Το Ιράν, το Ισραήλ και ο κίνδυνος ανάφλεξης

Η ραγδαία επιδείνωση των ήδη κακών σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Ιράν αυξάνει τον κίνδυνο μιας σύρραξης που θα είχε βαριές και απρόβλεπτες επιπτώσεις για την ευρύτερη περιοχή. Οι σημαντικότερες εξελίξεις του τελευταίου καιρού είναι ότι το Ισραήλ και το Ιράν βρίσκονται σε ευθεία αντιπαράθεση στη Συρία.

Ενώ στο παρελθόν οι δύο περιφερειακοί εχθροί συγκρούονταν μέσω αντιπροσώπων, τον Φεβρουάριο του 2018 ισραηλινό ελικόπτερο κατέρριψε ιρανικής κατασκευής drone (μη επανδρωμένο αεροσκάφος) που εισήλθε στον εναέριο χώρο του Ισραήλ από τη Συρία. Το Ισραήλ εξαπέλυσε μεγάλης κλίμακας επίθεση εναντίον ιρανικών στόχων στη Συρία, κατά την οποία η συριακή αεράμυνα κατέρριψε ισραηλινό F16.

Ήταν το σοβαρότερο, άμεσο επεισόδιο μεταξύ των δύο χωρών από το 1979, όταν το νεοσύστατο ισλαμικό κράτος διέκοψε κάθε σχέση με το Ισραήλ. Από πέρυσι, λοιπόν, έσπασε ένα ταμπού: η ισραηλινή πολιτική που είχε στόχο να περιορίσει εμμέσως τις επιπτώσεις της ιρανικής εμπλοκής στον πόλεμο στη Συρία μετατράπηκε σε άμεση προσπάθεια να εμποδιστεί η στρατιωτική επέκταση του Ιράν.

Το αποτέλεσμα ήταν το Ιράν να αλλάξει στρατηγική και να μεταφέρει μονάδες του σε περιοχές που δεν είναι τόσο εκτεθειμένες σε επιθέσεις των Ισραηλινών. Ετσι, κάποιες μονάδες και όπλα μεταφέρθηκαν στον Λίβανο, όπου εδώ και καιρό ισχύει και εδώ ένα ταμπού: το Ισραήλ και η Χεζμπολάχ, η πολιτική οργάνωση και πολιτοφυλακή των σιιτών του Λιβάνου, βρίσκονται σε ψυχρό πόλεμο, χωρίς άμεση αντιπαράθεση. Υπάρχει κίνδυνος, όμως, εάν αρχίσουν επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ, η αντίδραση του Ισραήλ να εμπλέξει όλο τον Λίβανο, μιας και η Χεζμπολάχ συμμετέχει στην κυβέρνηση και είναι παρούσα σε όλο το φάσμα των κρατικών δομών και της κοινωνίας.


Σήμερα, λοιπόν, οι δύο εχθροί βρίσκονται σε άμεση αντιπαράθεση χωρίς κάποιον οργανισμό ή αξιόπιστο κράτος που θα μπορούσε να μεσολαβήσει ώστε να αποτρέψει τη σύρραξη. Ούτε η μία χώρα ούτε η άλλη θέλει κλιμάκωση – εκτός εάν βρεθεί με την πλάτη στον τοίχο. Αλλά, όταν η ένταση είναι τόσο μεγάλη, κάποια λανθασμένη εκτίμηση μπορεί να προκαλέσει έκρηξη. Η κατάσταση περιπλέκεται από την ανάμειξη μεγαλύτερων δυνάμεων.

Η απόσυρση των ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία για τον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν (με ενθάρρυνση από το Ισραήλ), οι αμερικανικές κυρώσεις που έχουν υψηλό κόστος για το Ιράν και η στήριξη της Ουάσιγκτον στη Σαουδική Αραβία αυξάνουν την ένταση.

Η πρόσφατη επίθεση με drone σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στη Σαουδική Αραβία, η οποία ξάφνιασε τους πάντες, ερμηνεύεται ως απειλή από την Τεχεράνη ότι εάν το Ιράν δεν μπορεί να εξάγει ενέργεια ούτε η Σαουδική Αραβία θα μπορεί. Παρότι το Ιράν αποποιείται την ευθύνη για την επίθεση, αυτή έδειξε ότι οι αμερικανικές απειλές ήταν κούφιες. Απέδειξε και πόσο δύσκολη είναι η διαχείριση της ολοένα και πιο επικίνδυνης κατάστασης.

Η Ρωσία, με την εμπλοκή της υπέρ του καθεστώτος Ασαντ, πρωταγωνιστεί στην περιοχή και επιδιώκει να εξασφαλίζει τα δικά της συμφέροντα. Ενώ συμμάχησε με το Ιράν, τώρα η Μόσχα θεωρεί την Τεχεράνη ανταγωνιστή για επιρροή. Οι Ρώσοι γνωρίζουν ότι παρά την ισχύ τους παραμένουν «ξένος» παράγοντας στη Συρία, ενώ οι Ιρανοί ήρθαν για να μείνουν. Μεταξύ άλλων, έχουν στήσει τηλεφωνικό δίκτυο, τηλεοπτικό κανάλι και άλλα μέσα ενημέρωσης. Εχουν εγκαταστήσει σιίτες πολιτοφύλακες και τις οικογένειές τους σε κρίσιμης σημασίας περιοχές, επιδιώκοντας να δημιουργήσουν ένα τόξο σιιτών από την Τεχεράνη έως τη Μεσόγειο. Η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ ήδη τους «χάρισε» τη Βαγδάτη. Η Ρωσία διατηρεί επαφή με το Ισραήλ, αλλά χωρίς να προσφέρει πολλά για τη σταθεροποίηση της κατάστασης – μάλλον τη συμφέρει περισσότερο η αστάθεια, για να διαπραγματεύεται από θέση ισχύος.

Χωρίς να αναφερθούμε εδώ και στην περαιτέρω εμπλοκή της Τουρκίας, αυτές είναι οι αδρές γραμμές μιας εξαιρετικά επικίνδυνης και περίπλοκης κατάστασης. Απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση από Αθήνα και Λευκωσία, αλλά και σοβαρή μεσολάβηση από διεθνείς οργανισμούς. Μια μεσολάβηση που σήμερα δεν είναι ορατή.

Νίκος Κωνσταντάρας
Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση