Οι στόχοι της Άγκυρας

Παγίωση τετελεσμένων από το Αιγαίο και την Κύπρο μέχρι τη Β. Συρία

Του Γιώργου Σκαφιδά

(Eξ)οπλισμενη και επικίνδυνη, η Τουρκία του αναθεωρητή Ταγίπ Ερντογάν επιλέγει να κρατά τον πήχη των προκλήσεων ψηλά, επενδύοντας στη σκληρή ισχύ και εκβιάζοντας.

Στόχος της: να παγιώσει τετελεσμένα τουρκικής επικυριαρχίας σε στεριά και θάλασσα από το Αιγαίο και την Κύπρο έως τη Βόρεια Συρία αλλά και να εξασφαλίσει δεκάδες δισ. ευρώ ως νέα «βοήθεια» από την ΕΕ, με στόχο, μεταξύ άλλων, και την ανοικοδόμηση οικισμών στη Βόρεια Συρία για να επαναπροωθηθούν εκεί πρόσφυγες από την Τουρκία, οικισμών την οικοδόμηση των οποίων θα μπορούσαν «φυσικά» να αναλάβουν τουρκικές εταιρείες προσκείμενες στο καθεστώς Ερντογάν.

Για τον ίδιο τον Ερντογάν, πάντως, «η μάχη εναντίον εξωτερικών εχθρών που επιθυμούν το κακό της Τουρκίας» φαίνεται πια να λειτουργεί και ως σωσίβιο πολιτικής επιβίωσης στον δρόμο προς το 2023 και τους εορτασμούς για τα 100 χρόνια από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας.

Εως και τις αρχές Οκτωβρίου ο 65χρονος Τούρκος πρόεδρος μετρούσε μια σειρά από ήττες πρωτοφανείς για τον ίδιο: την απώλεια των μεγαλύτερων τουρκικών πόλεων στις δημοτικές εκλογές του 2019, τη φυγή στελεχών από το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), τη δημιουργία νέων πολιτικών δυνάμεων από πάλαι ποτέ κορυφαίους υπουργούς του AKP, τα απανωτά αρνητικά ρεκόρ για τον ίδιο και το κόμμα του στις δημοσκοπήσεις κ.ά.



Δέκα μονάδες πάνω ο Ερντογάν στις δημοσκοπήσεις

Σήμερα, ωστόσο, στον απόηχο της κατά σειρά τρίτης τουρκικής στρατιωτικής εισβολής στη Συρία, ο Ερντογάν εμφανίζεται πια να έχει ανακάμψει, ανακτώντας παράλληλα και την πρωτοβουλία των κινήσεων. Δημοσκοπήσεις τον εμφανίζουν ανεβασμένο κοντά στο 40% από το ιστορικό χαμηλό του 30% στο οποίο είχε υποχωρήσει.

«Αφοπλισμένη» λόγω ανωτέρας εθνικής «βίας», η τουρκική αντιπολίτευση (CHP, Καλό Κόμμα) βρέθηκε να μην έχει άλλη επιλογή παρά να στηρίξει την απόφαση Ερντογάν για εισβολή στη Συρία. Ακόμη και ο Α. Νταβούτογλου υποχρεώθηκε να εκφράσει τη στήριξή του, απρόθυμα έστω και μέσα από μισόλογα, με τους Α. Μπαμπατζάν και Α. Γκιουλ από την άλλη πλευρά να τηρούν σιγή ιχθύος.

Οι Κούρδοι του HDP, αντιθέτως, είδαν τη θέση τους να επιδεινώνεται, με αποτέλεσμα σήμερα να βρίσκονται δαιμονοποιημένοι και απομονωμένοι πολιτικά. Οσο για τα υπό σύσταση νέα κόμματα των Α. Νταβούτογλου και Α. Μπαμπατζάν, εκείνα σαν να μπήκαν προσωρινά στον πάγο, με φόντο έναν ολόκληρο λαό που τις τελευταίες εβδομάδες χαιρετά στρατιωτικά. Τι απέγινε άραγε εκείνο το «όλα θα πάνε καλά» του ήπιου Εκρέμ Ιμάμογλου, το συγκαταβατικό προφίλ του οποίου σαν να έπαψε ξαφνικά να είναι στη μόδα;

Ρεκόρ παραβιάσεων το 2019 στο Αιγαίο

Σε ό,τι μας αφορά ως Ελλάδα, το 2019 έχει ήδη «κατοχυρωθεί» ως το έτος με τις περισσότερες τουρκικές παραβιάσεις στα χρονικά. Εως και τις 31 Οκτωβρίου οι παραβιάσεις του ελληνικού Εθνικού Εναερίου Χώρου (ΕΕΧ) είχαν ανέλθει σε 3.957, ξεπερνώντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ (του 2003 με 3.938 παραβιάσεις, του 2018 με 3.705, του 2017 με 3.317 και του 2002 με 3.240).

Tο διάστημα, ειδικότερα, από την έναρξη της τρίτης τουρκικής εισβολής στη Συρία στις 9 Οκτωβρίου έως και τα τέλη του προηγούμενου μήνα οι παραβιάσεις προσέγγισαν τις 320, με την Τουρκία να θέλει ίσως να αποδείξει ότι δύναται στην πράξη να φέρει εις πέρας το καλούμενο δόγμα των «δυόμισι πολέμων» του Σουκρού Ελεκντάγ, «πολεμώντας» δηλαδή ταυτόχρονα ενάντια σε Συρία, Ελλάδα και Κούρδους.

Οι τουρκικές παραβιάσεις στο Αιγαίο δεν συνιστούν, βέβαια, «πόλεμο» ανάλογο με εκείνον που διεξάγουν οι Τούρκοι στη Συρία. Χρησιμεύουν, ωστόσο, ως μέσο για την παγίωση των «γκρίζων» τουρκικών διεκδικήσεων στο Αιγαίο.

Συκοφαντίες με «όπλο» τις προσφυγικές ροές

Στο Αιγαίο, ωστόσο, παίζονται εσχάτως και άλλα «βρώμικα παιχνίδια» από την πλευρά της γείτονος. Το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας έχει πια εξαπολύσει μια εκστρατεία λάσπης, καταγγέλλοντας ότι οι ελληνικές Αρχές κακομεταχειρίζονται παράτυπους μετανάστες, τους οποίους εν συνεχεία απωθούν πίσω στην Τουρκία κατά παραβίαση του διεθνούς δικαίου.

Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου κατήγγειλε στις 26 Οκτωβρίου, έχοντας στο πλευρό του τον Γερμανό ΥΠΕΞ, Χ. Μάας, ότι «η Ελλάδα πυροβολούσε τις βάρκες των προσφύγων, τις βύθιζε στο Αιγαίο και τους έστελνε με τη βία, τραυματισμένους, πίσω στην Τουρκία». Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών αντέδρασε άμεσα, απορρίπτοντας ως ανυπόστατους τους ισχυρισμούς του Τούρκου ΥΠΕΞ.

Η τουρκική διπλωματία, ωστόσο, «ξαναχτύπησε» με νέα ανακοίνωση στις 27 Οκτωβρίου, στην οποία κατηγορεί την Ελλάδα ότι έχει παραβιάσει το διεθνές δίκαιο, προχωρώντας σε συνολικά δεκάδες χιλιάδες απωθήσεις παράτυπων μεταναστών. Η Αγκυρα ενδεχομένως να θεωρεί ότι έτσι, συκοφαντώντας τις ελληνικές Αρχές, θα καταφέρει η ίδια να απαλλαγεί από όσα τις προσάπτουν: τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την εργαλειοποίηση/υπαγωγή των προσφυγικών ροών στην εξυπηρέτηση εκβιαστικών πολιτικών μεθοδεύσεων.

Εκτεθειμένος ο Ερντογάν

Το παιχνίδι, ωστόσο, δεν έχει τελειώσει για τον Ερντογάν, που κινδυνεύει να χάσει πολλά εκτός αλλά και εντός των συνόρων. Η ζώνη ασφαλείας που εξασφάλισε στη Βόρεια Συρία δεν είναι ακριβώς εκείνη που επιθυμούσε (με πλάτος 10 χλμ. αντί για 30 και μήκος 100 χλμ. αντί για 480).

Οσα συμφωνήθηκαν, δε, μεταξύ Πούτιν και Ερντογάν στο Σότσι, μπορεί στην πράξη να μη μακροημερεύσουν. «Η συμφωνία Πούτιν και Ερντογάν για τη Συρία δεν μπορεί να διαρκέσει», γράφει στο Foreign Policy ο Κρις Μίλερ, καθηγητής στο Fletcher School of Law and Diplomacy και διευθυντής του τομέα Ευρασίας στο Foreign Policy Research Institute.

Αλλά και σε διεθνές επίπεδο οι εξελίξεις θα έπρεπε να προβληματίζουν. Αμερικανοί πολιτικοί, Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι, όπως για παράδειγμα ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Τζιμ Ρις που τυγχάνει και πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων στη Γερουσία, στοχοποιούν πλέον ως «πρόβλημα» προσωπικά τον ίδιο τον Ερντογάν, το στενό περιβάλλον του οποίου απειλούν μάλιστα με κυρώσεις.

Υπενθυμίζεται, άλλωστε, ότι στις 29 Οκτωβρίου, ανήμερα της επετείου συμπλήρωσης 96 ετών από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, η Βουλή των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ προχώρησε όχι μόνο στην αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων αλλά και στην ψήφιση νομοσχεδίου που ανοίγει το δρόμο για την επιβολή κυρώσεων σε βάρος των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων και Τούρκων αξιωματούχων.

Ρωσία και ΗΠΑ δίπλα στους Κούρδους

Ο Ασαντ και η Ρωσία από την άλλη «φλερτάρουν» έντονα με τους Κούρδους της Συρίας, τους οποίους επιμένει να στηρίζει και μεγάλο μέρος του αμερικανικού πολιτικού κατεστημένου. Ο υποστηριζόμενος από τη Ρωσία Σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ κάλεσε ανοιχτά τους μαχητές των πλειοψηφικά κουρδικών Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) να ενταχθούν στο στρατό της Συρίας, προς μεγάλη απογοήτευση του Ερντογάν που είχε ζητήσει από τον Ρώσο πρόεδρο Βλάντιμιρ Πούτιν να μεσολαβήσει ώστε να μην γίνει κάτι τέτοιο.

Ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού, από την άλλη, είχε επικοινωνία μέσω βιντεοκλήσης με τον διοκητή των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων, Μαζλούμ Κομπάνι Αμπντί, εικόνες από την οποία το ρωσικό υπουργείο Εθνικής Άμυνας φρόντισε μάλιστα να δώσει και στη δημοσιότητα.

Την επικοινωνία με τον Κούρδο Μαζλούμ Κομπάνι επιδιώκουν, όμως, και Αμερικανοί γερουσιαστές, όχι μόνο Δημοκρατικοί αλλά και Ρεπουμπλικάνοι, που ζητούν να του χορηγηθεί βίζα για να μπορέσει να ταξιδέψει στις ΗΠΑ προκειμένου να ενημερώσει ο ίδιος αυτοπροσώπως το αμερικανικό Κογκρέσο για τις εξελίξεις στη Συρία.

Κατά τα λοιπά, πίσω στην Τουρκία το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου διογκώνεται, ενώ όλοι συμφωνούν ότι ο Ερντογάν δεν θα καταφέρει τελικώς να στείλει εκατομμύρια πρόσφυγες στη Βόρεια Συρία όπως επιθυμεί στην προσπάθειά του να εκτονώσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια εντός των μεγάλων τουρκικών αστικών κέντρων.

Και εάν βρεθεί μπροστά σε νέες ήττες, ο Τούρκος πρόεδρος ίσως αναζητήσει και πάλι διέξοδο σε νέες εθνικιστικές εξάρσεις, με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται δυστυχώς κάτι τέτοιο για Ελλάδα και Κύπρο. Ο φαύλος κύκλος προφανής, καθώς ο εθνικισμός του Ερντογάν γεννά αδιέξοδα που με τη σειρά τους ανατροφοδοτούν τον εθνικισμό.

Έθνος της Κυριακής


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση