Ένα κούρεμα ομολόγων από την Ελλάδα θα έπεφτε βαρύ στο στομάχι των Γερμανών

Udo Steffens
Γερμανός οικονομολόγος, μέλος της Επιτροπής Οικονομικών Συμβούλων

ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ της κρίσης, η Γερμανία είναι η μοναδική χώρα στην ευρωζώνη που βιώνει οικονομική ανάπτυξη και διαθέτει τεράστια πλεονάσματα. Ταυτόχρονα, όμως, οι τράπεζές της είναι βαθιά εκτεθειμένες σε κρατικά ομόλογα δημοσιονομικά αδύναμων χωρών, όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία, και ως εκ τούτου πολλά διακυβεύονται από τις πολιτικές που θα μπορέσει να επιβάλει σήμερα στην Ε.Ε.
Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός πως η στάση της γύρω από θέματα οικονομικής διακυβέρνησης και δημοσιονομικής πολιτικής είναι επηρεασμένη από τις δικές της ιστορικές εμπειρίες. Για μια ακαδημαϊκή «γερμανική ματιά» σε μερικά από τα μείζονα ευρωπαϊκά οικονομικά θέματα, συνομιλήσαμε με τον διακεκριμένο γερμανό οικονομολόγο Udo Steffens.

Πρόσφατα, ο έλληνας πρωθυπουργός ισχυρίστηκε ότι η θέση της Γερμανίας για τον μόνιμο μηχανισμό στήριξης της Ε.Ε. θα μπορούσε να οδηγήσει τις δημοσιονομικά αδύναμες χώρες της ευρωζώνης σε χρεοκοπία. Πώς ερμηνεύετε αυτή τη διαφωνία;
Πρέπει να κατανοήσουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει ενώσει πολλές χώρες που έχουν πολύ διαφορετικές ιστορικές εμπειρίες όσον αφορά οικονομικά ζητήματα όπως ο πληθωρισμός, η υψηλή ανεργία, η οικονομική κρίση και την πολιτική αναταραχή και αποσταθεροποίηση που μπορούν να προκύψουν από αυτά. Η ιστορική μνήμη της Γερμανίας, για παράδειγμα, περιλαμβάνει την εμπειρία με τον υπερπληθωρισμό τη δεκαετία του 1920 και την οικονομική κρίση που προλείανε το έδαφος για τη σκοτεινότερη περίοδο στη γερμανική ιστορία. Η φαινομενικά επίμονη έμφαση της Γερμανίας στις μακροοικονομικές πολιτικές που διατηρούν τη σταθερότητα είναι ακριβώς απόρροια αυτού του τραύματος. Δεν θέλουμε ποτέ ξανά να διακινδυνεύσουμε τη σταθερότητα της οικονομίας μας. Θα έλεγα, συνεπώς, ότι είναι θέμα ποικιλομορφίας της ιστορικής εμπειρίας που κάνει τους έλληνες και τους γερμανούς πολιτικούς να έχουν τόσο διαφορετικές απόψεις σχετικά με τα σωστά πολιτικά μέτρα και όχι απλά ροπή προς τη διαφωνία.

Ακόμα κι έτσι, τα πρόσφατα σχόλια του έλληνα πρωθυπουργού φαίνεται να αντικατοπτρίζουν τα συναισθήματα πολλών άλλων μέσα στην ευρωζώνη. Μήπως επιθυμεί η Γερμανία να δει μια αναδιάρθρωση της ευρωζώνης, με λιγότερα αλλά δημοσιονομικά σταθερά κράτη-μέλη;
Στο Μάαστριχτ οι πολιτικοί των κρατών-μελών του ευρώ συμφώνησαν να συγχρονίσουν τα οικονομικά τους και ιδιαίτερα τις δημοσιονομικές πολιτικές έτσι ώστε ένα κοινό νόμισμα να μπορεί να λειτουργήσει για όλα αυτά τα κράτη. Υπέγραψαν αυτή τη συνθήκη και πρέπει να δεσμευτούν απέναντι σε αυτήν. Οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές επιβάλλουν πειθαρχία σε όλους τους πολιτικούς και στις δημοσιονομικές τους πολιτικές και όχι σε μερικές εύκολα ευπροσδιόριστες πολιτικές προσωπικότητες.
Σημαντικός αριθμός έγκυρων διεθνών οικονομολόγων, συμπεριλαμβανομένου, προς έκπληξη, του προέδρου του ΔΝΤ, έχουν προειδοποιήσει ότι η οικονομική ανάπτυξη της Γερμανίας είναι προσωρινή και πως εξαρτάται από την κατάσταση των υπόλοιπων οικονομιών στην ευρωζώνη. Μπορείτε να οραματιστείτε μια ευρωπαϊκή πολιτική που θα στοχεύει στη διανομή του πλεονάσματος προς την κατεύθυνση οικονομιών που αντιμετωπίζουν ελλείμματα;
Οπως είναι ευρέως γνωστό, η οικονομική ανάπτυξη όλων των χωρών αντιμετωπίζει πάντα σκαμπανεβάσματα και είναι επομένως προσωρινή. Τώρα, με εξαίρεση τη Νορβηγία που δεν θέλει να γίνει μέλος της Ε.Ε. ακριβώς επειδή θα χρειαζόταν να μοιραστεί μέρος του πλεόνασμάτος της με τους γείτονές της στον ευρωπαϊκό νότο, δεν βλέπω οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα να παράγει κρατικά πλεονάσματα. Η γερμανική οικονομική ανάπτυξη θα μας βοηθήσει να συγκρατήσουμε υπό έλεγχο το δικό μας ραγδαία αυξανόμενο κρατικό έλλειμμα και δεν υπάρχει κανένα περιθώριο για τη διαβίβαση κεφαλαίων σε μέλη που αντιμετωπίζουν υψηλά ελλείμματα.

Πόσο σημαντικός είναι τελικά ο παράγοντας «πληθωρισμός» για τη συνολική οικονομική πολιτική της Γερμανίας προς την Ε.Ε.;
Ο πληθωρισμός δεν είναι κάποιος παράλογος «τρόμος» των Γερμανών. Σκοτώνει την ανάπτυξη επειδή αποθαρρύνει την αποταμίευση και συνεπώς τις επενδύσεις. Παράγει ανεργία σε μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη χρονική διάρκεια και κάνει φτωχότερους τους συνταξιούχους και τους παραλήπτες κοινωνικής πρόνοιας. Ανακατανέμει τον πλούτο από εκείνους που αποταμιεύουν σε εκείνους που ξοδεύουν περισσότερα από όσα κερδίζουν. Το γερμανικό μάρκο αποδείχθηκε το επιτυχέστερο νόμισμα στη μεταπολεμική ευρωπαϊκή ιστορία επειδή η Γερμανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα δεν έκανε συμβιβασμούς γύρω από τον πληθωρισμό. Στους κύκλους των οικονομολόγων, αυτός ο θεσμός λάμβανε πάντα τους υψηλότερους επαίνους για την ανεξαρτησία του και την αξιοπιστία του σχετικά με τη γραμμή που χάραξε και η οποία αποτέλεσε το θεμέλιο για το μεταπολεμικό γερμανικό οικονομικό θαύμα. Αυτή την πολιτική θέλουμε να δούμε και στην Ε.Ε.

Η Ιρλανδία έφτασε στα πρόθυρα ολικής κατάρρευσης εξαιτίας των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο τραπεζικός της τομέας. Αλλά είναι κοινό μυστικό ότι η Ε.Ε. ασφυκτιά από τράπεζες ζόμπι. Πώς θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των τραπεζών;
Οι τρέχουσες νομισματικές πολιτικές με τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια αναχρηματοδότησης για τις τράπεζες θα τους προσφέρουν τη δυνατότητα ανακεφαλαιοποίησης δίχως να αυξηθεί περαιτέρω το δημόσιο χρέος. Εντούτοις, θα χρειαστεί λίγο περισσότερος χρόνος προτού επανακτήσουν τα κεφάλαια που διέθεταν πριν από την κρίση.

Ποια είναι η εκτίμησή σας για τις πιθανότητες αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους;
Αυτό είναι κάτι που, φυσικά, εξαρτάται επίσης από την κρίση των διεθνών χρηματοπιστωτικών αγορών και δεν μπορώ να προβλέψω το συναίσθημα της αγοράς. Αυτό που είναι όμως αναμφισβήτητο είναι η θέση της Ελλάδας στην κοινή ευρωπαϊκή οικονομική αρχιτεκτονική μας. Εντούτοις υπάρχουν επίσης πολλά συμφέροντα που εμπλέκονται στην όλη υπόθεση. Οι γερμανικές τράπεζες και άλλοι θεσμικοί επενδυτές αγόρασαν ελληνικά ομόλογα. Και στην κατάσταση που βρίσκεται αυτή τη στιγμή το γερμανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, ένα «κούρεμα» σε μια πιθανή αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα έπεφτε βαρύ στο στομάχι!
Τελικά, όλα τα μέλη της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης πρέπει να προσπαθήσουν για καλύτερη εναρμόνιση της δημοσιονομικής πολιτικής. Τα εξαντλητικά ελλείμματα δεν είναι, πλέον, αποδεκτά από τις αγορές. Οι κυβερνήσεις πρέπει να καταναλώνουν λιγότερο «ναρκωτικό χρέους» για να χρηματοδοτούν την κοινωνική πρόνοια που δεν είναι ενσωματωμένη στη σφαίρα της παραγωγικότητας της χώρας. Η Γερμανία έκανε πρόσφατα υποχωρήσεις όσον αφορά τη σύνδεση των ιδιωτών κατόχων ομολόγων με τον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης. Αλλά κάποια στιγμή πρέπει να επιστρέψουμε σε πολιτική όπου οι επενδυτές πρέπει να αναλαμβάνουν το ρίσκο για τις επενδύσεις τους. Αυτό πρέπει να ισχύει, επίσης, για την περίπτωση της Ελλάδας.

Who is who?
Σπούδασε οικονομικά και πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Ντόρτμουθ και ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στο Πολυτεχνείο του Ντάρμστατ.
Εχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών Wilhelmshaven και από το 1996 κατέχει τη θέση καθηγητή Οικονομικών και Διοίκησης Επιχειρήσεων καθώς και προέδρου και εκτελεστικού διευθύνοντος συμβούλου στη Σχολή Χρηματοοικονομικών και Διαχείρισης της Φραγκφούρτης, ενώ είναι και μέλος της Γερμανικής Επιτροπής Οικονομικών Συμβούλων.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση