Ποιος θα ωφεληθεί από ενδεχόμενη ελληνοτουρκική σύρραξη

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Σε δύο προηγούμενα άρθρα μας, εξετάσαμε τις αποφάσεις για την Αγία Σοφία και τον EastMed στην αλληλεπίδρασή τους με το ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο που επικαθορίζει στην ιστορία την ελληνοτουρκική διαμάχη. Μια στρατιωτική αναμέτρηση Ελλάδας και Τουρκίας δεν θα παραμείνει αναγκαστικά περιορισμένη σε ένα θερμό επεισόδιο. Κλιμακούμενη μπορεί να οδηγήσει σε ελληνοτουρκική σύρραξη και σε μεγάλες καταστροφές και στις δύο χώρες, βάσει του οπλισμού που διαθέτουν, ενώ υπάρχει πιθανότητα να επεκταθεί και στην Κύπρο.

Δεν θα υπάρξει νικητής σε μια τέτοια σύγκρουση, η οποία θα μπορούσε να διευκολύνει καταρχήν όσους θα ήθελαν να αυξήσουν τον έλεγχο επί της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Κύπρου. Μια τέτοια σύγκρουση θα μπορούσε και να ανταποκριθεί στις στρατηγικές ανάγκες του νεοσυντηρητικού “Κόμματος του Χάους”, υπεύθυνου ήδη για μια αλυσίδα καταστροφικών πολέμων στην ευρεία Μέση Ανατολή.

Ο πιο εύκολος τρόπος για να φτάσουμε σε μια τέτοια σύγκρουση είναι αν τρίτες δυνάμεις κατορθώσουν να δημιουργήσουν εσφαλμένες αντιλήψεις της Ελλάδας για την Τουρκία και αντίστροφα, ωθώντας τις δύο χώρες σε εγκλωβισμό σε τροχιές που δεν θα επιτρέπουν εύκολα υποχώρηση, χωρίς να θεωρηθεί εθνική ταπείνωση. Δεν είμαστε ακόμα εκεί, αλλά πλησιάζουμε με μεγάλη ταχύτητα.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου συνήθιζε να λέει ότι ξεκινάς από το γενικό για να πας στο ειδικό. Το να εξετάζονται οι ελληνοτουρκικές σχέσεις απομονωμένα από το ευρύτερο διεθνές πλαίσιο, δεν έχει κανένα νόημα. Ας δούμε λοιπόν τι συμβαίνει γύρω μας. Τρεις φορές τα δύο τελευταία χρόνια βρεθήκαμε στα πρόθυρα σύγκρουσης με το Ιράν, που, αν επήρχετο, θα είχε τεράστιες, παγκόσμιες οικολογικές και οικονομικές επιπτώσεις, αλλά και θα μετέβαλε σε σωρό ερειπίων όλη τη Μέση Ανατολή, τορπιλίζοντας και το κινεζικό σχέδιο “Οne Belt, One Road”. Αυτοί που αποφάσισαν τη δολοφονία Σουλεϊμανί αποδέχονταν, αν δεν επεδίωκαν, αυτές τις συνέπειες.


Η ευρύτερη Μέση Ανατολή

Ο σχεδιαζόμενος και παρολίγον πραγματοποιηθείς πόλεμος κατά του Ιράν, που παραμένει πάντα στην επικαιρότητα, ιδίως τους επόμενους μήνες, ήταν επίσης ενταγμένος τόσο στην μεσανατολική στρατηγική των πολεμοχαρών του Ισραήλ, όσο, πιθανώς, και στην ευρύτερη επιδίωξη ριζικής τροποποίησης των όρων της παγκοσμιοποίησης, ώστε να ανακοπεί η άνοδος της Κίνας.

Στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, παρατηρούμε μια διαρκή προσπάθεια των εξτρεμιστικών δυνάμεων της “Αυτοκρατορίας”, ήδη πριν, και πολύ περισσότερο μετά την εκλογή Τραμπ, να προκαλέσουν διάφορες συγκρούσεις. Το 2013, ο Ομπάμα σταμάτησε την τελευταία στιγμή τον σχεδιασμό αμερικανικής εισβολής αλά Ιράκ στη Συρία, ενώ το 2015, η κατάρριψη ρωσικού αεροσκάφους από την Τουρκία (πιθανώς κατόπιν παρασκηνιακών ενθαρρύνσεων προς την Άγκυρα) παρολίγον να δρομολογήσει σύγκρουση Ρωσίας-Τουρκίας που θα μπορούσε να υπονομεύσει τη δράση της Μόσχας στη Μέση Ανατολή, αλλά και να οδηγήσει στην τελική πτώση του Ερντογάν.

Το 2016 είχαμε το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία και εν συνεχεία, μετά την εκλογή Τραμπ, τους δύο αμερικανικούς βομβαρδισμούς στη Συρίας, παρά την εκεί παρουσία ρωσικών στρατευμάτων. Είχαμε επίσης την παρολίγον σύγκρουση Ρωσίας-Τουρκίας στη Συρία, την ελληνοτουρκική ένταση, τη σύγκρουση για τη λεηλασία της Λιβύης, τη διαμάχη Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν και στα ανατολικά της περιοχής, το ινδικό εθνικιστικό καθεστώς του Μόντι (στενά συνδεόμενο με νεοσυντηρητικούς στρατηγιστές, όπως ο Μπάνον και ο Νετανιάχου) που έχει αρχίσει ένα νέο επεισόδιο του “Πολέμου των Πολιτισμών”, επιτιθέμενο στους μουσουλμάνους της Ινδίας, στην αυτονομία του Κασμίρ και στο Πακιστάν.

Σε κάθε μια από αυτές τις περιπτώσεις, αλλά και στις διαμάχες εκτός αυτής (Ουκρανία, Κορέα, Βενεζουέλα, σινο-αμερικανική και σινο-ινδική) βλέπουμε την ίδια “τυπολογία”. Συγκεντρώνονται εκρηκτικά υλικά, φτάνουμε στο χείλος της καταστροφής και εν συνεχεία ισχυρές διεθνείς δυνάμεις κινητοποιούνται λόγω του υπέρογκου διακυβεύματος και σταματάνε τις συρράξεις την τελευταία στιγμή.

Διερωτάται, όμως, κανείς εύλογα πόσο καιρό η στάμνα θα πηγαίνει στο πηγάδι και δεν θα σπάσει σε μια από αυτές τις διαδρομές πάνω από τοπικές ή ευρύτερες αβύσσους. Γνωρίζουμε καλά, όσοι τουλάχιστον γνωρίζουμε λίγη ιστορία, ότι ο πόλεμος είναι η φυσική διέξοδος του καπιταλισμού σε κρίση κι αν δεν έχει ξεσπάσει ακόμα ανοιχτός παγκόσμιος πόλεμος είναι γιατί υπάρχουν πυρηνικά όπλα. Κι αυτό που βλέπουμε άλλωστε διεθνώς δεν απέχει πολύ από τον ορισμό ενός παγκόσμιου πολέμου χαμηλής έντασης.

Ελληνοτουρκικά, ΕΕ και Κίνα

Μια ελληνοτουρκική σύγκρουση, εκτός των συνεπειών της για τις δύο χώρες και την Κύπρο, θα έκανε πολύ μεγάλη ζημιά στην Κίνα και στο σχέδιο “One belt, one road”, ενώ θα συνιστούσε ισχυρότατο πλήγμα στην ΕΕ. Η ΕΕ, ήδη σε βαθιά κρίση, θα είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπίσει και μια γεωπολιτική σύγκρουση που θα εμπλέκει δύο μέλη της (Ελλάδα και Κύπρος). Μια άλλη σοβαρή παρενέργεια θα είναι η διακοπή της πληρωμής του ελληνικού και του τουρκικού χρέους κατά τρόπο ασύντακτο.

Δεν μπορούμε δυστυχώς να αποκλείσουμε ότι υπάρχουν σήμερα δυνάμεις που ευνοούν μια τέτοια εξέλιξη, που θέλουν στην περιοχή έναν μεγάλο πόλεμο. Υπάρχει εξάλλου, ο ακήρυκτος, αλλά πολύ υπαρκτός εμφύλιος πόλεμος στο κέντρο της Αυτοκρατορίας. Από τη μία πλευρά οι νεοσυντηρητικοί–νεοολοκληρωτικοί και από την άλλη οι νεοφιλελεύθεροι-παγκοσμιοποιητές, από τη μια το κόμμα του Πομπέο, του Νετανιάχου και του Χάντινγκτον κι από την άλλη το κόμμα του Φουκουγιάμα και του Σόρος.

Οι επόμενοι μήνες είναι πολύ κρίσιμοι, λόγω και της αποφασιστικής μάχης μεταξύ των δύο αυτών φραξιών στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του προσεχούς Νοεμβρίου και του φόβου των εξτρεμιστών νεοσυντηρητικών ότι μπορεί να χάσουν το όργανό τους που σήμερα ελέγχει τον Λευκό Οίκο. Η εκλογική ήττα του Τραμπ δεν είναι βέβαιη, αλλά όχι και απίθανη.

Να υπογραμμίσουμε εδώ ότι το νεοσυντηρητικό παγκόσμιο “κόμμα του Χάους” δεν συμπαθεί την ΕΕ και δεν θα έβλεπε με καθόλου κακό μάτι την κατάτμησή της σε μικρότερα σύνολα, ευκολότερα “χειρίσιμα” από την “Αυτοκρατορία” και τη συνακόλουθη μείωση της διεθνούς επιρροής της Γερμανίας. Ήδη το 1996, μία δευτερεύουσα επιδίωξη της κρίσης των Ιμίων ήταν να δοθεί ένα μάθημα στην Ευρώπη ποιος είναι το αφεντικό και κάνει κουμάντο στην Μεσόγειο.

Συνθήκη επιβίωσης του Ελληνισμού

Το βαθύτερο νεοσυντηρητικό σχέδιο είναι πιθανώς η κατάτμηση της ΕΕ και η είσοδος της Τουρκίας σε τροχιά διάλυσης, με παράλληλη ολοκλήρωση της αποικιοποίησης της Ελλάδας και της Κύπρου, οι οποίες μακροχρόνια θα δουν να συρρικνώνεται και να εξασθενεί περαιτέρω και δραματικά ο ελληνικός πληθυσμός τους. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας εξέλιξης εντάσσεται και η δημιουργία μιας Μεσογειακής Ένωσης, στην οποία θα συμμετέχει η Νότια Ευρώπη και η Βόρεια Αφρική, καθιστώντας το σύνολο εξαιρετικά ανομοιογενές και διευκολύνοντας τον έλεγχό του απέξω. Αυτή η εξέλιξη θα ήταν ένας τρόπος για να αποκλεισθούν για πάντα και η Ρωσία και η Γερμανία από την περιοχή.

Δεν είμαστε βέβαια εκεί, ούτε είναι σίγουρο ότι θα φτάσουμε ποτέ, έστω κι αν τίποτα δεν αποκλείεται σε συνθήκες τέτοιας παγκόσμιας αστάθειας. Η πείρα των τελευταίων δεκαετιών αποδεικνύει τη διαχρονική αξία του νόμου των μη σκοπούμενων συνεπειών. Και οι Αμερικανοί νόμισαν ότι κατάφεραν ισχυρότατο πλήγμα στους Ρώσους στην Ουκρανία και όντως έτσι ήταν, αλλά βέβαια δεν τους άρεσε καθόλου όταν είδαν τα ρωσικά στρατεύματα να κάνουν την εμφάνισή τους στη Συρία. Στο μεταξύ, όμως, έγινε ο πόλεμος στην Ουκρανία, ξεκίνησε ο δεύτερος Ψυχρός Πόλεμος και κατεστράφησαν οι σχέσεις της Ευρώπης με τη Μόσχα.

Ο Ελληνισμός για να επιβιώσει σε αυτή την ταραγμένη περιοχή του κόσμου, σφηνωμένος ανάμεσα στον μεσανατολικό, τον σλαβικό και τον δυτικό κόσμο, χρειάζεται πολύ επιδέξια εξισορρόπηση των αντιμαχόμενων δυνάμεων. Προπάντων χρειάζεται κράτος. Κράτος σημαίνει υποκείμενο που αποφασίζει για τον εαυτό του, δηλαδή που έχει την ικανότητα να λέει όχι.

Δεν σημαίνει ασφαλώς πολιτικούς που δεν αντιλαμβάνονται καν τι συμβαίνει στον κόσμο και που η “εξωτερική” και “αμυντική” τους πολιτική καθορίζεται από την πεποίθησή τους ότι συμφέρει τους ίδιους η ταύτιση με τους “πλούσιους” και τους “ισχυρούς” του κόσμου. Πόσο μάλλον σε μια περίοδο που κλονίζεται σοβαρά η κυριαρχία των παραδοσιακά “πλούσιων” και “ισχυρών”, δηλαδή της Δύσης, παγκοσμίως. Αλλά γι’ αυτά τα ζητήματα θα χρειαστεί να επανέλθουμε.


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση