Η “νέα σχέση” της Ελλάδας με την Αμερική του Τραμπ

Σούδα, βάσεις και εγγυήσεις ασφάλειας

Του πρέσβη επί τιμή Αλέξανδρου Π. Μαλλιά

Πριν ένα χρόνο ακριβώς, ενόψει της επίσκεψης του κυρίου Πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον και των σημαντικών συνομιλιών του με τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ είχα προσπαθήσει να επισημάνω την μοναδική ιστορική συγκυρία για την αναβάθμιση και «επισημοποίηση» με μια Συμφωνία Στρατηγικής Συνεργασίας των διμερών Ελληνο-Αμερικανικών Αμυντικών Σχέσεων.

Η υφιστάμενη δεν ανταποκρίνεται στο σημερινό επίπεδο των σχέσεων. Δεν καλύπτει όλες τις δράσεις ούτε το εύρος των δραστηριοτήτων και διευκολύνσεων (βάσεις) που ήδη παρέχουμε σε πολλά σημεία της ελληνικής επικράτειας.

Πολλοί απορούν καλόπιστα γιατί άραγε η Ελλάδα μέλος του ΝΑΤΟ, κυρίως όμως της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα έπρεπε να στέρξει στην επί διμερούς βάσης διευκόλυνση της αμερικανικής παρουσίας στην επικράτειά μας. Υπάρχει σίγουρα μία εύκολη απάντηση. Υπάρχει επίσης ένα συγκεκριμένο γεωπολιτικό περιβάλλον:

Α. Εδώ και καιρό παρατηρούμε την ανατροπή των σταθερών (παραμέτρων) της ιστορίας και της ισορροπίας, συσχετισμού δυνάμεων και σκόπιμου περιορισμού του ρόλου των διεθνών οργανισμών. Άρα και της αναποτελεσματικότητας τους. Το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι επί δεκαετίες σταθεροί πυλώνες του εθνικού μας αυτοπροσδιορισμού και ταυτότητας εθνικής ασφάλειας βρίσκονται σε μία παρατεταμένη κρίση ταυτότητας, έλλειψης και σταθερότητας στόχων. Κυρίως όμως κλονισμού της αντίληψης του κοινού συμφέροντος. Αυτό αποδεικνύεται πλέον καθημερινά στο κοινό Ευρωπαϊκό χώρο με την έλλειψη κοινής και συνεκτικής πολιτικής στο Μεταναστευτικό-Προσφυγικό.


Β. Η πολιτική και οι σταθερά απρόβλεπτες αν και προαναγγελθείσες και προβλέψιμες επιλογές του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ που αφορούν στο παγκόσμιο σύστημα, εντείνουν το αίσθημα της αβεβαιότητας. Το παγκόσμιο σύστημα μετακινείται σε ολοένα και χαμηλότερο σημείο ισορροπίας. Αν θεωρήσουμε ότι υπάρχει πράγματι ισορροπία. Έχουμε εδώ και χρόνια επανέλθει στην εποχή της κατίσχυσης των διμερών σχέσεων (bilateralism) έναντι της πολυμερούς διπλωματίας (multilateralism). Η σύγκρουση της πολυμέρειας με την μονομέρεια αναδείχθηκε στην πρόσφατη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών. Δεν είναι όμως αποκλειστικά σημερινό φαινόμενο. Θυμίζω την πολιτική της Administration BUSH-CHENEY.

Γ. Η κρίση όμως ταυτότητας και η ανάδειξη των αναθεωρητικών πολιτικών δυνάμεων –χάριν ευκολίας τις αποκαλούμε λαϊκιστικές- ξεκίνησε από την Ευρώπη. Eκτιμώ ότι οι Ευρωεκλογές του Μαϊου 2019 θα επιβεβαιώσουν την κυρίαρχη πλέον θέση των αντι-ενοποιητικών και αναθεωρητικών ως προς τις υφιστάμενες Συνθήκες ευρωπαϊκών πολιτικών δυνάμεων σε μεγάλο αριθμό κρατών –μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας πιθανώς δε και της Γαλλίας συμπεριλαμβανομένων.

Δ. Μάταια στην Ελλάδα διαχρονικά περιμένουμε τον «από μηχανής θεό». Οι συμμαχίες δεν αποτελούν μηχανισμό αποτροπής ή πρόληψης ούτε διαθέτουν βούληση παρέμβασης. Ειδικά σήμερα.

Επιπλέον, ακόμη και μεταξύ των μελών της Συμμαχίας στο ΝΑΤΟ έχουμε διαφορετικό προσδιορισμό των εθνικών συμφερόντων και της απειλής. Η πλειοψηφία των συμμάχων μας θεωρεί και προσδιορίζει ως μόνη και μόνιμη απειλή την Ρωσική Ομοσπονδία. Εστω και αν ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δεν φαίνεται έτοιμος να ενταχθεί στην κατηγορία των «άνευ όρων υποστηρικτών »της δεδομένης στην Ουάσιγκτον εκτίμησης αυτής. Το κοινό συμφέρον ακόμη και εντός της Συμμαχίας μοιάζει να έχει φθαρεί.

Σε ό,τι μας αφορά, δεν υπάρχουν διλήμματα: Το ΝΑΤΟ δεν ήταν απλά η καλύτερη επιλογή μας στο τέλος του εμφυλίου πολέμου. Ήταν η μόνη επιλογή επιβίωσης μας ως χώρας και ως έθνους. Στο πλαίσιο μίας πολιτικό-στρατιωτικής συμμαχίας ως πρώτο βήμα που ολοκληρώθηκε με την ένταξη μας στην σημαντικότερη πολιτικό-οικονομική Ένωση στην δεκαετία του ΄80.

Δ. Εν τούτοις, τα πράγματα και τα συμφέροντα μεταβάλλονται. Ενδεικτικά και μόνο την γεωπολιτική μας θέση και πολιτική επηρεάζουν και οι ακόλουθοι παράγοντες:

✓ η σταθερή και μόνιμη απειλή που συνιστά για την Ελλάδα η Τουρκία εδώ και 45 χρόνια ακριβώς
✓ Η μεταβολή των συσχετισμών δυνάμεως στην διεθνή και ευρωπαϊκή πραγματικότητα,
✓ ο ισχυροποιημένος ρόλος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, η άνοδος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας με το κάλυμμα της « ήπιας δύναμης» στην κορυφή του πολυπολικού συστήματος ισορροπίας που στηρίζεται στην ισχύ,
✓ η αβεβαιότητα και το βαρύ κλίμα που επικρατεί σήμερα σε όλα τα μέτωπα στις διατλαντικές σχέσεις και

Τα πράγματα όμως έχουν αλλάξει. Ας διαβάσουμε σωστά την πραγματικότητα που διαμορφώνεται σήμερα λόγω της Τουρκίας -προσδιορισμένη σταθερά από το 1974 ως εξ Ανατολών απειλή- στην Εθνική μας Ασφάλεια ειδικά μετά την διάλυση της Συνθήκης της Βαρσοβίας.

3. Το ΝΑΤΟ δεν επιθυμεί να καλύψει το θεμελιώδες αυτό πρόβλημα Εθνικής Ασφάλειας της Ελλάδος. Συνεπώς, η Ελλάδα χρειάζεται πέραν της ενίσχυσης των δικών της δυνατοτήτων αποτροπής ένα συμπληρωματικό συνδυασμό/πλαίσιο εξασφάλισης συνθηκών /εγγυήσεων εθνικής ασφάλειας( κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας). Το επιδιώκει στην βάση Συμφωνιών αμοιβαίως επωφελών με σειρά χωρών, πρωτίστως βέβαια με τις ΗΠΑ. Επίσης, διαχρονικά μετά το 1974 με την Γαλλία.

Η πρόταση για μία έναντι εγγυήσεων ασφαλείας διευρυμένη αμυντική συνεργασία με την Ουάσινγκτον, με κύριο αλλά όχι αποκλειστικό πυλώνα την Σούδα, βρίσκεται στον πυρήνα του βιβλίου μου «Στον Αστερισμό του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ- Η Νέα Τουρκία και Εμείς» (Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ, Δεύτερη έκδοση Απρίλιος 2018), με Πρόλογο του έγκυρου δημοσιογράφου Μιχάλη Ιγνατίου.

Ισχυρίζομαι ότι ουδέποτε στο παρελθόν η Ελλάδα ως χώρος και σαν Χώρα είχε την δυνατότητα-όπως συμβαίνει την τελευταία εξαετία και ειδικά την πρόσφατη τριετία- να συζητήσει και να λάβει σημαντικά πολιτικό/αμυντικά ανταλλάγματα από τις ΗΠΑ για την Σούδα, καθώς και για την εν εξελίξει επέκταση των Αμερικανικών επιχειρησιακών «διευκολύνσεων» στην Ελλαδική επικράτεια.

4. Η κατάσταση στις Αμερικανό-Τουρκικές σχέσεις, άγνωστο πόσο χρόνο θα διαρκέσει, και η εκρηκτική ρευστότητα στην μεγάλη περιοχή της Ευρασίας, καθιστούν τον ελληνικό χώρο καίριο πιθανώς δε και αναντικατάστατο. Ενόσω η ρευστότητα είναι η αποκλειστική κυρίαρχη πρόβλεψη για ολόκληρη την περιοχή της Μέσης Ανατολής, η γεωπολιτική θέση της Ελλάδος ενισχύεται. Επίσης δεν υποτιμώ την βούληση και σαφή επιδίωξη των ΗΠΑ για ανάσχεση του ρόλου και αντίκρουση των επιδιώξεων της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην ευρύτερη περιοχή μας.

5. Η έλλειψη οποιουδήποτε αυτοματισμού αλλά και έλλειψης βούλησης του ΝΑΤΟ να λάβει θέση ακόμη δε λιγότερο να παρέμβει εγγυητικά υπέρ της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδος σε σχέση με την Τουρκία σημαίνει απλά ότι η Ελλάδα χρειάζεται συμπληρωματικά σε διμερές επίπεδο Εγγυήσεις Ασφαλείας (security guarantees) από τις ΗΠΑ. Δεν πρόκειται για μία απλή ή αυτοματοποιημένη διαδικασία. Σήμερα είναι όμως εφικτή μέσω της αναδιαπραγμάτευσης στην βάση του αμοιβαίου συμφέροντος και του κοινού οφέλους την Συμφωνία για τις αμερικανικές διευκολύνσεις στην Σούδα. Διαχρονικά προτείνω ότι είναι αναγκαίο η νέα αμοιβαία επωφελής Συμφωνία για τις Αμερικανικές Διευκολύνσεις στην Σούδα:

Α. Να λάβει επιτέλους τον νομικό τύπο και κυρίως να αποκτήσει το ειδικό βάρος μίας μακροχρόνιας Συμφωνίας /Συνθήκης Στρατηγικής Συνεργασίας Ελλάδος-ΗΠΑ.

Β. Να υπογραφεί σε Υπουργικό τουλάχιστον επίπεδο, να έχει μεγαλύτερη διάρκεια (πενταετή κατά προτίμηση) και να έλθει επιτέλους υποχρεωτικά προς κύρωση στην Βουλή των Ελλήνων.

Γ. Η Συμφωνία ας διευρυνθεί και να περιλάβει πέραν των Διευκολύνσεων στην Σούδα και τις νέες αμερικανικές εγκαταστάσεις σε άλλα σημεία της επικράτειας. Μόνο όσοι επιλέγουν να αγνοούν την πραγματικότητα προσποιούνται ότι δεν γνωρίζουν ότι τούτο ήδη υλοποιείται. Με βάση «επί μέρους συμφωνίες» ή «μνημόνια συνεργασίας». Οι θετικές δηλώσεις που ακούμε από αμερικανικά χείλη περί αναβαθμισμένου ρόλου της Ελλάδος είναι ευπρόσδεκτες. Δεν υπάρχει όμως εγγύηση συνέχειας. Τα διλήμματα περί ύπαρξης πολιτικού κόστους δεν υφίστανται πλέον. Η παράταση της πρακτικής της ετησίας εν κρυπτώ σχεδόν εξωκοινοβουλευτικής ανανέωσης από όλες τις κυβερνήσεις μας περιορίζει τα περιθώρια διεκδίκησης σοβαρών πολιτικών ανταλλαγμάτων. Αυτή είναι η πραγματικότητα.

Δ. Πώς; Στην φάση που βρίσκονται σήμερα οι τριγωνικές σχέσεις Ουάσινγκτον- Αθηνών – Αγκύρας μπορούμε να εξασφαλίσουμε πολιτικά ανταλλάγματα για την εθνική μας ασφάλεια υπό την μορφή συμβατικών εγγυήσεων. Ανάλογες για παράδειγμα των γραπτών εγγυήσεων για την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδος που είχε δώσει ο Πρόεδρος Τζωρτζ Μπους ( Μάϊος 1992) με επιστολή του προς τον αείμνηστο Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή. Συνεπώς, πολιτικά ανταλλάγματα υπό την μορφήν εγγυήσεων ασφαλείας έναντι όλων( erga omnes).

Ε. Ως γενικός κανόνας ισχύει ότι οι τρίτοι (ΗΠΑ) ανησυχούν και παρεμβαίνουν μόνο εφόσον διακυβεύονται τα δικά τους συμφέροντα. Άρα στόχος μας είναι να πείσουμε ότι η Τουρκική πολιτική και οι στρατιωτικές της επιχειρήσεις στο Αιγαίο θέτουν σε κίνδυνο το Συμφέρον Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ. Η επανάληψη, ειδικά υπό τις σημερινές συνθήκες, των δεσμεύσεων της επιστολής του Προέδρου Τζωρτζ Μπους (41ου) εξυπηρετούν και την Εθνική Ασφάλεια των ΗΠΑ.

6. Τέλος, η Ελληνική πλευρά πρέπει να καταστήσει σαφές προς την Ουάσινγκτον ότι :

Σε περίπτωση που παρ’ ελπίδα γίνει σε βάρος του Ελλαδικού χώρου οποιασδήποτε μορφής και εκτάσεως στρατιωτική επιχείρηση από οπουδήποτε και αν προέρχεται –άρα και εκτός του πεδίου που θεωρητικά καλύπτει το Άρθρο 5 της Χάρτας του ΝΑΤΟ- τότε θα είναι υποχρεωμένη να αναστείλει την λειτουργία όλων των στρατιωτικών διευκολύνσεων που παρέχει στο έδαφος της. Για όσο χρόνο απαιτείται για την ανατροπή τυχόν τετελεσμένων( status quo ante).

HellasJournal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση