Ιταλία και ΕΕ: Δεν θα βγει τίποτα καλό από την μεταξύ τους κόντρα

Του Luigi Scazzieri

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαιτεί από την Ιταλία να αναθεωρήσει τον προϋπολογισμό της για το 2019, σηματοδοτώντας ένα πρωτοφανές βήμα. Η Ιταλία τώρα έχει τρεις εβδομάδες να συμμορφωθεί, αλλά οι δύο πλευρές φαίνεται να είναι σε τροχιά σύγκρουσης. Η Κομισιόν θα βρεθεί σε μια ιδιαίτερα δύσκολη θέση: θα μπορούσε να ζητήσει από την Ιταλία να ξαναγράψει τον προϋπολογισμό της και να προχωρήσει σε ένα βαρύ πρόστιμο εάν αρνηθεί ή θα μπορούσε να περιορίσει λίγο την πίεσή της προς την κυβέρνηση συνασπισμού της Ιταλίας -αλλά και οι δύο επιλογές θα είχαν αρνητικές συνέπειες.

Η κυβέρνηση συνασπισμού της Ιταλίας, με την εθνικιστική Λέγκα και το λαϊκιστικό Πέντε Αστέρια, παρουσίασε ένα προσχέδιο προϋπολογισμού που αυξάνει το έλλειμμα της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας της ευρωζώνης στο 2,4% του ΑΕΠ το 2019 από το προβλεπόμενο 1,6% φέτος. Αυτό πιθανώς θα αυξήσει το δημόσιο χρέος της Ιταλίας και αποτελεί ξεκάθαρη παραβίαση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ που καθορίζουν πόσο γρήγορα οι κυβερνήσεις θα μειώσουν το χρέος τους.

Ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, Giuseppe Conte έχει περιγράψει τον προϋπολογισμό -ο οποίος περιλαμβάνει φοροαπαλλαγές, αυξημένες κοινωνικές δαπάνες και μια μερική ανατροπή των συνταξιοδοτικών μεταρρυθμίσεων- ως "όμορφο". Η κυβέρνηση επιμένει ότι οι αυξημένες δαπάνες είναι απαραίτητες για να τονώσουν την ανάπτυξη και να ενισχύσουν την οικονομία. Πολλοί λίγοι το πιστεύουν αυτό: το ασφάλιστρο κινδύνου για το χρέος της Ιταλίας έχει αυξηθεί.


Θα είναι δύσκολο για την Ιταλία να υποχωρήσει και να ανταποκριθεί στα αιτήματα της Κομισιόν. Η κυβέρνηση συνασπισμού έχει ήδη μειώσει τις αρχικές υποσχέσεις του μανιφέστο της, που θα είχαν διογκώσει το έλλειμμα στο 7% του ΑΕΠ. Μπορεί να υπάρχει κάποιο περιθώριο για μικρές περικοπές στις δαπάνες ή για αυξήσεις φόρων, αλλά είναι πολύ δύσκολο να φανταστούμε την κυβέρνηση να συμφωνεί σε ένα έλλειμμα χαμηλότερο του 2% -το οποίο θα αποτελούσε και πάλι παραβίαση των δημοσιονομικών κανόνων της Ένωσης.

Αυτό αφήνει στην ΕΕ μια δύσκολη επιλογή: να ακολουθήσει κατά γράμμα τους κανόνες και να τιμωρήσει την Ιταλία ή να δώσει κάποιο περιθώριο στη Ρώμη με την ελπίδα ότι το αυξημένο κόστος χρηματοδότησης του χρέους της, θα την υποχρεώσει να αναθεωρήσει τα σχέδιά της.

Εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφασίσει να κλιμακώσει την αντιπαράθεση, να ανοίξει μια διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος και να απειλήσει με πρόστιμο την Ιταλία, κινδυνεύει να φοβίσει περαιτέρω τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Μέχρι στιγμής η αύξηση των αποδόσεων των ιταλικών ομολόγων έχει περιοριστεί. Αλλά μια αύξηση της αντιπαράθεσης θα μπορούσε να προκαλέσει ένα selloff. Ενώ πολλοί ελπίζουν ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει την Ιταλία να υποχωρήσει, μπορεί επίσης να αποδειχθεί δύσκολο να συγκρατηθεί, και να έχει επίδραση στα ομόλογα άλλων χωρών της ευρωζώνης.

Υιοθετώντας μια σκληρή γραμμή απέναντι στη Ρώμη θα τροφοδοτήσει το ευρωσκεπτικιστικό αίσθημα στην Ιταλία. ΟΙ Ιταλοί είναι ήδη απογοητευμένοι με αυτά που βλέπουν ως απουσία αλληλεγγύης της ΕΕ στην κρίση της ευρωζώνης και την μεταναστευτική κρίση. Υπάρχει κατανόηση για την παραβίαση των δημοσιονομικών κανόνων από όλο το πολιτικό φάσμα -μια εναλλακτική πρόταση για τον προϋπολογισμό που κατατέθηκε από το Δημοκρατικό Κόμμα που είναι στην αντιπολίτευση, θέτει το έλλειμμα στο 2,1%. ΟΙ Ιταλοί υποστηρίζουν επίσης ότι η Κομισιόν έχει στο παρελθόν αποφύγει να επιβάλει πρόστιμα για μη συμμόρφωση -είτε στη Γερμανία και στη Γαλλία όταν παραβίασαν τους δημοσιονομικούς κανόνες το 2002-2003 ή στην Ισπανία και στη Γαλλία ξανά προσφάτως. Και η κυβέρνηση θα υποστηρίξει επίσης ότι η Κομισιόν χορήγησε στην προηγούμενη ιταλική κυβέρνηση περισσότερη ευελιξία, επιτρέποντάς της να εμφανίσει έλλειμμα 2,3% το 2017.

Εάν η Κομισιόν υιοθετήσει σκληρή στάση, αυτό θα ενισχύσει την αντίληψη πολλών Ιταλών ότι υπάρχει ένα σύνολο κανόνων για τη Γαλλία, τη Γερμανία και "αποδεκτές" κυβερνήσεις -και ένα άλλο για όλες τις υπόλοιπες. Μέχρι στιγμής, οι δύο εταίροι στην ιταλική κυβέρνηση συνασπισμού έχουν χαρακτηριστεί από τις διαφορετικές τους στάσεις απέναντι στην ΕΕ. Ενώ η Λέγκα είναι ευρωσκεπτικιστική και ευθυγραμμίζεται ανοιχτά με τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Viktor Orban και τη Γαλλίδα Marine Le Pen, το κίνημα Πέντε Αστέρων είναι συγκριτικά φιλοευρωπαϊκό. Ωστόσο, εάν η Κομισιόν υιοθετήσει μια όλο και περισσότερο συγκρουσιακή προσέγγιση για τον προϋπολογισμό, κάθε ελπίδα ότι τα Πέντε Αστέρια θα μπορούσαν να ακολουθήσουν μια πιο φιλοευρωπαϊκή πλατφόρμα στις εκλογές για το Ευρωκοινοβούλιο το Μάιο του 2019, θα καταστρεφόταν. Η Ιταλία θα ήταν σταθερά σε μια ευρωσκεπτικιστική πορεία και οι πιθανότητες εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη θα αυξανόταν.

Αυτοί οι κίνδυνοι σημαίνουν ότι η Κομισιόν ενδέχεται να μπει στον πειρασμό να ακολουθήσει μια πιο ήπια προσέγγιση. Θα μπορούσε να συνεχίσει να επιμείνει στη διόρθωση του προϋπολογισμού, αποφεύγοντας να επιβάλει πρόστιμο. Αυτό θα μπορούσε να διατηρήσει ανοιχτή την πόρτα για την Ιταλία ώστε να υποχωρήσει.

Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση παρουσιάζει επίσης δυσκολίες. Τα συντηρητικά -από δημοσιονομικής πλευράς- κράτη της ευρωζώνης όπως η Γερμανία, θα θεωρούσαν ότι κάτι τέτοιο επιβραβεύει το λαϊκιστικό συνασπισμό της Ιταλίας και την οικονομική της ανευθυνότητα. Υποστηρίζουν ότι το να δοθεί στην Ιταλία περιθώριο για ένα τόσο θεμελιώδες ζήτημα, θα υπονόμευε περαιτέρω τους κανόνες της ευρωζωνης και την εξουσία της Κομισιόν. Και το να επιτρέψουν στα Πέντε Αστέρια και στη Λέγκα να εξασφαλίσει μια συμβολική νίκη, θα έστελνε στα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα ανά την ΕΕ ένα σήμα ότι και αυτά θα μπορούσαν να εξάγουν παραχωρήσεις από τις Βρυξέλλες.

Επί του παρόντος, η Κομισιόν είναι πιθανό να επιχειρήσει να οδηγηθεί σε μια ενδιάμεση πορεία, ασκώντας πίεση στην Ιταλία, αποφεύγοντας παράλληλα την απευθείας σύγκρουση. Αλλά εάν η Ρώμη παραμείνει προκλητική, τελικά θα πρέπει να διαλέξει ποιο δηλητήριο θα πιει.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση