Τι συζητούν σήμερα Πούτιν, Ερντογάν, Ροχανί

Του Κώστα Ράπτη

Διάσκεψη κορυφής της λεγόμενης "Πρωτοβουλίας της Αστάνα”, η οποία από τις αρχές του 2018 συνασπίζει την Ρωσία, την Τουρκία και το Ιράν, με στόχο την αναζήτηση πολιτικής λύσης στη συριακή κρίση, πρόκειται να πραγματοποιήσουν σήμερα Τετάρτη μέσω τηλεδιάσκεψης οι πρόεδροι των τριών χωρών Βλαντίμιρ Πούτιν, Ταγίπ Ερντογάν και Χασάν Ροχανί.

Πρόκειται για την πρώτη διοργάνωση του είδους από τον περασμένο Σεπτέμβριο, καθώς μεσολάβησε η πανδημία του κορονοϊού, με αποτέλεσμα να ακυρωθούν και τα σχέδια για συνάντηση δια ζώσης των τριών ηγετών στην Τεχεράνη.

Η αντοχή του σχήματος της Αστάνα αποτελεί από μόνη της δείκτη των μεγάλων αλλαγών που έχουν σημειωθεί στο διεθνές τοπίο, καθώς φέρνει στο ίδιο τραπέζι τρεις παραδοσιακά ανταγωνιστικές δυνάμεις, στο πλαίσιο μιας συναλλακτικής σχέσης, όπου οι διαφορές δεν αναιρούν τα σημεία επαφής (και αντιστρόφως), στο πλαίσιο ενός πνεύματος ωμού ρεαλισμού, αλλά και του "βαρυτικού πεδίου” που δημιουργεί η επιχειρούμενη "ευρασιατική ολοκλήρωση” από την Κίνα μέχρι τις ακτές της Μεσογείου.


Οι συμφωνίες δεν είναι "εφ' όλης της ύλης”, ούτε οι συσχετισμοί στο εσωτερικό της τριάδας παραμένουν σταθεροί – όμως το μοντέλο θεωρείται "εξαγώγιμο”. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ρωσο-τουρκική συνεννόηση προβάλλει ως κλειδί για την ειρήνευση όχι μόνο της Συρίας, αλλά και της Λιβύης, όπου επίσης οι δύο πλευρές στηρίζουν διαφορετικούς παίκτες. Είναι όμως ακόμη πιο ενδιαφέρον το ότι το Ιράν, που στη Συρία δίνει τη μάχη υπέρ του καθεστώτος της Δαμασκού κόντρα στους αντάρτες που ενισχύει η Άγκυρα, πρόσφατα μόλις βρέθηκε στο ίδιο "στρατόπεδο” με την Τουρκία ως προς την λιβυκή κρίση, προσφέροντας την υποστήριξή της στην κυβέρνηση της Τρίπολης υπό τον Φαγέζ αλ Σαράτζ.

Το περιθώριο κινήσεων της Ρωσίας στενεύει, καθώς οι άλλοι δύο εταίροι της πρωτοβουλίας της Αστάνα αντισταθμίζουν τις επιλογές τους με μεγαλύτερα ανοίγματα προς τη Ουάσιγκτον. Αυτό είναι εμφανές στην περίπτωση της Τουρκίας (η οποία λ.χ. μόλις έγινε γνωστό ότι θα συνεχίσει να παράγει εξαρτήματα του μαχητικού F-35 μέχρι το 2022, παρά την αποβολή της από τη συμπαραγωγή λόγω των αμερικανικών αντιδράσεων στην εγκατάσταση ρωσικών συστημάτων S-400 στην Άγκυρα), αλλά ισχύει με έναν ιδιόμορφο τρόπο και για την Ισλαμική Δημοκρατία, με την επιφύλαξη ότι τα διαφορετικά κέντρα εξουσίας στην Τεχεράνη δεν κινούνται πάντα εναρμονισμένα. Η πρόσφατη άσκηση δίωξης εναντίον του Ντόναλντ Τραμπ στο Ιράν για τη δολοφονία του στρατηγού Σολεϊμανί μάλλον αποτελεί τον "καπνό” που συγκαλύπτει ουσιαστικότερες κινήσεις εκτόνωσης των ιρανο-αμερικανικών εντάσεων, όπως η απελευθέρωση στις αρχές Ιουνίου Αμερικανού βετεράνου του Ναυτικού που κρατούνταν επί διετία, αλλά και Ιρανού πυρηνικού επιστήμονα που βρισκόταν στα χέρια της δικαιοσύνης των ΗΠΑ.

Η Ρωσία, πάλι, είναι εμφανές ότι δεν αισθάνεται άνετα με την προοπτική μιας πρωτοκαθεδρίας του Ιράν στην αυριανή Συρία, και διατηρεί πάντοτε ανοικτούς τους διαύλους της και με περιφερειακούς αντιπάλους της Ισλαμικής Δημοκρατίας, όπως το Ισραήλ και οι αραβικές μοναρχίες.

Η συγκυρία είναι ούτως ή άλλως πολύ λεπτή. Το άμεσο αντικείμενο διαπραγμάτευσης της τριάδας της Αστάνα είναι αφενός η σύγκληση στη Γενεύη υπό την αιγίδα του ΟΗΕ του τρίτου γύρου συνομιλιών της συνταγματικής επιτροπής για το μέλλον της Συρίας (με συμμετοχή εκπροσώπων της κυβέρνησης, της αντιπολίτευσης και της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων πλέον και αντιπροσώπων των Κούρδων που να μην ανήκουν, δεδομένων των τουρκικών αντιρρήσεων, στο PYD) και αφετέρου η τύχη των εσωτερικά εκτοπισμένων και των προσφύγων, για την οποία ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου φρόντισε να εξαπολύσει νέες φραστικές βολές κατά της Αθήνας. Συναφής είναι και η προσπάθεια εξασφάλισης νέας συμφωνίας στον ΟΗΕ για την παράτασης της λειτουργίας μεθοριακών περασμάτων στη βόρεια Συρία έξω από τον έλεγχο της κεντρικής κυβέρνησης, με την επίκληση των αναγκών αποστολής διεθνούς βοήθειας.

Όμως τα πράγματα περιπλέκει ασύλληπτα η οικονομική κρίση της Συρίας, η οποία είναι είναι οξύτερη απ' ό,τι οποτεδήποτε άλλοτε στα εννέα χρόνια του πολέμου. Η σύγκληση την Τρίτη στις Βρυξέλλες τηλεδιάσκεψης χωρών-δωρητών για την Συρία ηχεί ειρωνικά μετά την υιοθέτηση στις ΗΠΑ του Caesar Act, που καθιστά αντικείμενο κυρώσεων οποιαδήποτε συναλλαγή με το συριακό κράτος και στέκει εμπόδιο στις φιλοδοξίες ακόμη και φίλιων δυνάμεων (όπως λ.χ. τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) που προσβλέπουν στις επενδυτικές ευκαιρίες της ανοικοδόμησης. Η Συρία βιώνει ήδη σοβαρές ελλείψεις αγαθών και υπερπληθωρισμό, ενώ η αποσταθεροποίηση απλώνεται και προς τον γειτονικό Λίβανο, που μόνα ανοιχτά χερσαία σύνορα έχει προς τη χώρα του Άσαντ.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση