Η επανάσταση του αυτονόητου

Ο σπουδαίος πίνακας του Ντελακρουά, εμπνευσμένος από την Γαλλική επανάσταση του 1830

Η επανάσταση των αυτονόητων και της λογικής μπορούν να αλλάξουν την οικονομική και ηθική μας στασιμοχρεωκοπία. Τότε ήταν λίγοι οι διανοούμενοι που μπορούσαν να κοινωνήσουν τις αξίες του Διαφωτισμού. Σήμερα η τεχνολογία μας δίνει απεριόριστη πρόσβαση στη γνώση και στο δημόσιο λόγο

Γράφει ο Δημήτρης Τσαμουράς

Στα τέλη του 17ου αιώνα, η Ευρώπη άρχισε να βιώνει κοσμογονικές αλλαγές. Το κίνημα το Διαφωτισμού έδινε ραντεβού με την ιστορία, μαχόμενο τον πολιτικό απολυταρχισμό και τον κλήρο που κρατούσαν δέσμιους τους λαούς. Η γέννηση της βιομηχανίας είχε ξεκινήσει να αφαιρεί εργατικά χέρια, την ώρα που οι οικονομικές και πολιτικές ελευθερίες ήταν απογοητευτικά περιορισμένες. Πώς σχετίζεται όμως ο Διαφωτισμός με την – ηθικά και οικονομικά – χρεοκοπημένη Ελλάδα σήμερα;

Η ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη (σε συνδυασμό με την παγκοσμιοποίηση) των ημερών μας, ως άλλη «βιομηχανική επανάσταση» που δημιούργησε μεγάλες οικονομικές ανισορροπίες, επέφερε πλούτο σε αυτούς που είχαν την εξειδίκευση και τα οικονομικά μέσα για να την εκμεταλλευτούν, και φτωχοποίηση στα στρώματα που δεν μπόρεσαν να την ακολουθήσουν.

Οι οικονομικές «ελίτ» της Ελλάδας σφιχταγκαλιασμένες με το διεφθαρμένο πολιτικό-συνδικαλιστικό προσωπικό, ως άλλη «γαλλική Αριστοκρατία» του 17ου-18ου αιώνα που λυμαινόταν το παραγόμενο χρήμα, καταφέρνουν – αθέμιτα – να έχουν προνομιακή μεταχείριση σε ένα στρεβλό κρατικοδίαιτο καπιταλιστικό σύστημα.


Ο μέσος σπουδασμένος έλληνας μισθωτός ή μικροεπιχειρηματίας, ως άλλη γαλλική «τρίτη (αστική) τάξη» που αποτελούνταν από τους μη προνομιούχους, ασφυκτιά από την υπερφορολόγηση και τα επιχειρηματικά εμπόδια, ενώ δεν κάνει όνειρα για το μέλλον. Επιθυμεί διακαώς τις οικονομικές ελευθερίες που θα του δώσουν την ευκαιρία να απολαύσει τους καρπούς της προσπάθειας του.

Η στείρα επιρροή της Εκκλησίας στο ελληνικό κράτος, ως άλλος «κλήρος» που ενσάρκωνε τις σκοταδιστικές αντιλήψεις της εποχής, ναρκοθετεί τη πρόοδο, ενώ σε κάποιες εκφάνσεις της επικροτεί ακροδεξιές πρακτικές.

Οι παρεμβάσεις στη Δικαιοσύνη και η απαξίωση των θεσμών, ως άλλη μορφή απολυταρχικής ηγεσίας του Μεσαίωνα, μειώνουν το αίσθημα εμπιστοσύνης και αξιοκρατίας του Έλληνα απέναντι στη δημοκρατία.

Ο Διαφωτισμός πρέσβευε τη διάκριση των εξουσιών, τον οικονομικό φιλελευθερισμό, τις ελευθερίες έναντι στην απολυταρχία, την ισότητα, τις ευκαιρίες, την ανεξιθρησκεία, την ενίσχυση της δημοκρατίας, τη μόρφωση και τη διάχυση της γνώσης. Αν όλα αυτά ήταν ζητούμενα και χρειάστηκε η Γαλλική Επανάσταση με την βίαιη επικράτηση των ιδεών, στην Ελλάδα του 2020 θεωρητικά είναι όλα δεδομένα. Η ελληνική πραγματικότητα όμως δε μοιάζει να τέμνεται πάντα με τη θεωρία.

Η επανάσταση του αυτονόητου και της λογικής μπορούν να αλλάξουν την οικονομική και ηθική μας στασιμοχρεωκοπία. Τότε ήταν λίγοι οι διανοούμενοι που μπορούσαν να κοινωνήσουν τις ιδέες και αξίες του Διαφωτισμού. Σήμερα που η τεχνολογία μας δίνει απεριόριστη πρόσβαση στη γνώση και στο δημόσιο λόγο, όλοι μπορούμε να αντιταχθούμε στις «φεουδαρχικές» παθογένειες, στις στρεβλώσεις, και σε ότι μας κρατά πεισματικά πίσω. Πριν ρίξουμε τις ευθύνες στο πολιτικό σύστημα, ας κοιτάξουμε τα πρόσωπα μας στον καθρέφτη.

Εμείς διαλέγουμε τους αντιπροσώπους μας. Αυτούς που θα εκφράσουν την αξιοκρατία, τις οικονομικές μας ελευθερίες, τον εκσυγχρονισμό του κράτους, το δικαίωμα στην ελπίδα. Εμείς πρέπει να υποστηρίξουμε σθεναρά τα αυτονόητα για να διαμορφώσουμε καλύτερα το αύριο.

Vive le libéralisme, θα μας προέτρεπε θυμωμένος ο Μοντεσκιέ.

Protagon


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση