Η γεωπολιτική αξία της Αν. Μακεδονίας και Θράκης ως ενεργειακός κόμβος

Γράφει ο Αθανάσιος Πίτατζης 

Στο σημερινό μας άρθρο θα ασχοληθούμε με την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και πως τα μελλοντικά ενεργειακά έργα που προορίζονται να κατασκευαστούν σε αυτή μέχρι το 2020 καθιστούν την περιοχή ενεργειακό κόμβο, αναβαθμίζουν την περιοχή και συμβάλουν στην ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια.

Στο πρώτο τμήμα του άρθρου θα αναφέρουμε συντόμως τα ενεργειακά έργα και την συμβολή τους στην περιφέρεια αλλά και στην Ελλάδα γενικότερα. Επίσης μετά θα αναφερθούμε συγκεκριμένα στις περιοχές της Αλεξανδρούπολης, της Κομοτηνής και της Καβάλας για το πώς αυτές οι περιοχές μπορούν να ωφεληθούν από αυτά τα έργα και τι πρέπει να κάνουν παράλληλα ώστε να επωφεληθούν περισσότερο από τα έργα που είναι προγραμματισμένα να γίνουνε.

Ας εξετάσουμε τα ενεργειακά έργα που είναι προγραμματισμένα να κατασκευαστούν στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης μέχρι το 2020 το κάθε ένα ξεχωριστά.

Αγωγός TAP
Ο αγωγός TAP σχεδιάστηκε για να μεταφέρει φυσικό αέριο από την Κασπία Θάλασσα στις αγορές της Νοτιοανατολικής, Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης μέσω της διασύνδεσης με άλλους αγωγούς όπως Διασυνδετήριος Αγωγός Ελλάδας - Βουλγαρίας (IGB) που θα αναλύσουμε παρακάτω. Ακόμη ο αγωγός θα έχει μήκος περίπου 870 χλμ και χωρητικότητα 10 δις. Κυβικά μέτρα. Βέβαια τις τελευταίες μέρες ανακοίνωσε η BP μία από τις εταιρείες της κοινοπραξίας του αγωγού ότι σκοπεύει να επισπεύσει την αύξηση της χωρητικότητας του αγωγού στα 20 δις, κυβικά μέτρα γύρω στο 2020 και μετά ενώ προοριζότανε να γίνει αρκετά αργότερα. ^[1]

Διασυνδετήριος Αγωγός Ελλάδας - Βουλγαρίας (IGB)
Ο αγωγός IGB θα έχει μήκος 180 χλμ και θα αρχίζει από την Κομοτηνή και θα καταλήγει στην Stara Zagora της Βουλγαρίας. Ο αγωγός σε πλήρη λειτουργία θα είναι χωρητικότητας 5 δις κυβικών μέτρων φυσικού αερίου. Επίσης έχει εγκριθεί από την ΕΕ ποσό της τάξης των 45 εκατομμυρίων ευρώ για την κατασκευή του έργου. ^[2]

Ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας – Ιταλίας (IGI)
Ο αγωγός IGI θα έχει μήκος περίπου 800 χλμ, θα ξεκινάει από την Κομοτηνή και θα καταλήγει στην Θεσπρωτία και από εκεί με υποθαλάσσιο αγωγό στο Οτράντο Ιταλίας. Ο αγωγός μπορεί να φτάσει σε χωρητικότητα και τα 15 δις. Κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Επίσης έχει εγκριθεί από την ΕΕ ποσό της τάξης των 100 εκατομμυρίων ευρώ για την κατασκευή του έργου. ^[2]

Υπόγεια Αποθήκη Φυσικού Αερίου στην Καβάλα
Πρόκειται για ένα έργο στρατηγικής σημασίας για την χώρα γιατί μετατρέπεται το εξαντλημένο κοίτασμα φυσικού αερίου σε υπόγεια αποθήκη. Η αποθήκη θα είναι χωρητικότητας 1 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου (όταν η ετήσια κατανάλωση φυσικού αερίου της Ελλάδος είναι 4 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου). Το εκτιμώμενο κόστος είναι σύμφωνα με κάποια δημοσιεύματα αλλά και με μελέτες που έχουνε γίνει 300 με 400 εκατομμύρια ευρώ. Μέχρι στιγμής το έργο έχει παραχωρηθεί στο ΤΑΙΠΕΔ και ψάχνονται τρόποι χρηματοδότησής του. Τέλος σύμφωνα να τροπολογία του Υπουργείου Ενέργειας που κατατέθηκε στην βουλή παρατείνεται για χρόνο μέχρι τις 23 Νοεμβρίου του 2015, η άδεια εκμετάλλευσης της Energean Oil and Gas (Ενεργειακή Αιγαίου) για το κοίτασμα.

Energean Oil and Gas
Η Ενεργειακή Αιγαίου είναι η εταιρεία που διαχειρίζεται τα κοιτάσματα του Πρίνου στην Θάσο. Πρόσφατα η εταιρεία ανέλαβε ως ανάδοχος για αναζήτηση υδρογονανθράκων στις περιοχές των Ιωαννίνων και του Κατακόλου ως μέλος διεθνών κοινοπραξιών. Επίσης η εταιρεία επένδυσε την εξαετία 2007-2013 220 εκατομμύρια δολάρια στα κοιτάσματα του Πρίνου με σκοπό την αύξηση της παραγωγής, την οποία πέτυχε. Επίσης η εταιρεία μέσω της αγοράς ιδιόκτητου γεωτρύπανου και του πλοίου υποστήριξης Valiant Energy καθίσταται πρωτοπόρος σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο στην αξιοποίηση υδρογονανθράκων. Ακόμη η εταιρεία έχει ανακοινώσει την έναρξη ενός νέου επενδυτικού προγράμματος των US$225 εκατ. για την άντληση 30 εκατ. διαπιστωμένων βαρελιών πετρελαίου, κάτι πολύ σημαντικό για την περιοχή της Καβάλας γιατί σύμφωνα με την εταιρεία θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, επεκτείνεται η παραγωγή στον Πρίνο για 15 χρόνια ακόμη με αποτέλεσμα και περισσότερα έσοδα για το δημόσιο.

ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης
Το έργο του Ανεξάρτητου Συστήματος Φυσικού Αερίου Αλεξανδρούπολης αποτελεί ένα σύγχρονο, πρωτοποριακό και υψηλής τεχνολογίας έργο που αποτελείται από μία υπεράκτια πλωτή μονάδα παραλαβής, αποθήκευσης και αεριοποίησης Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου και από ένα σύστημα υποθαλάσσιου και χερσαίου αγωγού μέσω του οποίου το φυσικό αέριο προωθείται στο Εθνικό Σύστημα (Μεταφοράς) Φυσικού Αερίου (ΕΣΦΑ) και από εκεί προς τους τελικούς καταναλωτές.
Το ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης αποσκοπεί στη δημιουργία μίας τέταρτης πύλης εισαγωγής φυσικού αερίου στην χώρα μας, δυναμικότητας παροχής έως 700.000 κυβικών μέτρων ανά ώρα ή 6,1 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου ετησίως και αποθηκευτικής ικανότητας έως 170.000 κυβικών μέτρων (κ.μ.) υγροποιημένου φυσικού αερίου. ^[3]
Το έργο βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο έχοντας εξασφαλίσει όλες τις απαραίτητες άδειες και με ορίζοντα να αρχίσει σύντομα η κατασκευή του, μόλις ολοκληρωθούν βέβαια και οι τελευταίες μελέτες όπως η Μελέτη Βασικού Σχεδιασμού του έργου.

Πλωτός Σταθμός AEGEAN LNG
Ο πλωτός σταθμός Aegean LNG συνιστά ένα νέο πλωτό σταθμό αποθήκευσης και επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (FSRU) που θα χωροθετηθεί στην περιοχή του Κόλπου της Καβάλας.

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Σύμφωνα με την μελέτη εφικτότητας, ο σταθμός θα περιλαμβάνει:
-Αποθηκευτική δυναμικότητα LNG 150.00 m³
-Εγκαταστάσεις επαναεριοποίησης δυναμικότητας 3-5 bcm
-Θαλάσσιες εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων, τερματικού ελιμενισμού, σκάφος προς σκάφος και σκάφος προς ακτή συστημάτων μεταφοράς καθώς και των υπολοίπων σχετικών εγκαταστάσεων, που κρίνονται απαραίτητες για την λειτουργία του FSRU ανεξαρτήτου καιρικών φαινομένων. Ο Σταθμός θα έχει την δυνατότητα να δέχεται μεταφορικά σκάφη LNG με χωρητικότητα μεταφοράς έως περίπου 216.00 m³. ^[2]
Το έργο είναι σημαντικό, αλλά σύμφωνα με κάποια δημοσιεύματα στο έργο αντιδράει η τοπική κοινωνία της Καβάλας. Όμως σύμφωνα με επίσημή ανακοίνωση της ΔΕΠΑ με ημερομηνία 05/12/2014 ο σχεδιασμός του έργου συνεχίζεται κανονικά και επίσης συμπεριλήφθηκε ως υποψήφιο για την διατήρηση της συμμετοχής του στη δεύτερη λίστα των Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) της Ε.Ε.

Ετήσια κατανάλωση Φυσικού Αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Σε αυτό το κομμάτι του άρθρου μας θα σας παραθέσουμε κάποια στοιχεία όσον αναφορά κατανάλωση φυσικού αερίου σε κάποιες γείτονες χώρες αλλά και γενικά στην ΕΕ για να καταλάβουμε αν οι ποσότητες που θα εισάγονται στην Περιφέρεια ΑΜΘ είναι σημαντικές για την Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ασφάλεια.
Ετήσια Ευρωπαϊκή Κατανάλωση Φυσικού Αερίου: 443 δις κυβικά μέτρα για το 2012 (από CIA The World Factbook)
Ετήσια Κατανάλωσης Φυσικού αερίου στην Ελλάδα: 4,2 δις κυβικά μέτρα για το 2012 (από CIA The World Factbook)
Ετήσια Κατανάλωση Φυσικού αερίου στην Αλβανία: δεν υπάρχουνε επίσημα στοιχεία ή προφανώς χρησιμοποιούνε ελάχιστες χώρες
Ετήσια Κατανάλωση Φυσικού αερίου στην Βουλγαρία: 2,5 δις κυβικά μέτρα για το 2010 (από CIA The World Factbook)
Ετήσια Κατανάλωση Φυσικού αερίου στην Ρουμανία: 13,48 δις κυβικά μέτρα για το 2012 (από CIA The World Factbook). Στην περίπτωση της Ρουμανίας έχουμε παραγωγή 10,63 δις κυβικά μέτρα για το 2012, οπότε οι πραγματικές ανάγκες της χώρας είναι 2,85 δις κυβικά μέτρα το χρόνο περίπου.
Ετήσια Κατανάλωση Φυσικού αερίου στην Σερβία: 2,9 δις κυβικά μέτρα για το 2013 (από CIA The World Factbook)
Ετήσιες Εισαγωγές Φυσικού αερίου στην Ουγγαρία: 10 δις κυβικά μέτρα για το 2012 (από CIA The World Factbook)
Ετήσια Κατανάλωση Φυσικού αερίου στα Σκόπια: 160 εκατομμύρια δις κυβικά μέτρα για το 2013 (από CIA The World Factbook)
Ετήσια Κατανάλωση Φυσικού αερίου στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη: 260 εκατομμύρια δις κυβικά μέτρα για το 2013 (από CIA The World Factbook)
Ετήσιες Εισαγωγές Φυσικού αερίου στην Κροατία: 1,1 δις κυβικά μέτρα για το 2013 (από CIA The World Factbook)
Ετήσιες Εισαγωγές Φυσικού αερίου στην Ιταλία: 68 δις κυβικά μέτρα για το 2012 (από CIA The World Factbook) ^[4]

Συμπεριλαμβάνουμε στους μελλοντικούς πελάτες που θα μπορούσαν να εισάγουν φυσικό αέριο από τις ενεργειακές υποδομές της Περιφέρειας ΑΜΘ. Ακόμη να αναφέρουμε ότι στις περιπτώσεις που αναφερόμαστε σε ετήσιες εισαγωγές οι χώρες έχουνε και εσωτερική παραγωγή. Όσον αναφορά την Ιταλία θα πάρουμε υπόψη τον αγωγό TAP KAI IGI, με λίγα λόγια η Ελλάδα μπορεί να τροφοδοτήσει την Ιταλία με 26 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Ακόμη να αναφέρουμε ότι μελλοντικοί πελάτες μπορούν να είναι όλα τα κράτη της Δυτικής Ευρώπης μόλις υλοποιηθούν και οι κατάλληλες υποδομές. Στην ανάλυση μας δεν συμπεριλαμβάνουμε την Τουρκία γιατί έχουμε σαν κύριο στόχο-πελάτη την ΕΕ. Τώρα θα υποθέσουμε τις συνολικές ποσότητες φυσικού αερίου που θα μεταφέρονται μέσω της περιφέρειας ΑΜΘ γύρω στο 2020 με ρεαλιστική προσέγγιση:
- Αγωγός TAP (10 δις κυβικά μέτρα)
- Ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας – Ιταλίας (IGI) (16 δις κυβικά μέτρα)
- ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης (6 δις κυβικά μέτρα)
- Πλωτός Σταθμός AEGEAN LNG (3 ή 5 δις κυβικά μέτρα)
Συνολική ποσότητα: 35 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου (λαμβάνοντας υπόψη τα 3 δις κυβικά μέτρα για τον σταθμό AEGEAN LNG)
35/443= 8% της ετήσιας κατανάλωσης φυσικού αερίου θα διέρχεται από την περιφέρεια ΑΜΘ, κάτι που σίγουρα θα καταστήσει την περιφέρεια ενεργειακό κόμβο.

Μελλοντικοί Πελάτες των ενεργειακών έργων της περιοχής σε αριθμούς
Προσθέτοντας τις καταναλώσεις που αναφέραμε παραπάνω η μελλοντική αγορά για τα ενεργειακά έργα της περιοχής είναι της τάξης: 50 δις κυβικά μέτρα ( με την υπόθεση ότι στην Ιταλία μπορούμε να μεταφέρουμε μόνο 26 δις κυβικά μέτρα). Αν κάνουμε μία σύγκριση των αριθμών 35 και 50 δις φυσικού αερίου είναι αντιληπτό ότι είναι εφικτή και η περαιτέρω αύξηση της χωρητικότητας των ενεργειακών έργων της περιφέρειας. Τέλος να αναφέρουμε ότι επειδή στην αγορά του φυσικού αερίου υπάρχουνε μακροχρόνια συμβόλαια δεκαετίας και πάνω για προμήθεια φυσικού αερίου ανάμεσα στους παραγωγούς και τους καταναλωτές οι πελάτες μπορεί να είναι λιγότεροι ή και περισσότεροι, ειδικά στα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη όπου αναφερόμαστε όλες οι χώρες έχουνε μακροχρόνια συμβόλαια με την Ρωσία, κάτι που θέλει πολύ ειδική ανάλυση ανά χώρα και προφανώς δεν θα αναπτύξουμε εδώ.

Ευκαιρίες για τις περιοχές διέλευσης και κατασκευής των ενεργειακών έργων
Για την Αλεξανδρούπολη:
-Δημιουργία θέσεων εργασίας
-Καθιέρωση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης ως κέντρο εφοδιασμού πλοίων με φυσικό αέριο αλλά και εμπορίου
Για την Κομοτηνή:
-Ίδρυση Ινστιτούτου Γεωπολιτικών Αναλύσεων στα πρότυπα του γνωστού γεωπολιτικού Αμερικανικού Ινστιτούτου Stratfor (βλέπε εδώ: http://www.stratfor.com/) ,προτείνουμε την δημιουργία του Ινστιτούτου γιατί η Κομοτηνή θα είναι διασταύρωση πολλών αγωγών διαφορετικών συμφερόντων που εμπλέκουν πολλούς παγκόσμιους γεωπολιτικούς δρώντες όπως η ΕΕ και η Ρωσία. Επίσης η Κομοτηνή έχει Τμήματα Νομικής, Πολιτικών Επιστημών και Οικονομικών, δηλαδή υπάρχει και το ανάλογο ανθρώπινο δυναμικό, μπορούμε να πούμε ότι θα είναι και μια καλή ευκαιρία και για πρακτική πολλών φοιτητών με την προϋπόθεση ότι θα γίνετε σοβαρή δουλειά.
-Πιθανότητα με τροφοδότηση της βιομηχανικής περιοχής της πόλης με φυσικό αέριο σε ανταγωνιστικές τιμές για την προσέλκυση βιομηχανιών, μιας και δυστυχώς η βιομηχανική περιοχή της Κομοτηνής έχει σχεδόν σβήσει, το ίδιο βέβαια θα μπορούσε να ισχύει και για τις βιομηχανικές περιοχές της Ξάνθης και της Δράμας.
Για την Καβάλα:
-Δημιουργία θέσεων εργασίας που θα δημιουργηθούνε από την Energean Oil and Gas στον πρίνο και το πλωτό LNG που προγραμματίζεται να γίνει
-Ίδρυση Ινστιτούτου Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου, προτάθηκε πρόσφατα και οι πρώτες αντιδράσεις ήτανε θετικές. Εμείς προτείνουμε να γίνει ακόμη ένα βήμα παραπέρα και να ιδρυθεί στην Καβάλα το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Υδρογονανθράκων, γιατί υπάρχει εξιδεικευμένο προσωπικό από το αντίστοιχο τμήμα του ΤΕΙ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης το Τμήμα Φυσικού Αερίου και Πετρελαίου και υπάρχει και η εταιρεία Energean Oil and Gas όπου σε συνεργασία θα μπορούσε να παραχθεί πρωτογενή έρευνα και τεχνολογία.

Γενική Πρόταση προς την περιφέρεια για πανεπιστημιακό και συνεδριακό τουρισμό
Η γενική ιδέα είναι ότι με την δημιουργία των υποδομών, των Ινστιτούτων αλλά και το γενικό συμμάζεμα των πανεπιστημίων της περιοχής της Περιφέρειας ΑΜΘ ώστε να μπορούν να δεχτούνε ξένους φοιτητές μέσω κάποιων δράσεων όπως:
-Δημιουργία συνεδρίων σε θέματα γεωστρατηγικής, ενεργειακής ασφάλειας και άλλα θέματα.
-Καλοκαιρινά προγράμματα για ξένους φοιτητές που θα περιέχουνε και πρακτικό αλλά και θεωρητικό κομμάτι στον ενεργειακό, μηχανολογικό, οικονομικό και νομικό τομέα. (για παράδειγμα ένας ξένος φοιτητής πολυτεχνείου θα τον ενδιέφερε να πάει να ξεναγηθεί στο ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης όταν γίνει με το καλό και ταυτόχρονα να κάνει και ένα μπανάκι)

Τι προσφέρει η Περιφέρεια ΑΜΘ στις εταιρείες που θα δραστηριοποιηθούν στον ενεργειακό τομέα της περιοχής:
-Πλήρη ασφάλεια των ενεργειακών υποδομών, αν αναλογιστούμε ότι το 70% και παραπάνω των ενόπλων δυνάμεων δραστηριοποιείται στην περιοχή
-Εξειδικευμένο προσωπικό ( για παράδειγμα Πολυτεχνείο Ξάνθης και ΤΕΙ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης)
-Γεωστρατηγική αξία της περιοχής, είναι στο πέρασμα 2 Ηπείρων της Ασίας και της Ευρώπης
-Παρθένο μέρος από πλευρά επενδύσεων
-Διασύνδεση με την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη

Γενικό Συμπέρασμα
Η Περιφέρεια της ΑΜΘ τα επόμενα θα καταστεί ενεργειακός κόμβος αυξάνοντας έτσι την γεωπολιτική της αξία και τοποθετώντας την περιοχή στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη. Επίσης βοηθάει την Ελλάδα να διεκδικήσει έναν καινούργιο γεωπολιτικό ρόλο σαν ενεργειακός κόμβος της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Πηγή EnergyPress
* Αθανάσιος Πίτατζης, Διπλωματούχος Μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Μεταπτυχιακός φοιτητής 2014-2015 στο ΤΕΙ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (Καβάλα) στο Μεταπτυχιακό Τεχνολογίας Φυσικού Αερίου και Πετρελαίου (http://msc.petrotech.teikav.edu.gr/

Πηγές:
[1] Πληροφορίες από την επίσημη ιστοσελίδα του TAP στην Ελλάδα, http://www.tap-ag.gr/
[2] Πληροφορίες από την επίσημη ιστοσελίδα της ΔΕΠΑ (Δημόσια Επιχείρηση Αερίου Α.Ε), http://www.depa.gr/home.html
[3] Πληροφορίες από την επίσημη ιστοσελίδα του ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης, http://www.gastrade.gr/
[4] Πληροφορίες από την επίσημη ιστοσελίδα της CIA, https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/
(www.eiranews.com)

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση