Αυτή είναι η αλήθεια που κάποιοι δεν θέλουν να δεχτούν

Η Τουρκία θέτει εν κινδύνω την ειρήνη με εκβιασμούς, αλλά και ισχυρούς συμμάχους…

Ένας σκακιστής μαθαίνει από μικρή ηλικία την διαφορά τακτικής και στρατηγικής. Μαθαίνει να αναλύει τις τακτικές κινήσεις ως μέρος ενός ευρύτερου πλάνου.

Μία σπουδαία τακτική δεν συνεπάγεται πως η στρατηγική είναι βιώσιμη. Αντίστοιχα ένα καλό στρατηγικό πλάνο μπορεί να καταρρεύσει λόγω «αβλεψιών» στις τακτικές. Η θεωρία ανοιγμάτων δίνει έναν μπούσουλα στους σκακιστές για το πώς να θέσουν σε εφαρμογή ένα στρατηγικό πλάνο με ασφάλεια. Η θεωρία φινάλε, αποτελεί την σημαντικότερη ίσως στιγμή μίας παρτίδας.

Είναι η φάση που επικυρώνεται η νίκη ή που η αδυναμία του σκακιστή να ολοκληρώσει την παρτίδα τον οδηγεί σε «νούλα» ή στην χειρότερη περίπτωση σε μία απρόσμενη ήττα. Πόσες φορές είδαμε στρατηγικές μεγάλων δυνάμεων να καταρρέουν λόγω μίας κακής στρατηγικής εξόδου (Εxit Strategy);
Η Τουρκία αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε στρατηγικό αδιέξοδο. Είναι αναγκασμένη να κινηθεί τακτικά με σκοπό την βελτίωση αρχικά της θέσης και εν συνεχεία να προσδιορίσει την τροποποίηση της στρατηγικής της. Αρχικά, πρέπει να σωθεί ο Βασιλιάς.

Το στρατηγικό αδιέξοδο δεν πρέπει να συγχέεται με κάποιου είδους απομόνωση ή κάποια αναγκαία επερχόμενη πτώση της. Αντιθέτως, η Τουρκία έχει σημαντικά ερείσματα. Οι αδυναμίες της είναι πλέον υπαρκτές και ως ένα βαθμό εμφανείς ωστόσο δεν είναι αρκετές για να εγκαταλείψει την παρτίδα. Κάθε άλλο.

Η Τουρκία έλαβε μία «υπόσχεση». Την ανάδειξή της σε πρότυπο του «πολιτικού Ισλάμ», σε ηγέτιδα δύναμη των σουνιτών και με την υποστήριξη των καταριανών και ευρωπαϊκών κεφαλαίων, πάντα στα πλαίσια της ΝΑΤΟϊκής συμμαχίας, την εξέλιξη της στην ουσιαστικότερη δύναμη ανάσχεσης της ρωσικής και κινεζικής γεωστρατηγικής με ενδιάμεσο κρίκο το Ιράν.

Η επιρροή της στην κεντρική Ασία και στον Καύκασο μέσω των τουρκόφωνων πληθυσμών και στην Μέση Ανατολή μέσω της εγκατάστασης κυβερνήσεων Αδελφών Μουσουλμάνων και της αξιοποίησης των δικτύων της οργάνωσης, ήταν επαρκής συνθήκη ανάσχεσης της Ρωσίας και ικανή δύναμη εξισορρόπησης αν όχι υπερίσχυσης του σιιτικού άξονα ιρανικής προβολής ισχύος.

Το αμερικανικό ‘Pivot to Asia’ θα μπορούσε πλέον να τεθεί σε εφαρμογή, με τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις να είναι έτοιμες να τοποθετηθούν εγγύτερα στην Κίνα με σταδιακή απεμπλοκή από την Μέση Ανατολή.
Η Τουρκία τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας απολάμβανε της υποστήριξης όλων των παραπάνω δικτύων. Η δε αποκαλούμενη Αραβική Άνοιξη έδινε ήδη τα πρώτα αποτελέσματα με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους να αναλαμβάνουν τα ηνία χωρών όπως η Αίγυπτος και η Τυνησία. Η Τουρκία ήταν σε θέση πλέον να αναπτύσσεται αμυντικά σε πρωτοφανή βαθμό αλλά και να αποκτά ευελιξία κινήσεων μέσω της δράσης ισλαμιστικών οργανώσεων.

Η Συρία όμως «έσπασε». Η αμερικανική διοίκηση Ομπάμα δεν επενέβη προς ανατροπή του Άσαντ όπως ανέμενε η ευρύτερη ετερογενής σύνθεση που ονομάστηκε «συριακή αντιπολίτευση». Άρχισε να αναδεικνύεται έντονα το χάσμα στο εσωτερικό του Ισλάμ μεταξύ των Αράβων και του πολιτικού Ισλάμ του Κάταρ και της Τουρκίας.

Οι ισλαμιστικές και τζιχαντιστικές οργανώσεις που εμπνεύστηκαν από τα κείμενα του Σάυεντ Κοτμπ και του Χάσαν αλ-Μπάνα άρχισαν να έρχονται σε ρήξη με τις υπόλοιπες οργανώσεις της λεγόμενης συριακής αντιπολίτευσης. Οι τζιχαντιστές της Daesh που απετέλεσαν την κυρίαρχη δύναμη πρόκλησης ανακατατάξεων άρχισαν τότε να έχουν σημαντικές απώλειες τόσο από τους Κούρδους (μετά την ιστορική μάχη της Κόμπανι) όσο και από τον συριακό στρατό.

Η ρωσική επέμβαση στην Συρία και η ανατροπή Μόρσι στην Αίγυπτο ήταν ουσιαστικά η «ταφόπλακα» της παραπάνω στρατηγικής. Η μεν πρώτη διέσωσε τον Άσαντ εγκαινιάζοντας μία νέα περίοδο ρωσικής ανάμιξης στην Μέση Ανατολή ενώ η δεύτερη προκάλεσε ουσιαστικό πλήγμα στην οργάνωση και στους «χειριστές» του πολιτικού Ισλάμ.

Η Τουρκία αντί να εξελιχθεί σε περιφερειακή υπερδύναμη είχε πλέον να αντιμετωπίσει ένα αναβαθμισμένο κουρδικό στη Συρία (συνοδευόμενο από διεθνή υποστήριξη του κουρδικού αγώνα), την ρωσική στρατιωτική ανάπτυξη στα νότια πλησίον της Αλεξανδρέττας και ένα ολοένα ισχυροποιούμενο αραβικό μέτωπο κατά της οργάνωσης των Αδελφών Μουσουλμάνων.
Η αμερικανική υποστήριξη στους Κούρδους κατά της Daesh ως τακτική ενέργεια με σκοπό την διάσωση της ανάληψης πολιτικού και αμυντικού ρόλου στην Συρία ήταν το τελευταίο «καμπανάκι» για την Άγκυρα η οποία διέβλεπε πλέον πως η παρτίδα εξελίσσεται σε ραγδαία αποδυνάμωση της θέσης της.

Η Τουρκία προσπάθησε να κινητοποιήσει τους συμμάχους υπέρ της επιδιώκοντας εισβολή κατά των Κούρδων σε πρώτο χρόνο και ανατροπή του Άσαντ στην συνέχεια. Η κατάρριψη του ρωσικού Su-24, οι συνεχείς πληροφορίες περί χρήσης χημικών από πλευράς Άσαντ μέχρι και οι τρομοκρατικές ενέργειες στο έδαφός της (Σουρούτς) δεν κατόρθωσαν να πείσουν. Το μέλλον επεφύλασσε απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία και μία νέα, σημαντικά διαφοροποιημένη από την προηγούμενη, αμερικανική διοίκηση.

Η νέα διοίκηση διακήρυττε με το που ανέλαβε την διακυβέρνηση των ΗΠΑ την επιθυμία της να προβεί σε μία συνεννόηση με την Μόσχα εισάγοντας ουσιαστικά μία νέα αντίληψη κατά την οποία η κυρίαρχη απειλή είναι η Κίνα και το κακό (Evil) της Μέσης Ανατολής το Ιράν και η αντιμετώπισή τους περνά από την παραπάνω συνεννόηση, την αραβική συμμαχία (ονομάστηκε δημοσιογραφικά «αραβικό ΝΑΤΟ») και την άμεση προσέγγιση των ΗΠΑ όποτε παρουσιαζόταν ανάγκη, κυρίως δια θαλάσσης.

Για την Τουρκία ήταν η επιβεβαίωση της υποβάθμισης του ρόλου που της είχε ανατεθεί. Το ίδιο όμως και για τη ΝΑΤΟική δομή. Μετά από 70 χρόνια, η αμερικανική ηγεσία διαφοροποιείται από την αυστηρά ΝΑΤΟική γεωστρατηγική ανάσχεσης της Ρωσίας και προκρίνει την συνεννόηση.

Χάος! Σκριπάλ, Ναβάλνι, θεωρία ρωσικής ανάμιξης στις αμερικανικές εκλογές, θεωρία ανάμιξης στις ευρωπαϊκές εκλογές, συνδέσεις ακροδεξιών και ακροαριστερών με Ρωσία, νέες κυρώσεις, απελάσεις πρέσβεων και διπλωματών, έρευνα κατά του Αμερικανού Προέδρου για σχέσεις με Ρωσία, δίκη για καθαίρεση του Αμερικανού Προέδρου ελέω Ζελένσκι, χιλιάδες δημοσιεύματα και πόλεμος προπαγάνδας μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών στις ΗΠΑ, αποχαρακτηρισμός των e-mail της πρώην ΥΠΕΞ Χίλαρι Κλίντον κ.ο.κ.

Παράλληλα, αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας Ισραήλ και προώθηση της εξομάλυνσης των σχέσεών του με μία αλυσίδα χωρών κοινός εχθρός των οποίων είναι το τρίγωνο Κάταρ-Τουρκίας-Αδελφών Μουσουλμάνων και το Ιράν.

Φτάνοντας στο σήμερα ένα πράγμα είναι εμφανές. Οι δυνάμεις που επιθυμούν την συνέχιση ενός ψυχροπολεμικού μοτίβου στην Ευρασία και οι φιλικά διακείμενες στις αντιλήψεις του Bernard Lewis συνεργάζονται με την Τουρκία ,αν δεν την κατευθύνουν. Η Τουρκία εμπλέκεται όπου υπάρχει παρουσία της Ρωσίας. Συρια, Λιβύη, Αρτσάχ και Ουκρανία (σε διαφορετικό επίπεδο).

Μέσω του προσφυγικού-μεταναστευτικού απαιτεί την συνέχιση της οικονομικής υποστήριξης των Ευρωπαίων. Με την στρατιωτική εμπλοκή στα ενεργά μέτωπα απέναντι στη Ρωσία απαιτεί την ενεργοποίηση του ΝΑΤΟ υπέρ της. Πώς να ενεργοποιηθεί όμως ο οργανισμός χωρίς την υπερδύναμη; Είναι δυνατόν γαλλικά, γερμανικά και πολωνικά λόγου χάρη άρματα να κινηθούν κατά της Ρωσίας αν αυτό δεν είναι αυστηρά αμερικανική πρωτοβουλία;

Δυστυχώς για τον οργανισμό, όχι! Αυτό που μπορεί να γίνει όμως είναι η πρόκληση κορεσμού της αμυντικής και πολιτικής ικανότητας της Ρωσίας. Έτσι το ΝΑΤΟ προετοιμάζει Γεωργία και Ουκρανία για ένταξη (η Τουρκία παράλληλα υπογράφει στρατιωτική συνεργασία με την Ουκρανία κατά την επίσκεψη Ζελένσκι στην Άγκυρα την ημέρα μάλιστα που δοκιμάζει τους S400 στη Σινώπη!) και παράλληλα υποδαυλίζει την διάσπαση του CSTO μέσω του Tουρκικού Συμβουλίου (Turkic Council).

Mαζί με την Ευρωπαϊκή Ένωση αναβαθμίζει την πολεμική κατά της Ρωσίας μέσω Λευκορωσίας τοποθετώντας το ζήτημα Λουκασένκο στην κορυφή της ευρωπαϊκής ατζέντας σε απογοήτευση του Ελληνισμού σε Ελλάδα και Κύπρο που βιώνει στο τόξο Θράκη-Αιγαίο-Κύπρος την σημαντικότερη κρίση της εικοασιπενταετίας και μία σειρά πολεμικών δηλώσεων από πλευράς Τουρκίας.

Στο παραπάνω πλαίσιο ανοίγει το μέτωπο του Αρτσάχ, με την Τουρκία να εργαλειοποιεί ισλαμιστικές οργανώσεις (αερομεταφερόμενες πλέον από Ιντλίμπ, Τρίπολη ,Καμπούλ) εμμένοντας στο αρχικό της modus operandi (δίοδος ισλαμιστών/τζιχαντιστών προς Συρία και Ιράκ).
Γίνεται σαφές από τις εξελίξεις πως η Τουρκία δεν δέχεται να στέκεται μόνη απέναντι στη Ρωσία. Απαιτεί την κινητοποίηση των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ.

Τα συγκοινωνούντα δοχεία των Βρυξελλών υποστηρίζουν τις τουρκικές θέσεις. Οι «ενοχλημένοι» της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκονται στην τραγική θέση να μην εισακούονται οι επικλήσεις του υποτιθέμενου κοινού μηχανισμού ασφάλειας απέναντι στις απειλητικές ενέργειες της Τουρκίας.

Ούτε κυρώσεις, ούτε αμυντική υποστήριξη! Βρείτε τα! Καθίστε σε ένα τραπέζι μέχρι να αλλάξει κάτι στις ΗΠΑ γιατί είστε και οι δύο ΝΑΤΟ, η Τουρκία είναι σημαντική χώρα και σε κάθε περίπτωση ο εχθρός είναι άλλος!

Λογικό θα έλεγε κάποιος. Τραγικό θα έλεγε κάποιος άλλος. Σε κάθε περίπτωση η οριοθέτηση της Τουρκίας δεν πρόκειται να γίνει μέσω της Ε.Ε. ή του ΝΑΤΟ στην παρούσα συγκυρία.

Τι μέλλει γενέσθαι όμως; Η Τουρκία επιθυμεί σύγκρουση με την Ελλάδα; Η απάντηση είναι όχι, τουλάχιστον ακόμα. Η Τουρκία θέλει την γιγάντωση που της υποσχέθηκαν! Θέλει τον αναβαθμισμένο ρόλο στην κεντρική Ασία ,στον Καύκασο και στην Μέση Ανατολή για τον οποίο προοριζόταν. Θέλει Αραβική Άνοιξη 2.0 και οικονομική ανάπτυξη αντίστοιχη μίας περιφερειακής υπερδύναμης με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους ενεργειακούς σχεδιασμούς στη Μεσόγειο. Όσο η Τουρκία δεν λαμβάνει τα παραπάνω απειλεί και εκβιάζει όπως υποτίθεται θα έκανε ως ανεξάρτητος πόλος αν δεν λάμβανε υπόψιν της την Δύση.

Αν η Τουρκία το επόμενο διάστημα και κυρίως μετά τις αμερικανικές εκλογές ενισχυθεί στα ανοικτά της μέτωπα πιθανότατα θα παρατηρήσουμε μία αποκλιμάκωση σε Ελλάδα και Κύπρο με παράλληλη επίσπευση του Κυπριακού (μην γίνει σύγχυση με υποχώρηση από τις πάγιες στρατηγικές επιδιώξεις της σε αυτό το σημείο!).

Το πρόβλημα σε αυτή την περίπτωση μετατίθεται. Μία γιγαντωμένη Τουρκία στο πλαίσιο ενός νέου Ψυχρού Πολέμου και μίας νέας έντασης στην Μέση Ανατολή ίσως να είναι μεγαλύτερο πρόβλημα από αυτό που είναι σήμερα.

Ακόμα κι αν υπάρξει ύφεση της έντασης που προκαλεί η Τουρκία, Ελλάδα και Κυπρος θα πρέπει να εγκαταλείψουν τις αντιλήψεις των προηγούμενων δεκαετιών που περισσότερη λογική έχουν βάσει του «Τέλους της Ιστορίας» του Φουκουγιάμα παρά με την πραγματικότητα. Η αναβάθμιση σε επίπεδο διπλωματίας και πληροφοριών στην ευρύτερη Μέση Ανατολή είναι ανάγκη, όχι επιλογή.

Αν αντίθετα η πορεία των εξελίξεων είναι αυτή της οριοθέτησης της Τουρκίας από συνεργατικές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής και σημαντικούς πόλους ισχύος τότε είναι κατανοητό πως αυτή δεν θα γίνει με ήρεμο τρόπο. Θα χρειαστούν σωστές επιλογές από πλευράς μας σε επικίνδυνα αλλά ευνοϊκά νερά.

Ας είμαστε έτοιμοι και για τα δύο ενδεχόμενα, λαμβάνοντας υπόψιν πως τα τετελεσμένα διεθνώς μέχρι το τέλος του 2020 θα έχουν μεγάλη σημασία!

ΥΓ. Στην Τουρκία συγκυβερνά το «πολιτικό Ισλάμ» με τους «Γκρίζους Λύκους». Ας μην λησμονούμε την συνεργατική φύση της τουρκικής μαφίας, των τουρκικών υπηρεσιών πληροφοριών και των εθνικιστών του MHP στην ιστορία της γείτονος. Δείχνουν την διαμορφούμενη στρατηγική κατεύθυνση, δεν είναι απλώς εκλογική ανάγκη.

ΥΓ2. Ας είμαστε έτοιμοι για δεύτερο γύρο «Άνοιξης», ελπίζοντας να μην υπάρξει επανάληψη των λαθών που έφεραν την Ρωσία στην Κριμέα και με ισχυρή ναυτική παρουσία στη Μεσόγειο και την Ευρώπη αμυνόμενη σε μπαράζ τρομοκρατικών επιθέσεων.

Γιώργος Καζαντζής
Γεωπολιτικός Αναλυτής – Ερευνητής ,Κέντρο Ανατολικών Σπουδών
HellasJournal



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση