Πότε -και πώς- τελείωσε η Μεταπολίτευση;

Γράφει ο Γιάννης Μαύρος

Πολύς λόγος γίνεται, χρόνια τώρα, για το "τέλος της Μεταπολίτευσης" αλλά κανείς, όσο γνωρίζω, δεν έχει θέσει ευθέως το ερώτημα πότε τελείωσε η Μεταπολίτευση. Το αποτέλεσμα είναι να γίνεται κατάχρηση του όρου και να επικρατεί ασάφεια και σύγχυση. Τόσο ως προς το περιεχόμενό του, όσο και ως προς την ιστορική περίοδο στην οποία αυτός αναφέρεται.Το ερώτημα δεν έχει μόνο θεωρητικό και ιστορικό ενδιαφέρον, αλλά και πρακτική πολιτική σημασία γιατί η απάντησή του έχει συνέπειες. Όπως συνέπειες έχει και η ασάφεια και η σύγχυση που επικρατεί, όσο δεν τίθεται και δεν απαντιέται.

Κανείς δεν αμφισβητεί την έναρξη της Μεταπολίτευσης, δηλαδή την κατάρρευση του δικτατορικού καθεστώτος στις 24 Ιουλίου 1974 και τη δημιουργία της "Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας", όποια θέση και αν έχει τόσο απέναντι στο πρώτο όσο και στη δεύτερη. Αν δεχθούμε ότι η Μεταπολίτευση δεν είναι στιγμιαίο γεγονός, αλλά ιστορική περίοδος που εγκαινίασε αυτή η πολιτική και πολιτειακή αλλαγή, τίθεται εκ των πραγμάτων το ερώτημα αν και πότε τελείωσε.

Οι απόψεις μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με τις ιδεολογικές και πολιτικές θέσεις καθενός. Κάποιοι ίσως φρονούν ότι η περίοδος της Μεταπολίτευσης δεν έχει τελειώσει εφόσον δεν έχει γίνει δικτατορία ή επανάσταση και μακροημερεύει το κοινοβουλευτικό καθεστώς που εγκαθίδρυσε η Μεταπολίτευση του 1974, το Δημοψήφισμα που ακολούθησε καθώς και το Σύνταγμα του 1975, έστω αναθεωρημένο το 1986, το 2001, το 2008 και τώρα. Άλλοι μπορεί να υποστηρίξουν με διάφορα επιχειρήματα, ότι η "Μεταπολίτευση" (δηλαδή η ιστορική περίοδος) τελείωσε με την «Αλλαγή» του 1981, το «βρώμικο» 1989, την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση του Μάαστριχ το 1993, στο Ευρώ το 2001 ή στο καθεστώς των Μνημονίων το 2010.


Εφόσον δεν αμφισβητούμε τη νομιμότητα της Μεταπολίτευσης του ’74, υιοθετώντας την πρώτη εκδοχή νομιμοποιούμε έμμεσα το σημερινό καθεστώς. Στη δεύτερη περίπτωση οδηγούμαστε δυνάμει στην αμφισβήτηση του σημερινού (“μετα-Μεταπολιτευτικού”) καθεστώτος με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Αν η Μεταπολίτευση σήμανε το τέλος της Δικτατορίας και την θεσμοθέτηση δημοκρατικού καθεστώτος, τότε η αναφορά στο “τέλος της Μεταπολίτευσης” εγκυμονεί την αμφισβήτηση του δημοκρατικού χαρακτήρα του σημερινού καθεστώτος.

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η πρώτη εκδοχή συντείνει αντικειμενικά στην ιδεολογική συνοχή των υπερασπιστών του καθεστώτος, εφόσον δεν τίθεται θέμα διαφωνίας επ αυτού μεταξύ των. Αντίθετα, υιοθετώντας τη δεύτερη εκδοχή, εφόσον δεν συμφωνήσουμε στο στοιχειώδες ερώτημα που θέτουμε εδώ, συντελούμε στην ασάφεια και δυνάμει στην σύγχυση και την ασυνεννοησία και συνεπώς στον ιδεολογικό κατακερματισμό των αντικαθεστωτικών δυνάμεων. Αν δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε στο απλό ερώτημα πότε τελείωσε η Μεταπολίτευση, πώς μπορούμε να συζητήσουμε και να συμφωνήσουμε, πώς φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση για να αναζητήσουμε διέξοδο από αυτήν;

Με αυτά υπ’ όψιν προτείνω να εννοήσουμε ως Μεταπολίτευση αυστηρά το διάστημα από την πτώση της Χούντας και τον σχηματισμό Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, μέχρι την προκήρυξη των εκλογών της 17ης Νοεμβρίου 1974. Έτσι, να περιοριστούμε στον χαρακτηρισμό του καθεστώτος που ακολούθησε ως Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, ή ακριβέστερα 3η Ελληνική Δημοκρατία.
Η μεταπολίτευση τελείωσε το 1974

Μπορεί κάποιοι να θεωρήσουν την παραπάνω διάκριση σχολαστικισμό και να μην αντιλαμβάνονται τον λόγο να διαχωρίσουμε την Μεταπολίτευση από την 3η Ελληνική Δημοκρατία, εφόσον η μια οδήγησε σύντομα στην άλλη. Η θέση όμως που υποστηρίζω εδώ είναι ότι δεν ήταν η Μεταπολίτευση που οδήγησε στην 3η Ελληνική Δημοκρατία αλλά το τέλος της, η πρόωρη διακοπή της, η ουσιαστική της αναίρεση και παλιννόστηση του προδικτατορικού κοινοβουλευτικού καθεστώτος, με τη διαφορά βεβαίως της κατάργησης της μοναρχίας και της ψήφισης από τη Βουλή του Συντάγματος του 1975.

Η συνέχεια εδώ



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση