Πώς βλέπει η Μόσχα τις ελληνορωσικές σχέσεις

Στους ανύποπτους και μακρινούς πια καιρούς των ελληνορωσικών σχέσεων μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης το 1991, οι εκπρόσωποι των δύο χωρών μας χρησιμοποιούσαν συχνά τη φράση «ειδική σχέση», η οποία υποτίθεται ότι αποτύπωνε καλύτερα όχι μόνο τις φιλόδοξες νέες προοπτικές τής μεταξύ τους συνεργασίας, αλλά και την καταγεγραμμένη ιδιαιτερότητα από τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου. Την αναγνώριση, δηλαδή, του γεγονότος ότι τόσο το ΝΑΤΟ όσο και η ΕΟΚ αποδέχονταν πως μπορεί μεν η Αθήνα να «ανήκει στη Δύση», αλλά για λόγους ιστορικούς και θρησκευτικούς διατηρεί μια σειρά από ευαισθησίες, άρα και δικαιώματα πολιτικής διαφοροποίησης, στα θέματα που αφορούν τη Ρωσία και τον ευρύτερο «μετασοβιετικό χώρο».

Η ελληνορωσική «ειδική σχέση» εξαφανίστηκε από το διμερές προσκήνιο μαζί με τις αυταπάτες της ρωσικής ηγεσίας ότι θα γινόταν αποδεκτή σε κάποιου είδους ισότιμο ρόλο από τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις και την αυτοπεποίθηση της ευρωατλαντικής Δύσης ότι Κρεμλίνο και ρωσικός λαός θα συνεχίσουν να ανέχονται για πάντα (;) τον εξευτελισμό στον οποίο βυθίστηκε με τη βοήθεια «δυτικών συμβούλων» η άλλοτε υπερδύναμη τη δεκαετία του 1990.

Το τέλος του ανυποψίαστου «φλερτ» Ρωσίας – Δύσης επισφραγίστηκε με την ιστορική ομιλία Βλ. Πούτιν στο Μόναχο το 2007, ενώ οι ελληνορωσικοί «μήνες του μέλιτος» τερματίστηκαν οριστικά με την πτώση της κυβέρνησης Κ. Καραμανλή και την αποδοχή των μνημονίων διάσωσης από την κυβέρνηση Αλ. Τσίπρα. Ηδη από το 2014 και τις εξελίξεις σε Ουκρανία – Κριμαία, οι ελληνορωσικές σχέσεις συμπαρασύρονται στην οδό της διαρκούς επιδείνωσης μεταξύ Ε.Ε. – Ρωσίας και χρωματίζονται από την επαναλαμβανόμενη φλυαρία των ελληνικών ηγεσιών, που κάποτε φιλοδοξούσαν να είναι (αχρείαστες) «γέφυρες» στον διάλογο Ε.Ε. – Ρωσίας ή και να μεταφέρουν αγροτικά προϊόντα στη Ρωσία με ποταμόπλοια έως και τον Μόσκοβα (sic) και αργότερα υπόσχονταν την κατάργηση ή παράκαμψη των αντιρωσικών κυρώσεων στην Ε.Ε., χωρίς τελικά να κατορθώσουν να διαφοροποιηθούν ούτε καν ως το επίπεδο των ευρηματικών αστερίσκων του Α. Παπανδρέου.

Ο επί δεκαέξι χρόνια υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ, ο εμπειρότερος ίσως διπλωμάτης παγκοσμίως, ήταν προγραμματισμένο να πραγματοποιήσει το φθινόπωρο του 2018 το αυριανό ταξίδι του στην Ελλάδα. Θα εόρταζαν μάλιστα τότε τα 190 χρόνια διπλωματικών σχέσεων με την Ελλάδα μαζί με τον Ν. Κοτζιά. Ομως, η επίσκεψη εκείνη ακυρώθηκε μετά την πρωτοφανή στα χρονικά απέλαση δύο Ρώσων διπλωματών και την απαγόρευση εισόδου σε άλλους δύο Ρώσους πολίτες, με το επιχείρημα της εμπλοκής στα εσωτερικά μας, για την οποία δεν παρουσιάστηκαν στην κοινή γνώμη επαρκείς αποδείξεις, πλην των κυβερνητικών διαρροών εκείνης της περιόδου στον Τύπο. Ηταν η εποχή των δημόσιων διαφωνιών Μόσχας – Αθήνας για τη συμφωνία των Πρεσπών, που συνοδεύτηκε με τη μάλλον υπερβολικά επιθετική αντίδραση του ελληνικού ΥΠΕΞ στη ρωσική κριτική, με την υπογραφή μάλιστα ενός υπουργού ο οποίος έγραφε κάποτε άρθρα και βιβλία για να αποδείξει την ανάγκη «ανοιγμάτων στη Ρωσία» και την ενεργό και πολύπλευρη εξωτερική πολιτική σ’ έναν κόσμο που μετατρέπεται ταχύτατα σε πολυκεντρικό.

Η κυβέρνηση της Ν.Δ. διακήρυξε εξαρχής την επιθυμία της για αναθέρμανση και «ομαλοποίηση» των ελληνορωσικών επαφών, που είχαν μείνει επιεικώς μετέωρες μετά τις υπερφιλόδοξες συναντήσεις Πούτιν – Τσίπρα, οι οποίες όχι μόνο δεν απέδωσαν κάποιο πρακτικό αποτέλεσμα, αλλά και επιβεβαίωσαν την όλο και μεγαλύτερη ανυπαρξία περιεχομένου στις διμερείς σχέσεις, το οποίο υποκαθιστούσαν οι άνευ αντικρίσματος διακηρύξεις περί αγωγού φυσικού αερίου Greek Stream και δανειοδότησης της Ελλάδας από την τότε μη ιδρυθείσα τράπεζα των BRICS.

Τον Νοέμβριο του 2019, η επίσκεψη Δένδια στη Μόσχα αποτέλεσε ένα μικρό βήμα προς την ομαλοποίηση, όμως λίγο η πανδημία του κορωνοϊού, λίγο η όξυνση των ελληνοτουρκικών που ακολούθησαν και πολύ περισσότερο η αύξηση των αποτρεπτικών πιέσεων οδήγησαν την Αθήνα να δηλώνει και να πράττει ό,τι ακριβώς συμβάλλει μάλλον στην επιδείνωση των ελληνορωσικών σχέσεων, παρά στο αντίθετο.

Η έκδοση του Ρώσου «Mr Bitcoin» Α. Βίνικ στη Γαλλία, ο οποίος είχε συλληφθεί με αμερικανικό ένταλμα στην Ελλάδα, παρά την επιμονή της Μόσχας ότι με βάση το διεθνές δίκαιο προηγείται η χώρα προέλευσης για την έκδοση κρατουμένων, οι δηλώσεις περί «ρωσικού καισαροπαπισμού», παρά τις κοινές διακηρύξεις περί τήρησης ουδετερότητας στην εκκλησιαστική αντιπαράθεση γύρω από το έτι διχαστικό, όπως αποδείχθηκε, «ουκρανικό αυτοκέφαλο», αλλά προπαντός οι ασχολίαστες από ελληνικής πλευράς δηλώσεις Αμερικανών αξιωματούχων ότι η Ελλάδα στρατεύεται στην αντιμετώπιση της «κακόβουλης», κατά την Ουάσιγκτον, ρωσικής επιρροής, ήταν μερικές κομβικές στιγμές των μη βελτιούμενων σχέσεων, για την αναζωογόνηση των οποίων θα καταβληθεί άλλη μια προσπάθεια.

Οι υπουργοί Εξωτερικών Δένδιας και Λαβρόφ θα επιστρατεύσουν αυτή τη φορά τη μόνη αδιαμφισβήτητη σταθερά των ελληνορωσικών σχέσεων, με την ανακήρυξη του 2021 ως κοινού Ετους Ιστορίας Ελλάδας – Ρωσίας, ενόψει των εορτασμών για τα 200 χρόνια της Επανάστασης του 1821 και της φιλοδοξίας της ελληνικής πλευράς να τιμήσει την επέτειο με την επίσκεψή του ο Βλ. Πούτιν, ως εκπρόσωπος μιας χώρας που συνέβαλε καθοριστικά στην απελευθέρωση από τον οθωμανικό ζυγό και στην ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους.

Η Μόσχα θα μπορούσε προφανώς να προσφέρει αρκετές ενδιαφέρουσες προοπτικές σε θέματα όπως το Συριακό και το Λιβυκό, με ενίσχυση της ελληνικής συμμετοχής σε πρωτοβουλίες ανοικοδόμησης και αξιοποίησης προσφύγων σε παρόμοια έργα, όπως και των ιστορικών χριστιανικών πληθυσμών στην περιοχή. Θα μπορούσε και να συμβάλει εξισορροπητικά έναντι των περιφερειακών φιλοδοξιών της Τουρκίας, ως μια από τις χώρες με την καλύτερη επικοινωνία με τον Τ. Ερντογάν και με ιστορικές πολιτικές σχέσεις με την Κυπριακή Δημοκρατία, που αντιλαμβάνεται αυτή τη διάσταση συχνά πολύ πιο ενεργά από τις ελληνικές ηγεσίες.

Μένει να αποδειχθεί εάν η ελληνορωσική συνεργασία, εκτός από εξαιρετικά ενδιαφέρον παρελθόν και συγκριτικά μικρό οικονομικό και πολιτικό περιεχόμενο σήμερα, διαθέτει μέλλον και σοβαρά περιθώρια ανάπτυξης ή είναι καταδικασμένη να μείνει περιορισμένη στις τωρινές υποτονικές και ήπιες εκδοχές.

Θανάσης Αυγερινός
Καθημερινή



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση