι της κυβέρνησης (Τζουλιάνι, Μνούτσιν) έχουν προσπαθήσει να πιέσουν το υπουργείο Δικαιοσύνης να τη βάλει στο αρχείο.

Ο μηχανισμός παράκαμψης των κυρώσεων ξεκίνησε το 2012 υπό τις ευλογίες του Ερντογάν που τότε ήταν πρωθυπουργός, σύμφωνα με όσα κατέθεσε ο άνθρωπος που βρίσκεται στην καρδιά της υπόθεσης, ο Τουρκοϊρανός έμπορος χρυσού Ρέζα Ζαράμπ. Βάσει σχεδίου, το Ιράν θα μετέτρεπε τις εξαγωγές πετρελαίου και αερίου σε χρυσό στον οποίο θα μπορούσε να έχει πρόσβαση μέσω Τουρκίας.

Ακόμη και όταν οι αμερικανικές αρχές προειδοποίησαν την Halkbank στις αρχές του 2013 για πιθανή εμπλοκή της στο σχέδιο, ο Ζαράμπ σε συνεργασία με ανώτερα τραπεζικά στελέχη βρήκαν τρόπο να συνεχίσουν τη… δουλειά τους.

Στο αμερικανικό κατηγορητήριο μάλιστα αναφέρεται ότι ενώ το σύστημα σταμάτησε μετά την έφοδο των της τουρκικής αστυνομίας στην Halkbank στα τέλη του 2013, η υπόθεση έκλεισε στις αρχές του 2014 και στη συνέχεια ο ίδιος ο Ερντογάν ζήτησε από την Halkbank να θέσει ξανά σε εφαρμογή το μηχανισμό παραβίασης των κυρώσεων. Το σχέδιο συνεχίστηκε έως το Μάρτιο του 2016 όταν ο Ζαράμπ ταξίδεψε στην Disney World και συνελήφθη στο Μαϊάμι.

Από τότε μέχρι και σήμερα ο Ερντογάν κάνει ότι μπορεί για να μην εκδικαστεί η υπόθεση και να αθωωθεί η Halkbank. Αρχικά προσπάθησε να προσεγγίσει τον τότε αντιπρόεδρο Τζο Μπάιντεν και μετά τον Μπάρακ Ομπάμα, όμως χωρίς αποτέλεσμα. Για καλή του τύχη τον Ιανουάριο του 2017 ορκίστηκε πρόεδρος ο Τραμπ και τα υπόλοιπα είναι ιστορία.

Ο Τίλερσον δήλωσε στο Forein Policy ότι δεν είναι σίγουρος κατά πόσο ο Τραμπ είχε συνειδητοποιήσει τη βαρύτητα της υπόθεσης και μάταια προσπαθούσε να του εξηγήσει πόσο σοβαρή ήταν. Όσο και αν προσπάθησαν οι λομπίστες που προσέλαβε η τουρκική πλευρά στην Ουάσινγκτον να πείσουν τις αρχές να κλείσουν την υπόθεση δεν τα κατάφεραν.

Την 1η Δεκεμβρίου 2018 στη Σύνοδο του G-20 στο Μπουένος Άιρες, Τραμπ και Ερντογάν συζήτησαν το θέμα των κυρώσεων. Είχε προηγηθεί η επίλυση του ζητήματος της φυλάκισης του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον και ο Αμερικανός πρόεδρος υποσχέθηκε στον Τούρκο ομόλογό του ότι θα τακτοποιούσε το θέμα, όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο Μπόλτον. Τον Απρίλιο του 2019 ο Τραμπ είπε στον Ερντογάν ότι βρισκόταν πολύ κοντά στην επίλυση του ζητήματος της Halkbank ενώ οι προσπάθειες συνεχίστηκαν και το 2020.

Τι θα γίνει λοιπόν τώρα που το δικαστήριο συνεδριάζει και ο Τραμπ αποχωρεί ; Η διαδικασία επιλογής ενόρκων για την υπόθεση αρχίζει τον επόμενο μήνα και το Μάρτιο ξεκινά η δίκη. Ξεκινούν παράλληλα οι… πονοκέφαλοι για τον Ερντογάν αφού αν αποδειχθεί η εμπλοκή του στο μεγαλύτερο μηχανισμός παραβίασης κυρώσεων είναι προφανές ότι θα αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα.

Κωνσταντίνος Μαριόλης
Liberal

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση