Καμιά δικαιολογία για την Ευρώπη μετά το Brexit

Της Judy Dempsey

Το blame game έχει τελειώσει. Η έξοδος της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή ένωση, την αφήνει χωρίς καμιά δικαιολογία για το τι θέλει να γίνει.

Για χρόνια, οι διαφορές κατέστρεψαν την σχέση μεταξύ Βρυξελλών και Λονδίνου για πληθώρα θεμάτων, από την μεταναστευτική και την πολιτική ασύλου, μέχρι θέματα άμυνας και ασφάλειας. Αλλά αυτά τα θέματα αποτελούν επίσης αιτίες για τη συνέχιση των διαφωνιών εντός της ΕΕ, ανεξαρτήτως του καθεστώτος της Βρετανίας.

Και ο ρόλος του Βερολίνου και του Παρισιού, οι οποίοι βρίσκονται "στα μαχαίρια" από τον Μάιο του 2017 που έγινε πρόεδρος της Γαλλίας ο Macron, δεν έχει βοηθήσει τα πράγματα. Αυτό το δίδυμο έχει εμφανίσει μικρή ηγετική διάθεση, σε μια Ένωση που ταλανίζεται από τα εσωτερικά της προβλήματα –είτε αφορούν στη συμφωνία σε μια ενιαία πολιτική απέναντι στην Κίνα, στην αντιμετώπιση μιας διεθνούς φιλελεύθερης τάξης υπό πολιορκία εκ των έσω και από το εξωτερικό, και να συμφωνήσει με μια κατακερματισμένη διατλαντική σχέση.

Πάνω από όλα, η ΕΕ έχει μια εντελώς κακή επίδοση ως παράγοντας στη διπλωματία και ως Ένωση, αναφορικά με την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Σε αυτό το δυσοίωνο υπόβαθρο, ο Macron, ο οποίος δεν είναι ο πιο χαρισματικός πολιτικός στο να προσεγγίζει άλλες χώρες της ΕΕ να και δέχεται στήριξη για ένα από τα μεγάλα μεταρρυθμιστικά του projects –περισσότερη πολιτική και οικονομική ενοποίηση της ΕΕ- ίσως σιγά-σιγά αρχίσει να συνειδητοποιεί ότι η ΕΕ χωρίς τη Βρετανία αναπόφευκτα σημαίνει αναμόρφωση των ισορροπιών. Η επίσκεψή του στην Βαρσοβία στις 3 Φεβρουαρίου, έδειξε έναν ηγέτη πρόθυμο να ανοικοδομήσει μια σχέση που έχει περιέλθει σε καχυποψία και δυσπιστία τα τελευταία χρόνια.


Ο Macron μίλησε για την προθυμία της Ευρώπης να υπερασπιστεί τα μέλη της. Ζητώντας περισσότερη στρατιωτική ενοποίηση εντός της ΕΕ, ο Macron δήλωσε: "θα είμαι χαρούμενος την ημέρα που οι Πολωνοί θα μπορούσαν να πουν ο ένας στον άλλο: την ημέρα που θα δεχθώ επίθεση, ξέρω ότι η Ευρώπη μπορεί να μας προστατεύσει. Διότι εκείνη την ημέρα, η αίσθηση ότι ανήκουν στην Ευρώπη θα είναι εδραιωμένη για τα καλά και χωρίς επιστροφή".

Ο Macron προσπάθησε επίσης να υποβαθμίσει την πρόσφατη προσπάθειά του να επανεκκινήσει τις σχέσεις με τη Ρωσία, μια προσπάθεια που δεν άρεσε στους Πολωνούς. "Η Γαλλία δεν είναι ούτε εναντίον της Ρωσίας ούτε υπέρ της Ρωσίας. Είναι υπέρ της Ευρώπης", ανέφερε ο Macron. Ο Duda αναγνώρισε ότι "σήμερα, η Γαλλία είναι σίγουρα μια δύναμη ευρωπαϊκής κλίμακας, και ο ρόλος της μετά το Brexit αναμφισβήτητα θα αυξηθεί".

Θα γίνει; Όχι από μόνο του.

Εάν το Παρίσι δεν εργαστεί πιο στενά με την Βαρσοβία και το Βερολίνο, η επιρροή τού δεν θα αυξηθεί, ούτε αυτή της ΕΕ. Εάν αυτές οι τρεις χώρες δεν μπορούν να εργαστούν από κοινού σε σειρά θεμάτων –στη Ρωσία και στην Κίνα, στην άμυνα και στην ασφάλεια και στις εσωτερικές μεταρρυθμίσεις για τη μετανάστευση και τον μελλοντικό ρόλο των επιδοτήσεων για την ευρωπαϊκή γεωργία (την οποία Παρίσι και Βαρσοβία θέλουν να συνεχιστεί)- το Brexit θα έχει αποδυναμώσει περαιτέρω την ΕΕ.

Και η Πολωνία πρέπει να αλλάξει πορεία. Εκτός από τον τρόπο που το κυβερνών κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη σκοπεύει να υπονομεύσει το κράτος δικαίου και ένα ανεξάρτητο δικαστικό σώμα (ενισχύοντας το οξύμωρο με το όνομα του κόμματος), η Πολωνία χρειάζεται μια εξωτερική πολιτική. Το να είναι εναντίον της Ρωσίας και ευρωσκεπτικίστρια, δεν είναι αρκετά.

Όπως είναι τώρα, υπό την κυβέρνηση του PiS, η Πολωνία έχει υπάρξει πολύ αδύναμη αν όχι αδιάφορη για την υποστήριξη της περαιτέρω διεύρυνσης –κάτι στο οποίο αντιτίθεται ο Macron, σε αντίθεση με την Γερμανίδα Καγκελάριο Merkel και τους πρώην ομολόγους της στο Λονδίνο. Η Πολωνία ήταν επίσης αδιάφορη να εσωτερικεύσει με ποιον τρόπο οι διαφορές στη διατλαντική συμμαχία έχουν επιπτώσεις στην ικανότητα της Ευρώπης να υπερασπιστεί τον εαυτό της. το Brexit θα πρέπει να είναι καταλύτης για την Πολωνία προκειμένου να κάνει τη διαφορά εντός της ΕΕ.

Για αυτό μια νέα γαλλό-γερμανό-πολωνική τριανδρία έχει καθυστερήσει πολύ. Αλλά ακόμη και αυτό δεν θα είναι αρκετό για να κάνει τη διαφορά που χρειάζεται ώστε η ΕΕ να κεφαλαιοποιήσει το Brexit.

Η ΕΕ ως Ένωση (και τα κράτη-μέλη της) αντιμετωπίζουν δύο μεγάλες επιλογές.

Πρώτον, είτε θα συνεχίσει το δρόμο των μεμονωμένων κυβερνήσεων που υπερασπίζονται τα εθνικά τους συμφέροντα είτε θα αντιληφθεί την ανάγκη να προωθήσει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία –και να την υποστηρίξει με συγκεκριμένα και δυναμικά μέτρα. Τώρα ασφαλώς είναι η ώρα να δοθεί νέα ώθηση στην Κοινότητα των Δημοκρατιών, η οποία καθιερώθηκε στη Βαρσοβία το 2000 για να προωθήσει και να προστατεύσει τις δημοκρατικές αξίες καιτους θεσμούς ανά τον κόσμο, αλλά άργησε να έχει πραγματικό αντίκτυπο.

Στην πράξη, το όλο θέμα είναι οι άλλες, μη ευρωπαϊκές δημοκρατίες, να εργαστούν πολύ πιο στενά μαζί με την ΕΕ, όχι απλώς για να διατηρήσουν την φιλελεύθερη τάξη αλλά για να την αναζωογονήσουν ενεργώντας κατά της παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υπερασπιζόμενες τους ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που δυσκολεύονται ενάντια στην καταστολή σε απολυταρχικά κράτη.

Δεύτερον, η ΕΕ είτε θα συνεχίσει να απολαμβάνει και να υπερασπίζεται το κράτος δικαίου, τις ατομικές ελευθερίες και τον τρόπο ζωής που έχει ανακύψει από το 1945, είτε θα υποχωρήσει σε μη δημοκρατικές επιρροές. Αυτό δεν θα πρέπει να είναι δύσκολη επιλογή. Αλλά κατά κάποιον τρόπο, με ή χωρίς το Brexit, η βούληση της ΕΕ και των κρατών-μελών να υπερασπιστούν αυτή την τάξη, υποχωρεί.

Η μετάβαση σε μια τέτοια πορεία θα γίνει δεκτή με ικανοποίηση από τα αυταρχικά καθεστώτα, τα οποία από καιρό φοβούνται την επιρροή των αξιών της ΕΕ. Αυτός ο φόβος μπορεί να περιοριστεί καθώς η ΕΕ αποδυναμώνει τη δέσμευση στις ρίζες της.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση