Τραμπ - Ερντογάν: Συνάντηση υψηλού πολιτικού ρίσκου μέσα σε ναρκοπέδιο

Το μέλλον των ρωσικών S-400 αλλά και της τουρκικής Halkbank, του Φετουλάχ Γκιουλέν, των Κούρδων της Συρίας και των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, αναμένεται να «κριθεί» στη συνάντηση που θα έχουν Τραμπ και Ερντογάν στην Ουάσιγκτον, εν μέσω αντι-ερντογανικών διαδηλώσεων και αντιδράσεων από την πλευρά του Κογκρέσου

Γράφει ο Γιώργος Σκαφιδάς

Στο «εχθρικό» για τον ίδιο έδαφος της Ουάσιγκτον επιστρέφει σήμερα (13 Νοεμβρίου) ο Τούρκος ηγέτης, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, για να συναντήσει στον Λευκό Οίκο τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, ίσως τον μοναδικό «φίλο» της Τουρκίας σήμερα στην αμερικανική πρωτεύουσα. Την τελευταία φορά που ο Ερντογάν είχε βρεθεί στην Ουάσιγκτον πραγματοποιώντας επίσημη επίσκεψη την άνοιξη του 2017, οι μπράβοι του είχαν ξυλοκοπήσει βάναυσα διαδηλωτές, εκθέτοντας τον ίδιο τον αμερικανικό κρατικό μηχανισμό. Σήμερα, δυόμισι χρόνια αργότερα, με εξαίρεση τον Αμερικανό πρόεδρο και το στενό του περιβάλλον (τον γαμπρό του, Τζάρεντ Κούσνερ, τον δικηγόρο του, Ρούντολφ Τζουλιάνι, και ολίγους άλλους), ο αμερικανικός κρατικός μηχανισμός, του Κογκρέσου προεξάρχοντος, στέκεται επικριτικά απέναντι σε μια Τουρκία αυταρχική και ανεξέλεγκτη, μια Τουρκία που απομακρύνεται ολοένα περισσότερο από τη Δύση συχνά παραβιάζοντας τη διεθνή νομιμότητα. Πολιτικοί και των δύο κομμάτων στη Βουλή και τη Γερουσία, όχι μόνο Δημοκρατικοί, αλλά και Ρεπουμπλικανοί, «υποδέχονται» τον Ερντογάν με ψηφίσματα και σχέδια νόμου που ζητούν την επιβολή κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας. Μοναδική «παραφωνία» ο ίδιος ο πρόεδρος Τραμπ, που επιμένει να αποκαλεί τον Ερντογάν «φίλο» και «φοβερό ηγέτη».


«Να κρατήσουμε την Τουρκία στο ΝΑΤΟ»

Μιλώντας, προ ημερών, στο αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CBS και την εκπομπή «Face the Nation», ο νέος σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Ομπράιαν, ο άνθρωπος του διαδέχθηκε τον Τζον Μπόλτον στο συγκεκριμένο πόστο μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο, έστειλε μια σειρά από μηνύματα… καλώντας την Άγκυρα να επιστρέψει στις αγκάλες της Δύσης και όσα συνεπάγονται αυτές οι «αγκάλες»: εν προκειμένω την επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα συμπαραγωγής των μαχητικών F-35, την αγορά από την Τουρκία αμερικανικών πυραύλων Patriot κ.ά.

Ο Ρόμπερτ Ομπράιαν υπογράμμισε, συγκεκριμένα, ότι «δεν υπάρχει καμία θέση στο ΝΑΤΟ (σ.σ. στις χώρες, δηλαδή, που ανήκουν στο ΝΑΤΟ, όπως είναι η Τουρκία) για τους (σ.σ. ρωσικούς) S-400». Δήλωσε ότι στην Ουάσιγκτον οι κυβερνώντες «είναι πολύ θυμωμένοι» (σ.σ. «we are very upset») με την κίνηση της Τουρκίας να προχωρήσει στην παραλαβή των ρωσικών πυραύλων. Προειδοποίησε δε, ότι «εάν η Τουρκία δεν ξεφορτωθεί (σ.σ. “get rid of”) τους S-400, τότε το πιθανότερο είναι ότι θα επιβληθούν κυρώσεις που θα περάσουν από το Κογκρέσο με συντριπτική διακομματική πλειοψηφία», κυρώσεις την «επίπτωση» των οποίων «πρόκειται να νιώσει η Τουρκία». Στο πλαίσιο της ίδιας συνέντευξης, ωστόσο, ο νέος σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ είπε και κάτι άλλο: ότι η Τουρκίας ως μέλος του ΝΑΤΟ «διαδραματίζει πολύ σημαντικό γεωπολιτικό ρόλο για τις ΗΠΑ και τους φίλους των ΗΠΑ στην Ευρώπη» και ότι ως εκ τούτου το ενδεχόμενο «να χαθεί η Τουρκία ως σύμμαχος δεν θα είναι κάτι καλό ούτε για τις ΗΠΑ, ούτε για την Ευρώπη». Σε αυτό το πλαίσιο, «θα κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε (σ.σ. “do our very best”) για να κρατήσουμε την Τουρκία στο ΝΑΤΟ», κατέληξε ο Ρόμπερτ Ομπράιαν, με τους αναλυτές ωστόσο να διερωτώνται πόσα είναι στην πραγματικότητα διατεθειμένος να ανεχτεί ο Λευκός Οίκος του Τραμπ για να κρατήσει την Τουρκία στο ΝΑΤΟ, σε ένα ΝΑΤΟ το οποίο ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος έχει άλλωστε υπονομεύσει με δηλώσεις του.

Υπενθυμίζεται ότι Τούρκοι και Ρώσοι ξεκίνησαν να διαπραγματεύονται την αγοραπωλησία των S-400 πριν από ακριβώς τρία χρόνια, τον Νοέμβριο του 2016. Πριν από δυόμισι χρόνια, τον Απρίλιο του 2017, κατέληξαν σε συμφωνία για την αγορά του ρωσικού πυραυλικού συστήματος από την Άγκυρα. Και πριν από περίπου τρεισήμισι μήνες, η Τουρκία άρχισε να υποδέχεται στο έδαφός της τις πρώτες συστοιχίες των ρωσικών πυραύλων. Μέσα σε όλο αυτό το διάστημα, η μόνη «κύρωση» που επέβαλαν οι Ηνωμένες Πολιτείες στην Τουρκία ως απάντηση στην αγορά των S-400 ήταν να την «απομακρύνουν» τον περασμένο Ιούλιο από το πρόγραμμα συμπαραγωγής των αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών F-35, γεγονός που στην πορεία θα έδινε τροφή και σε σενάρια που θέλουν την Τουρκία να συζητάει τώρα με τους Ρώσους το ενδεχόμενο να αγοράσει ρωσικά μαχητικά τύπου Sukhoi Su-35.

Σε αναζήτηση «συμβιβασμού» για τους S-400

Το αγκάθι των S-400 αναμένεται να βρεθεί στο επίκεντρο των συνομιλιών που πρόκειται να έχουν σήμερα, 13 Νοεμβρίου, στον Λευκό Οίκο οι Τραμπ και Ερντογάν. Η πλευρά του Ντόλαντ Τραμπ εμφανίζεται, σύμφωνα με δημοσίευμα στον ιστοχώρο «Middle East Eye», να έχει προτείνει στο καθεστώς Ερντογάν (μέσω του Ιμπραχίμ Καλίν) μια συμβιβαστική «διέξοδο» αναφορικά με τους S-400. Οι Αμερικανοί εμφανίζονται, πιο συγκεκριμένα, να ζητούν από την Άγκυρα να μην προχωρήσει στην ενεργοποίηση των συστοιχιών του αντιπυραυλικού/αντιαεροπορικού συστήματος S-400 αλλά και να δεσμευτεί ότι δεν πρόκειται να προχωρήσει στο μέλλον σε άλλες αγορές ρωσικών οπλικών συστημάτων. Εάν δεν το πράξει, την προειδοποιούν ότι πρόκειται να την πλήξουν με κυρώσεις. Στο ίδιο πλαίσιο, της ζητούν να δώσει και το πράσινο φως ώστε Αμερικανοί αξιωματούχοι να μπορούν να επισκέπτονται ανά τακτά διαστήματα την Τουρκία για να διαπιστώνουν ιδίοις όμμασι και να επαναβεβαιώνουν την κατάσταση αδρανοποίησης των S-400.

Τι θα μπορούσαν να προσφέρουν οι ΗΠΑ ως αντάλλαγμα στον Ερντογάν για να τον πείσουν (πέρα από τη μη-επιβολή κυρώσεων); Αμερικανικούς Patriot σε «συμφέρουσα» τιμή, το πράσινο φως για την επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35… ακόμη και την έκδοση του Φετουλάχ Γκιουλέν που διακαώς απαιτεί η Άγκυρα εδώ και χρόνια.

Η Τουρκία, από την πλευρά της, είναι πάντως σαφές ότι θα επιδιώξει να «παζαρέψει» γύρω από τις όποιες αμερικανικές προτάσεις, προσφέροντας ανταλλάγματα (όπως θα ήταν, επί παραδείγματι, το να αγοράσει αμερικανικούς Patriot) αλλά και εγείροντας τα δικά της αιτήματα, σε μια προσπάθεια προφανώς να ενισχύσει τη διαπραγματευτική της ισχύ. Το ενδεχόμενο ο Ερντογάν να απαρνηθεί συνολικά κάθε «αμυντική» σχέση τη Ρωσία για τα μάτια των Αμερικανών ή να συμφωνήσει στη μη-ενεργοποίηση των S-400 φαντάζει από πολύ δύσκολο έως απίθανο στην παρούσα φάση. Κάτι τέτοιο, άλλωστε, θα προκαλούσε την οργή της Μόσχας, μιας Μόσχας που πλέον ελέγχει ποικιλοτρόπως την Τουρκία: ενεργειακά (TurkStream, Ακούγιου κ.ά.), εμπορικά (τουρισμός κ.ά.) αλλά και στρατηγικά (Άσαντ, Συρία, Κούρδοι).

«Έχουμε επανειλημμένως εκφράσει τη θέση μας για το θέμα. Οι γεωπολιτικές συνθήκες υποχρεώνουν την Τουρκία να διαθέτει πολλαπλά (σ.σ. αμερικανικά, ρωσικά κ.ά.) συστήματα αεράμυνας», δήλωσε προ ημερών, μιλώντας στο αμερικανικό πρακτορείο Bloomberg, ο Φαρετίν Αλτούν, διευθυντής επικοινωνίας του Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει στο πρόσφατο παρελθόν δηλώσει επανειλημμένως εμφατικά ότι οι ρωσικοί S-400 πρόκειται να ενεργοποιηθούν και μάλιστα σύντομα, ενώ μόλις πριν λίγες ημέρες επανέλαβε ότι θα ήταν έτοιμος να αγοράσει αμερικανικούς Patriot αλλά υπό τους «σωστούς» όρους υπονοώντας δηλαδή μια συμφέρουσα τιμή και μια αγορά που δεν θα συνοδεύεται από άλλου τύπου προαπαιτούμενα (σχετικά με τις σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας).

Γκιουλέν, Halkbank και Κούρδοι ψηλά στην ατζέντα του Ερντογάν

Η Τουρκία θα επιχειρήσει, κατά πάσα πιθανότητα, να παρασύρει τους Αμερικανούς σε μια «λύση» τύπου «μονά ζυγά δικά μου», προσφέροντας λίγα (την απόσυρση των κατηγοριών, για παράδειγμα, που βαρύνουν τους εργαζόμενους αμερικανικών διπλωματικών αποστολών που διώκονται σήμερα στην Τουρκία ωσάν «γκιουλενιστές») με στόχο όμως να πάρει πίσω όσο το δυνατόν περισσότερα. Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Απρίλιο, ο υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, είχε προτείνει στις ΗΠΑ την από κοινού σύσταση μιας τεχνικής ομάδας εργασίας (technical working group), αποστολή της οποίας θα είναι να διασφαλίσει ότι οι S-400 που βρίσκονται στην Τουρκία θα παραμείνουν «αποκομμένοι» από τα συστήματα του ΝΑΤΟ και των αμερικανικών F-35.

Για τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν πάντως, το κορυφαίο ζητούμενο αυτήν τη στιγμή, όπως δήλωσε άλλωστε και ο ίδιος κατά την αποχώρησή του από το αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης για τις ΗΠΑ, είναι να εκδοθεί πίσω στην Τουρκία ο αυτοεξόριστος σήμερα στην Πενσιλβάνια Τούρκος ιεροκήρυκας, Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο η Άγκυρα κατηγορεί ως «εγκέφαλο» του πραξικοπήματος του 2016. Αλλά και πέρα από τον Γκιουλέν την έκδοση του οποίου απαιτούν εδώ και χρόνια, οι Τούρκοι εμφανίζονται επί του παρόντος να ζητούν από την Ουάσιγκτον και πολλά άλλα: να αποκηρύξει ως «τρομοκράτες» τους Κούρδους της Συρίας («οι ΗΠΑ θα έπρεπε να αντιμετωπίζουν το YPG ακριβώς όπως αντιμετωπίζουν το ISIS και άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις», διακήρυξε ο Ερντογάν λίγο προτού επιβιβαστεί στο αεροπλάνο για Ουάσιγκτον), να αποσύρει τις κατηγορίες σε βάρος της τουρκικής κρατικής τράπεζας Halkbank (που διώκεται στις ΗΠΑ με την κατηγορία ότι παραβίαζε επί σειρά ετών τις αμερικανικές κυρώσεις σε βάρος του Ιράν, κινδυνεύοντας μάλιστα με πρόστιμο πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων), να συμβάλει ώστε ο όγκος των αμερικανοτουρκικών εμπορικών συναλλαγών να εκτοξευθεί στα 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, και να αποσύρει πλήρως τις αμερικανικές δυνάμεις από τα εδάφη της βόρειας Συρίας.

Μετά από τις συνομιλίες που θα έχει με τον Τραμπ, ο Τούρκος πρόεδρος πρόκειται πάντως να έχει συνομιλίες και με τον Πούτιν, όπως δήλωσε ο ίδιος από την Κωνσταντινούπολη, προτού αναχωρήσει για τις ΗΠΑ.

Συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας στην Ουάσιγκτον

Μένει να φανεί εάν η διήμερη επίσκεψη του Ερντογάν στις ΗΠΑ (13-14 Νοεμβρίου) πρόκειται να συνοδευτεί από επεισόδια ανάλογα με εκείνα που είχαν σημειωθεί κατά την τελευταία επίσκεψη που είχε πραγματοποιήσει ο Τούρκος πρόεδρος στην αμερικανική πρωτεύουσα τον Μάιο του 2017. Άνδρες της φρουράς του Τούρκου ηγέτη είχαν τότε ξυλοκοπήσει βάναυσα διαδηλωτές έξω από την οικία του Τούρκου πρέσβη στην Ουάσιγκτον, με τις σκηνές της ντροπής να κάνουν μάλιστα τον γύρω του κόσμου καθώς οι βιαιοπραγίες είχαν λάβει χώρα μπροστά στις κάμερες, εκθέτοντας όχι μόνο το τουρκικό καθεστώς αλλά και τις αμερικανικές Αρχές που επέτρεψαν να εκτυλιχθούν τέτοια έκτροπα κατά τη διάρκεια επίσημης επίσκεψης ξένου ηγέτη στην Ουάσιγκτον.

Απτόητες απέναντι στην τουρκική «τρομοκρατία», ομάδες Αρμένιων, Κούρδων κ.ά. έχουν καλέσει σήμερα σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας στην αμερικανική πρωτεύουσα ενάντια στην επίσκεψη Ερντογάν, με τις Αρχές ωστόσο από την πλευρά τους να κρατούν τις λεπτομέρειες της επίσκεψης (ώρα κ.ά.) κρυφές, προκειμένου να αποφευχθούν πιθανά ανεπιθύμητα τετ-α-τετ ανάμεσα σε διαδηλωτές και τους άνδρες της αποστολής του Τούρκου προέδρου.

Έθνος


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση