O εκατονταετής αγώνας των Κούρδων για γη και ταυτότητα

Των Chloe Cornish και Laura Pitel

H απόφαση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να ανοίξει το δρόμο για μια στρατιωτική τουρκική επιχείρηση στην βορειοανατολική Συρία αντιμετωπίζεται από τους κούρδους μαχητές ως «πισώπλατη μαχαιριά».

Για περισσότερα από τρία χρόνια, οι κατά κύριο λόγο κουρδικές Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις έχουν αγωνιστεί στο πλευρό αμερικανών στρατιωτών στη μάχη κατά του ISIS. Τώρα, η τελευταία αλλαγή πολιτικής από τον Τραμπ τους αφήνει εκτεθειμένους σε επίθεση της Τουρκίας.

Οι Κούρδοι λένε συχνά ότι «δεν έχουν άλλους φίλους πέρα από τα βουνά», αναφερόμενοι στη μακρά ιστορία προδοσιών. Περίπου 30 εκατομμύρια Κούρδοι είναι διασκορπισμένοι κυρίως στη νότια Τουρκία, το βόρειο Ιράκ, τη βόρεια και ανατολική Συρία και το Ιράν. Οι νομάδες Κούρδοι, οι οποίοι περιγράφονται συχνά ως το μεγαλύτερο έθνος χωρίς κράτος, έχουν υποστεί βίαιη καταπίεση από απολυταρχικούς ηγέτες κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, κάτι που ενθάρρυνε εξτρεμιστικά κινήματα να υπερασπιστούν τα κουρδικά δικαιώματα και να διεκδικήσουν την αυτοδιάθεση.


Ο μακρύς αιώνας των Κούρδων

1920:
Οι Κούρδοι λαμβάνουν την υπόσχεση ότι θα αποκτήσουν τη δική τους γη με τη Συνθήκη των Σεβρών, μια από τις συνθήκες που έβαλαν τέλος στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και διέλυσαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αλλά η υπόσχεση που έδωσαν η Βρετανία, η Γαλλία και οι ΗΠΑ στους Κούρδους δεν τηρείται και η περιοχή του Μεγάλου Κουρδιστάν μοιράζεται σε διάφορα νέα κράτη.
Τούτο δεν σκότωσε το όνειρο του κουρδικού εθνικισμού και ο υπόλοιπος αιώνας θα στιγματιστεί από εξεγέρσεις και ξεσηκωμούς κούρδων φυλάρχων ενάντια στα έθνη κράτη που αντιμάχονται το αίτημα τους για αυτοδιάθεση και προσπαθούν να καταπιέσουν την κουρδική ταυτότητα.

1923:
Μετά από έναν πόλεμο ανεξαρτησίας ιδρύεται η τουρκική δημοκρατία από τον Κεμάλ Ατατούρκ , με ένα τουρκοκεντρικό, συγκεντρωτικό κράτος το οποίο αντιμετωπίζει εξεγέρσεις από κουρδικές φυλές. Στρατιωτικές δυνάμεις καταπνίγουν τις εξεγέρσεις αυτές. Αργότερα, θα θεσπιστούν μέτρα που καταπατούν τα κουρδικά δικαιώματα και την κουρδική ταυτότητα, με την κουρδική γλώσσα να απαγορεύεται και τους Κούρδους να αναγκάζονται να «τουρκοποιήσουν» τα ονόματά τους, καθώς και τα ονόματα πόλεων και χωριών.

1946:
H Σοβιετική Ένωση, η οποία κατέλαβε το Ιράν μαζί με τους συμμάχους και προσπάθησε να προσαρτήσει το βορειοδυτικό τμήμα της χώρας, ενθαρρύνει τον κουρδικό εθνικισμό και την εγκαθίδρυση ενός μικρού αυτοδιοικούμενου κράτους με αυτονομία από το Ιράν με το όνομα Δημοκρατία του Μαχαμπάτ. Η βραχύβια δημοκρατία καταστρέφεται μετά την αποχώρηση των Σοβιετικών.

1958:
Ο φύλαρχος Μουσταφά Μπαραζανί, ο οποίος είχε αγωνιστεί για τη Δημοκρατία του Μαχαμπάτ, επιστρέφει στην πατρίδα του στο βόρειο Ιράκ για να ηγηθεί εξέγερσης για ένα αυτόνομο κουρδικό έθνος. Η εξέγερση οδηγεί σε πόλεμο κατά του ιρακινού κράτους ο οποίος θα διαρκέσει ως το 1970.

1962:
Το ένα πέμπτο των Κούρδων της Συρίας στην ως επί το πλείστον κουρδική βορειοανατολική περιοχή της χώρας χάνουν την συριακή υπηκοότητα, κάτι το οποίο τους εμποδίζει να εργαστούν και να σπουδάσουν και τους αφαιρεί τα δικαιώματα ιδιοκτησίας και πολιτικής εκπροσώπησης. Πολλοί χάνουν τη γη τους, την οποία το κράτος έδωσε σε άραβες και ασσύριους εποικιστές.

1972:
O σάχης του Ιράν ζητάει από τον Ρίτσαρντ Νίξον, πρόεδρο των ΗΠΑ, να τον βοηθήσει να στηρίξει την εξέγερση του κ. Μπαρζανί κατά του ιρακινού κράτους. Το Ιράκ είναι φιλοσοβιετικό και ο κ. Νίξον συμφωνεί να αρχίσει την προμήθεια Κούρδων με όπλα. Ωστόσο, το 1975 ο σάχης καταλήγει σε συμφωνία με το Ιράκ, αδειάζοντας τους Κούρδους και οδηγώντας στην εγκατάλειψή τους από τους Αμερικανούς.

1978:
Το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), μια ριζοσπαστική εξτρεμιστική οργάνωση, ιδρύεται από τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν, τούρκο Κούρδο, με στόχο τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους με βίαια μέσα.

1984:
To PKK χρησιμοποιεί το κουρδικό βόρειο Ιράκ ως βάση για αντάρτικο πόλεμο ενάντια στην Τουρκία, ο οποίος θα συνεχιστεί με διαλείμματα για τις επόμενες τέσσερις δεκαετίες. Το PKK διαπράττει τρομοκρατικές φρικαλεότητες, ενώ η Τουρκία συλλαμβάνει και φυλακίζει πολιτικά δραστήριους Κούρδους.

1987-88:
Στις τελευταίες ημέρες του πολέμου ανάμεσα στο Ιράν και το Ιράκ, ο Σαντάμ Χουσσεϊν, ο μπααθιστής δικτάτορας, ξεκινάει γενοκτονία ενάντια στους Κούρδους του Ιράκ, η οποία κλιμακώνεται με επίθεση με χημικά όπλα στην κουρδική πόλη Χαλάμπτζα. Μέσα σε μια ημέρα χάνουν τη ζωή τους 5.000 άνθρωποι.

1991:
Η κυβέρνηση του αμερικανού προέδρου Τζορτζ Μπους, ενθαρρύνει κουρδική εξέγερση στο βόρειο Ιράκ, μετά την απώθηση του Σαντάμ από το Κουβέιτ στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η εξέγερση καταπνίγεται από τον ιρακινό δικτάτορα. Εκατοντάδες χιλιάδες Κούρδοι διαφεύγουν στις ορεινές περιοχές στα σύνορα της Τουρκίας με το Ιράκ. Η καταστροφή παρακινεί τις ΗΠΑ και άλλους δυτικούς εταίρους να δημιουργήσουν μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων για να εμποδίσουν τον Σαντάμ να βομβαρδίσει τους Κούρδους. Η ζώνη θα παραμείνει σε ισχύ μέχρι την αμερικανοκίνητη επέμβαση του 2003.

2003:
Oι ΗΠΑ συνεργάζονται με τους Κούρδους του Ιράκ και την περιοχή του Κουρδιστάν κατά τη διάρκεια της εισβολής στο Ιράκ. Μετά την πτώση του Σαντάμ, η περιοχή του Κουρδιστάν του Ιράκ κερδίζει την αυτονομία της και απολαμβάνει εκρηκτική οικονομική ανάπτυξη.

2011:
Ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία παρουσιάζει μια ευκαιρία στους Κούρδους της χώρας να σχηματίσουν μια αυτόνομη διοίκηση στα βορειοανατολικά της χώρας. Οι ΗΠΑ επιλέγουν έμπειρους κούρδους μαχητές των Μονάδων Προστασίας του Λαού (YPG) που διατηρούν σχέσεις με το PKK για να ηγηθούν της μάχης στη βορειοανατολική Συρία κατά του ISIS, τους σουνίτες τζιχαντιστές οι οποίοι έχουν εκμεταλλευτεί το κενό εξουσίας για να καταλάβουν τον έλεγχο μιας μεγάλης εδαφικής περιοχής στο Ιράκ και τη Συρία.

2015:
H κατάρρευση της ειρηνευτικής διαδικασίας ανάμεσα στο PKK και στο τουρκικό κράτος οδηγεί σε έκρηξη βίας. Εχθροπραξίες σημειώνονται σε πόλεις της ως επί το πλείστον κουρδικής νοτιοανατολικής Τουρκίας και ένα κύμα επιθέσεων χτυπάει τις πόλεις στα δυτικά, μεταξύ των οποίων την Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη.
Τη διακοπή των συνομιλιών, τις οποίες είχε προωθήσει ο τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν και οι οποίες είχαν συνοδευτεί από μεταρρυθμίσεις με στόχο τη βελτίωση των κουρδικών δικαιωμάτων, ακολούθησε ένα κύμα συλλήψεων κούρδων ακτιβιστών και πολιτικών.

2018:
Τον Δεκέμβριο ο κ. Τραμπ πραγματοποιεί την πρώτη απειλή για απόσυρση αμερικανών στρατιωτών από τη μάχη κατά του ISIS, λέγοντας ότι οι τζιχαντιστές έχουν ηττηθεί. Μετριάζει τη θέση του σε μια μερική αποχώρηση μετά από έντονες αντιδράσεις στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό για την εγκατάλειψη των Κούρδων, οι οποίοι υπήρξαν οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στον πόλεμο κατά των εξτρεμιστών στη βορειοανατολική Συρία.

2019:
Οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) – οι οποίες απαρτίζονται από κούρδους μαχητές, αλλά και αραβικές ομάδες που αντιτίθενται στο καθεστώς του προέδρου Μπασάρ αλ- Άσσαντ – καταφέρνουν να εξαλείψουν το ISIS από τη βορειοανατολική Συρία με τη στήριξη ενός διεθνούς συνασπισμού υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
7 Οκτωβρίου:
Ο κ. Τραμπ ανακοινώσει ότι οι αμερικανοί στρατιώτες αποχωρούν από τα σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία, όπου διενεργούν περιπολίες με την Τουρκία για να καθησυχάσουν την Άγκυρα ότι οι αυτονομιστές κούρδοι μαχητές δεν θα χρησιμοποιήσουν την περιοχή για να επιτεθούν στην Τουρκία. Η κίνηση του κ. Τραμπ ερμηνεύεται ως «πράσινο φως» σε μια τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στα εδάφη αυτά, φέρνοντας τους κούρδους σύμμαχους των ΗΠΑ αντιμέτωπους με έναν εχθρό που θεωρούν μεγαλύτερη απειλή από το ISIS.

Financial Times
Euro2day


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση