Οι 5 μύθοι της Τουρκίας

Τουρκία και Ολλανδία διασταύρωσαν τα ξίφη τους. Η Άγκυρα υπήρξε ένας σημαντικός εταίρος της Δύσης, αλλά παρά τις διπλωματικές, πολιτικές και στρατιωτικές σχέσεις οι Αμερικανοί ελάχιστα καταλαβαίνουν την Τουρκία.

Του Steven A. Cook
(Eni Enrico Mattei senior fellow for Middle East and Africa studies at the Council on Foreign Relations)
The Washington Post

Αυτό που γνωρίζουν δε βασίζονται σε θεωρήσεις που είτε δεν είναι ακριβείς, είτε ξεθωριάζουν με τον καιρό. Αυτοί είναι οι πέντε πιο γνωστοί μύθοι που επιμένουν.

Μύθος 1: Η Τουρκία είναι δημοκρατία

Είναι κοινή η αίσθηση πως υπό τον Ερντογάν η Τουρκία έχει μετεξελιχθεί σε αυταρχικό κράτος. Όμως η αλήθεια είναι ότι η Τουρκία ποτέ δεν υπήρξε δημοκρατία παρά το γεγονός ότι διεξάγονται εκλογές στη χώρα από το 1946. Μεταξύ του 1960 και 1997 οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις εκδίωξαν τέσσερις κυβερνήσεις που δεν τους άρεσαν.

Το 1997 οι στρατιωτικοί ανέτρεψαν την πρώτη ισλαμική κυβέρνηση της χώρας διότι αυτή αρνήθηκε να επιβάλει περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης, στην ελευθερία του Τύπου και της σκέψης.

Όταν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ερντογάν ήρθε στην εξουσία το 2002, περιόρισε τον ρόλο των στρατιωτικών στην πολιτική, υποσχέθηκε στους Τούρκους προσωπικές ελευθερίες και περιόρισε τις δυνατότητες δίωξης κομμάτων και πολιτικών. Όμως ο ίδιος ο Ερντογάν άρχισε να αλλάζει πορεία για να επικρατήσει έναντι των πολιτικών του αντιπάλων.

Μύθος 2: Ο Τούρκος πρόεδρος είναι δικτάτορας

Από το αποτυχημένο πραξικόπημα ο Ερντογάν έχει καταδιώξει και φυλακίσει περί τους 200.000 ανθρώπους, από αστυνομικούς, μέχρι ακαδημαϊκούς. Και όμως ο Ερντογάν όταν ήταν πρωθυπουργός είχε στενή σχέση με τον λαό.

Το ΑΚΡ έχει κερδίσει 10 εκλογικές αναμετρήσεις λόγω του Ερντογάν. Οι Τούρκοι υπό τον Ερντογάν έγινα πλουσιότεροι και έχουν καλύτερο σύστημα υγείας. Ο Ερντογάν επέτρεψε την άσκηση της ισλαμικής λατρείας όπως ποτέ στο παρελθόν.

Για τους οπαδούς του Ερντογάν η παρουσία του στην εξουσία αντιπροσωπεύει μια πραγματική επανάσταση. Οι Τουρκάλες μπορούν πλέον να φορούν ελεύθερα τη μαντήλα. Αν οι εκλογές αποτελούν ένδειξη περίπου οι μισοί Τούρκοι, αντιπαθούν τον Ερντογάν για τη διαφθορά, τη φιλαρχία και την αλαζονεία του. Οι άλλοι μισοί όμως τον εκτιμά για τα όσα τους έχει προσφέρει.

Μύθος 3: Η Τουρκία είναι κοσμικό κράτος

Πολλοί αναλυτές αναφέρονται στη Τουρκία ως κοσμικό κράτος. Η Τουρκία όμως δεν υπήρξε ποτέ κοσμικό κράτος όπως οι Δύση οριοθετεί τη έννοια αυτή. Στην Τουρκία η κυβέρνηση ελέγχει την έκφραση της θρησκευτικότητας στην κοινωνία. Υπάρχει ολόκληρος κρατικός μηχανισμός αφιερωμένος στην επίσημη θρησκεία. Οι Τούρκοι ηγέτες εξάλλου χρησιμοποιούν τη θρησκεία για να προωθήσουν την πολιτική τους ατζέντα.

Το ΑΚΡ είναι ισλαμικό κόμμα. Όταν η αντιπολίτευση προσπάθησε να αξιοποιήσει εναντίον τον επικεφαλής του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας, απέτυχε καθώς ο Ερντογάν θεωρείται γνήσιος ισλαμιστής.

Ακόμα και οι στρατιωτικοί, οι θεωρούμενοι προμαχώνας του κοσμικού κράτους, είναι βαθιά ισλαμιστές. Μετά το πραξικόπημα του 1980, η χούντα που κυβερνούσε τη χώρα, γέμισε την Τουρκία με τζαμιά και προώθησε τις ισλαμικές σπουδές στο κρατικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ο επικεφαλής της, στρατηγός Εβρέν, καυχιόταν ότι γνωρίζει απέξω το κοράνι.

Μύθος 4: Η Τουρκία έχει κουρδικό πρόβλημα

Είναι δύσκολο να υπάρξει αναφορά στην Τουρκία χωρίς αναφορά και στο «κουρδικό πρόβλημά» της. Η κουρδική μειονότητα δεν συμμερίζεται τους εθνικιστικούς μύθους της τουρκικής πλειοψηφίας. Ο επί δεκαετίες διεξαγόμενος πόλεμος του ΡΚΚ ενισχύει την άποψη περί ύπαρξης «κουρδικού προβλήματος».

Όμως, αν και το 20% του πληθυσμού της χώρας είναι Κούρδοι, η μεγάλη πλειοψηφία αυτών θεωρεί εαυτόν Τούρκο. Το πρόβλημα της Άγκυρας είναι το ΡΚΚ και το παρακλάδι του, τα Γεράκια του Κουρδιστάν (ΤΑΚ). Το ΡΚΚ ήταν αρχικά μια αποσχιστική, μαρξιστική ομάδα με σχέσεις με την ΕΣΣΔ. Ξεκίνησε τον πόλεμο κατά της Τουρκίας το 1984. Από τότε περίπου 30-40.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί.

Η οργάνωση ΤΑΚ είναι υπεύθυνη για πολλές επιθέσεις σε Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη. Σε απάντηση η τουρκική κυβέρνηση χρησιμοποιεί στρατό και αστυνομία μα σκοπό την συντριβή των δύο οργανώσεων. Ωστόσο, η σύγκρουση αυτή δεν αφορά τον ευρύτερο τουρκικό πληθυσμό της Τουρκίας.

Χωρίς αμφιβολία οι Κούρδοι υποφέρουν. Επί χρόνια η εθνική τους έκφραση, η γλώσσα, ο πολιτισμός είναι υπό διωγμό. Ακόμα και έτσι όμως πολλοί από τους Κούρδους της Τουρκίας είναι αφομοιωμένοι στην πολιτική, οικονομική και πολιτιστική ζωή της χώρας. Ο Τουργκούτ Οζάλ ήταν Κούρδος, όπως και ο νυν αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μεχμέτ Σιμτσέκ.

Πολλοί Κούρδοι ψηφοφόροι και όχι απαραίτητα οι θρησκευόμενοι, στηρίζουν το ΑΚΡ. Η Άγκυρα επενδύει στις κουρδικές περιοχές στη θρησκεία και την ισλαμική αλληλεγγύη για να αποσπάσει τους Κούρδους από το ΡΚΚ, το οποίο είναι πολύ απλοποιημένο να λέμε ότι αντιπροσωπεύει τους Κούρδους.

Μύθος 5: Η Τουρκία είναι μια παλαιά δύναμη

Όταν αναλυτές αναφέρονται στην Τουρκία την θέτουν στην ίδια μοίρα με αρχαία έθνη της Μέσης Ανατολής, όπως το Ιράν και η Αίγυπτος. Είναι αλήθεια πως η Τουρκία δεν δημιουργήθηκε από την χάραξη των συνόρων σε έναν χάρτη από τους Ευρωπαίους. Ο Μουσταφά Κεμάλ δημιούργησε ένα εθνικιστικό κράτος στο κεντρικό τμήμα της πάλαι ποτέ πολυεθνικής Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αντί του Ισλάμ ο Κεμάλ ως ενωτικό υλικό χρησιμοποίησε τον εθνικισμό, τη γλώσσα και τον δεσμό των Τούρκων με τη χώρα.

Από το 1923 οι κάτοικοι της χώρας έπρεπε να είναι Τούρκοι, αφοσιωμένοι στο κράτος – έθνος που η ισχύς του προερχόταν από το πόσο τουρκικό ήταν επιβάλλοντας το δυτικό αλφάβητο, ακόμα και κώδικα ενδυμασίας. Πολλά από τα μέτρα αυτά όμως επιβλήθηκαν με τη βία.

Τις τελευταίες εννέα δεκαετίες οι Τούρκοι έχουν αναπτύξει την αίσθηση του «τουρκισμού». Ωστόσο η αίσθηση αυτή είναι εύθραυστη. Για αυτό άλλωστε η παραχώρηση πολιτιστικής αυτονομίας στους Κούρδους ή η αναγνώριση της γενοκτονίας 1,5 εκ. Αρμενίων είναι τόσο ευαίσθητα θέματα στη Τουρκία.

Πηγή Defence-Point


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση