Μαδώντας τη μαργαρίτα: Να πάμε ή να μη πάμε στη Χάγη;

Η περίεργη θεωρία για το Καστελλόριζο…

Γράφει ο Θεόδωρος Καρυώτης

Ο τίτλος αυτού του άρθρου μου θύμισε τον Ουίλλιαμ Σαίξπηρ: «Να ζει κανείς ή να μη ζει». Ήδη μετά την πολυσυζητημένη συνέντευξη του καθηγητή Χρήστου Ροζάκη στον Γιώργο Σαχίνη έχει ενταθεί η κουβέντα περί Χάγης.

Βέβαια, στο δημόσιο διάλογο συμμετέχουν και άνθρωποι που δεν γνωρίζουν καν που βρίσκεται η Χάγη.

Δεν θα μπω εδώ στον πειρασμό να αντιπαρατεθώ με τον καθηγητή Ροζάκη, διότι την απάντησή μου την έδωσα στις 20 Ιουνίου 2013 στο debate που οργάνωσε το περιοδικό Economist στο Καβούρι, με το εξής αποτέλεσμα, που πέρασε απαρατήρητο από τα μέσα ενημέρωσης στην Ελλάδα:

Το μόνο που θα ήθελα να προσθέσω εδώ είναι ότι πολλές από τις τελευταίες επιθέσεις που δέχτηκε ο Ροζάκης μετά την συνέντευξή του στο ΚΡΗΤΗ ΤV, ήταν πολιτικές επιθέσεις και όχι νομικές αντιπαραθέσεις.

Ο καθηγητής Ροζάκης παραμένει ο σημαντικότερος Έλληνας που γνωρίζει άριστα το θέμα της υφαλοκρηπίδας. Έγραψε ένα άρθρο στο βιβλίο που επιμελήθηκα το 1997 με τίτλο “Greece and the Law of the Sea”. Το άρθρο του «The Greek Continental Shelf», είχε έκταση 43 σελίδες και περιείχε 118 υποσημειώσεις!


Βέβαια,τα επιχειρήματα που είχε τότε αναπτύξει, τα επιβεβαίωσε και αργότερα όταν έγραψε:

«Είναι αναμφίβολο ότι η ύπαρξη των νησιών στο Αιγαίο Πέλαγος που ανήκουν κυρίως στην Ελλάδα, ευνοεί ιδιαίτερα τη χώρα. Και τούτο γιατί ο γεωγραφικός σχηματισμός τους δημιουργεί μια συμπαγή παρουσία στην θάλασσα αυτή, που δύσκολα θα μπορούσε να αγνοηθεί σε οποιαδήποτε οριοθέτηση.
Η ηπειρωτική Ελλάδα ουσιαστικά προεκτείνεται στην θάλασσα μέσα από το νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων, που εκκινούν από – και συμπλέκονται με- τον άκρον της Αττικής και της Νότιας Εύβοιας και καταλήγουν στα Δωδεκάνησα. Αυτή η γεωγραφική συνέχεια δημιουργεί ένα ενιαίο μέτωπο, που δεν έχει καμία σχέση με τις περιπτώσεις εκείνες μεμονωμένων νησιών που είναι διάσπαρτα σε μια διαφορετική ελεύθερη θάλασσα.
Η ύπαρξη αυτής της συνέχειας και της πυκνότητας, και φυσικά η προσθήκη του συνολικού μήκους των ακτών τους, είναι εξαιρετικά ευνοϊκή για την ελληνική περίπτωση. (….) Η λογική λοιπόν, ότι τα ακραία ανατολικά νησιά βρίσκονται γι’ αυτόν τον λόγο στην λανθασμένη πλευρά της οριοθετικής γραμμής ανάμεσα στις ηπειρωτικές ακτές της Ελλάδας και της Τουρκίας, δεν μπορεί να ισχύσει στην περίπτωσή μας».

Όσον αφορά στο Καστελόριζο, ο Χρήστος Ροζάκης αναφέρει ότι δημιουργεί ένα εδαφικό τόξο με τις ανατολικές ακτές της Ρόδου, της Καρπάθου, της Κάσου και της Κρήτης, που παράγει τίτλο τόσο για ΑΟΖ όσο και υφαλοκρηπίδα. Έτσι το Καστελόριζο δεν είναι απομονωμένο και δεν αποτελεί τμήμα μιας ευρύτερης εδαφικής ενότητας. Τέλος, καταλήγει αναφέροντας:

«Σε κάθε περίπτωση, εάν υπάρξει μια συνολική οριοθέτηση ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, όπως αυτό προσδιορίζεται από τις σχετικές διατάξεις της Σύμβασης, τότε το μήκος των ακτών των νησιών που βρίσκονται στην ανατολική πλευρά της ανατολικής Μεσογείου θα συνυπολογιστεί, ως τμήμα ενός συνολικότερου υπολογισμού, με το μήκος των άλλων ελληνικών ακτών. Κάτι που πιστεύω ότι ευνοεί την Ελλάδα».

Έτσι προκαλεί δικαιολογημένη απορία γιατί άλλαξε γνώμη, μετά από αρκετά χρόνια, αναφέροντας στον Γ. Σαχίνη ότι ορισμένα νησιά μας, που βρίσκονται πολύ κοντά στις τουρκικές ακτές, δημιουργούν από το ισχύον διεθνές δίκαιο και τη νομολογία του, προϋποθέσεις περιορισμένης επήρειας. Δίνοντας ένα παράδειγμα, υποστήριξε ότι τα νησιά στη νοητή ευθεία από το Σούνιο μέχρι τη Ρόδο δικαιούνται πλήρους επήρειας, κάτι το οποίο δεν ισχύει για το Καστελόριζο.

Εκείνο πάντως που με εξέπληξε περισσότερο, ήταν το ολίσθημά του για τμηματική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο. Γνωρίζει καλά ότι η UNCLOS δεν προβλέπει τμηματική οριοθέτηση, αλλά σημείωσε ότι αυτή «είναι δυνατή και αυτό επιχειρούμε ως Ελλάδα να πετύχουμε με την Αίγυπτο και κατά τη γνώμη μου ορθώς. Αφού έχουμε αδυναμία από την πλευρά της Αιγύπτου να προβεί σε πλήρη οριοθέτηση, θα πάμε σε μερική».

Απορώ γιατί ο κύριος καθηγητής, ότι ενώ γνωρίζει όσο ελάχιστοι Έλληνες το Δίκαιο της Θάλασσας αποδέχεται, όχι μόνο την τμηματική οριοθέτηση ΑΟΖ αλλά και την τμηματική επέκταση των χωρικών υδάτων.

Ένα από τα μεγάλα επιχειρήματα και πλεονεκτήματα της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας είναι ότι σέβεται το Δίκαιο της Θάλασσας. Εάν αρχίσουμε τις εκπτώσεις με παράνομες τμηματικές λύσεις που δεν προβλέπει η UNCLOS, θα απωλέσουμε αυτό το μεγάλο πλεονέκτημα.

Ήρθε η ώρα της Χάγης;

Φαίνεται ότι σήμερα η πλειοψηφία των αναλυτών συμφωνούν ότι πρέπει να προσφύγουμε στη Χάγη, αλλά υποβάλλουν διαφορετικές προτάσεις για το τι θα πρέπει να ζητήσουμε. Έχω την εντύπωση ότι αυτό έχει ξεκαθαρίσει με την δήλωση του πρωθυπουργού «Πάμε στη Χάγη μόνο για οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας». Εάν η Τουρκία δεν αποδεχτεί ποτέ αυτή την θέση μας, το πρόβλημα λύθηκε. Δεν θα πάμε ποτέ στην Χάγη.

Πριν συνεχίσουμε, θα ήταν χρήσιμο να κατανοήσουμε τι επιδιώκει η Τουρκία. Το περιγράφει με γλαφυρό τρόπο ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος:
• Καθεστώς αποστρατιωτικοποιήσεως των ανατολικών νησιών του Αιγαίου (1964-1974).
• Οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου (1974).
• Όρια του FIR Αθηνών (1974).
• Μη επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων πέραν του σημερινού ορίου των 6 ν. μιλίων (1974) που συνδέεται με την απειλή χρήσεως βίας – casus belli (1974) σε περίπτωση που η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα αλλά και με τον ορισμό συγκεκριμένων θαλάσσιων περασμάτων στο Αιγαίο, από τα πολλά που υπάρχουν, ως «διεθνών στενών» ναυσιπλοΐας (1982).
• Εύρος εναερίου χώρου 10 ν. μιλίων εν σχέσει προς χωρικά ύδατα 6 ν. μιλίων (1975).
• Όρια της Ζώνης Έρευνας και Διασώσεως-SAR στο Αιγαίο (1980).
• Οι λεγόμενες «γκρίζες ζώνες» κυριαρχίας απροσδιόριστου αριθμού ελληνικών νησιών στο Αιγαίο και πέριξ της Κρήτης (1996).
• Μη αναγνώριση υφαλοκρηπίδας στα νησιά του συμπλέγματος του Καστελλόριζου (2012).
• Μη αναγνώριση υφαλοκρηπίδας σε Ρόδο, Κάρπαθο, Κάσο και Κρήτη (2019).

Η Ελλάδα σήμερα δεν πρόκειται να αποδεχθεί κανένα από αυτά τα σημεία και έτσι το θέμα πρέπει να θεωρείται λήξαν.

Αξίζει όμως να αναλύσουμε την περίπτωση που η Τουρκία οδηγηθεί στη Χάγη με τους δικούς μας όρους. Δηλαδή να αποδεχτεί ότι η μοναδική διαφορά της με την Ελλάδα είναι η οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας.

Ας δούμε τι μπορεί να αποφασίσει το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ).

Σενάριο 1
Να δικαιώσει απολύτως την Ελλάδα δίνοντας πλήρη επήρεια στο σύμπλεγμα του Καστελλόριζου.

Σενάριο 2
Να δικαιώσει πλήρως την Τουρκία δίνοντας μηδενική επήρεια στο σύμπλεγμα του Καστελλόριζου. Αυτό βέβαια θα σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν θα έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο και θα αποκτήσει η Τουρκία με την Αίγυπτο.

Σενάριο 3
Να δώσει μερική επήρεια στο σύμπλεγμα του Καστελλόριζου.

Το σενάριο 3, για αυτούς που παρακολουθούν τις αποφάσεις της Χάγης, φαίνεται να είναι το επικρατέστερο διότι:

Φαίνεται ότι ένα κράτος χρειάζεται μόνο να καταθέσει ότι τα νησιά δεν δικαιούνται οποιασδήποτε ζώνης και το άλλο κράτος ότι τα νησιά έχουν πλήρη δικαιώματα, για να τους δοθούν τα μισά δικαιώματα από το Δικαστήριο. Αυτό αποτελεί την εφαρμογή της μεθόδου του Σολομώντος ώστε εάν ένα κράτος δημιουργήσει ένα θέμα, τότε θα πετύχει την μείωση της περιοχής της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ, που δικαιούται το παράκτιο κράτος.*

Έτσι γίνεται σαφές τι ακριβώς ενδέχεται να συμβεί, εάν η ελληνοτουρκική διαφορά καταλήξει στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης της Χάγης.

Βέβαια, αυτό που δεν έχει υποπέσει στην αντίληψή μας είναι το γεγονός ότι η Τουρκία δεν θα αποδεχτεί την απόφαση της Χάγης, ανεξάρτητα πόσο ενδεχομένως θετική θα είναι για τα συμφέροντά της, διότι την ενδιαφέρει να διαιωνίζεται η ελληνοτουρκική διένεξη. Ολόκληρη η φιλοσοφία του νεοθωμανικού κράτους βασίζεται στην ύπαρξη ενός μόνιμου εχθρού στα δυτικά του και έτσι θα ακολουθήσει την γραμμή που εφαρμόζει και η Κίνα μη συμμορφούμενη με την απόφαση της Χάγης. Αυτό, αναμφίβολα θα αποτελεί μια παράξενη ενέργεια, διότι η Κίνα αγνοεί την απόφαση της Χάγης, επειδή υπέστη μια βαριά ήττα, ενώ η Τουρκία δεν θα εφαρμόσει μια απόφαση που, πιθανώς, θα είναι ευνοϊκή γι’ αυτήν.

Εκείνο όμως που δεν πρέπει να αγνοούμε είναι ότι η Τουρκία ακολουθεί την Κίνα, όσον αφορά τις παραβιάσεις της UNCLOS, και δεν θα αποδεχτεί ούτε το Σενάριο 2 που της δίνει μια μεγάλη νίκη, διότι θα χάσει, τουλάχιστον, την μισή «Γαλάζια Πατρίδα», πράγμα που δεν μπορεί να αποδεχτεί ολόκληρο το τουρκικό πολιτικό, στρατιωτικό και οικονομικό κατεστημένο.

Ο δημοσιογράφος Γ. Τετράδης Παπαδόπουλος, σε ένα άρθρο του στην ιστοσελίδα liberal.gr, έκανε τις εξής σωστές παρατηρήσεις για τις προθέσεις της Τουρκίας :

«Η Τουρκία δεν επιθυμεί καμιά ειρηνική συνύπαρξη. Επιθυμεί αλλαγή συνόρων σε βάρος της Ελλάδας. Και το δηλώνει ξεκάθαρα σε κάθε ευκαιρία. Επιθυμεί αρπαγή κυριαρχικών δικαιωμάτων, αέρα, θαλάσσης και ξηράς. Και οι ΗΠΑ επιθυμούν να υπάρχει η ένταση (ελεγχόμενη, «ακόμα κι αν αλλάξει χέρια κανένα παλιονησάκι») για να διατηρούν το status του ρυθμιστή, άρα του ουσιαστικού κυρίαρχου στην περιοχή».

Ο μοναδικός πλέον τρόπος να υπερασπιστούμε τα εθνικά και κυριαρχικά μας δικαιώματα είναι η οριοθέτηση ΑΟΖ με την Κυπριακή Δημοκρατία, διαφορετικά, σε λίγο καιρό, δεν θα έχουμε θαλάσσια σύνορα με το μαρτυρικό νησί.

* J.G. Collier, “The regime of the islands and the modern law of the sea”, στο W.E. Butler (ed.), The Law of the Sea and International Shipping, New York-London, Oceana Publications 1985, p. 188.
HellasJournal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση