Το σχοινί του Ερντογάν

Υπάρχει μέθοδος στην τρέλα του Αμερικανού προέδρου. Ή, να το πούμε αλλιώς, εάν ξεχάσουμε όσα γνωρίζαμε για το πώς οι χώρες δρουν με γνώμονα το συμφέρον τους και πάρουμε απόφαση ότι ο Ντόναλντ Τραμπ εξυπηρετεί μόνο τα δικά του προσωπικά συμφέροντα, τότε η ερμηνεία των πράξεών του είναι απλή. Παρομοίως, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει μοναδικό στόχο να παραμείνει κυρίαρχος στην πολιτική σκηνή της Τουρκίας. Οταν πριν από λίγες εβδομάδες ο νέος δήμαρχος Κωνσταντινούπολης πέρασε τον πρόεδρο σε δημοτικότητα, ήταν αναμενόμενο ότι ο Ερντογάν θα επεδίωκε κάποια θεαματική κίνηση για να ενισχύσει την εικόνα του ως παντοδύναμου προστάτη των Τούρκων. Ετσι, η εγκατάλειψη των Κούρδων της Συρίας από τις ΗΠΑ και η τουρκική εισβολή φαίνεται να ήταν αναπόφευκτες. Αυτό, όμως, δεν καθιστά τις συνέπειες λιγότερο επικίνδυνες.

Ο Ντόναλντ Τραμπ βρίσκεται σε δεινή θέση, αντιμετωπίζοντας καθημερινή φθορά από τη ροή αποκαλύψεων για το πώς εκμεταλλεύεται τη θέση του για προσωπικό όφελος και για να αποδυναμώσει τους πολιτικούς του αντιπάλους. Ισως η πλειοψηφία των Ρεπουμπλικανών στη Γερουσία να αποτρέψει την καθαίρεσή του, αλλά για έναν άνθρωπο που δεν αντέχει να στερείται τη λατρεία και τη δόξα ούτε για ένα λεπτό, αναμενόμενο ήταν να αναζητήσει τρόπο να ξεσπάσει, να πάρει μια πρωτοβουλία που θα άλλαζε το θέμα της συζήτησης στα τηλεοπτικά κανάλια. Οι σύμβουλοί του όφειλαν να αναμένουν την απόφαση του προέδρου να εγκρίνει την τουρκική εισβολή, στο πρόσφατο τηλεφώνημα με τον Τούρκο ομόλογό του. Ο Τραμπ είχε προαναγγείλει την απόφαση τον Δεκέμβριο. Τότε το διπλωματικό και στρατιωτικό κατεστημένο είχε σπεύσει να μετριάσει τις συνέπειες, αλλά είναι προφανές ότι όταν μια κακή ιδέα εισχωρήσει στο μυαλό του προέδρου, δεν την ξεχνάει.


Ενδίδοντας στην πίεση του Ερντογάν, ο Τραμπ μπορούσε να εφαρμόσει και την πρωτόγονη και προσφιλή του τακτική του παζαριού –«αφού είσαι τόσο μάγκας, τότε κάνε το εσύ»– και να δηλώνει πομπωδώς ότι θέτει τέρμα στους «αέναους πολέμους» των ΗΠΑ. Το ότι εγκαταλείπει συμμάχους και καταρρακώνει την αξιοπιστία της χώρας του είναι πρόβλημα για όσους νοιάζονται γι’ αυτό. Για τον ίδιο, σημαντικότερο είναι να φαίνεται ότι έχει την πρωτοβουλία κινήσεων, να συνεννοείται με ανθρώπους σαν κι αυτόν που δρουν εκτός θεσμικών ορίων και να φροντίζει τα οικονομικά του συμφέροντα. Ο Ερντογάν, από την άλλη, επενδύει στον ολοένα πιο έντονο εθνικισμό των οπαδών του για να αποσπάσει την προσοχή τους από την απώλεια των μεγαλύτερων πόλεων στις δημοτικές εκλογές και από την επιδείνωση της οικονομίας. Γι’ αυτό ο Ερντογάν συντηρεί την έχθρα με τους Κούρδους, εντείνει την επιθετικότητα εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου, απειλεί την Ε.Ε. με την «αποστολή» 3,6 εκατ. προσφύγων, ενώ εντός συνόρων δρα ολοένα πιο αυταρχικά.

Το μεγάλο πρόβλημα του Ερντογάν τώρα, όμως, είναι ότι εξαρτάται απολύτως από τον κυκλοθυμικό Τραμπ. Κατέβηκε στο πηγάδι κρατώντας το σχοινί που του έδωσε ο Αμερικανός πρόεδρος, όπως σημείωσε ο αναλυτής Κεμάλ Κιριστσί. Ενώ τα τουρκικά στρατεύματα εισβάλλουν στη Συρία, το Κογκρέσο ετοιμάζει σοβαρές κυρώσεις που ίσως να αδυνατεί να αποτρέψει ο πρόεδρος (ο οποίος, ούτως ή άλλως, τη μία απειλεί την τουρκική οικονομία με αφανισμό και την άλλη προσκαλεί τον Ερντογάν στην Ουάσιγκτον). Η Τουρκία τώρα χρεώνεται και την επιδείνωση της κατάστασης στη Συρία, με τον εκτοπισμό 100.000 ανθρώπων μόνο τις πρώτες ημέρες της εισβολής, και την απόδραση οπαδών του Ισλαμικού Κράτους από στρατόπεδα που φρουρούσαν Κούρδοι. Οι Κούρδοι της Συρίας αντιστέκονται, ενώ η αντίδραση των Κούρδων της Τουρκίας αναμένεται. Το Ισραήλ ανησυχεί, το Ιράν καταδικάζει, η Ρωσία και η κυβέρνηση της Συρίας μελετούν πώς θα εκμεταλλευθούν την κατάσταση.

Οι κίνδυνοι και η απομόνωση που αντιμετωπίζει η Τουρκία ίσως οδηγήσουν σε κάποια ύφεση στο μέτωπο με την Ελλάδα και την Κύπρο. Βλέποντας, όμως, ότι ο Ερντογάν συνεχώς βάζει το δικό του πολιτικό συμφέρον πάνω από αυτό της χώρας του, ουδείς μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο ότι τυχόν αδιέξοδο στη Συρία δεν θα τον ωθήσει σε άλλες περιπέτειες.

Νίκος Κωνσταντάρας
Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση