Το πρόβλημα του Μακρόν είναι και ευρωπαϊκό

Του Κώστα Ράπτη

Ο Νικολά Σαρκοζί επεχείρησε μετά την πρώτη προεδρική του θητεία να επανεκλεγεί και απέτυχε. Ο Φρανσουά Ολλάντ δεν τόλμησε καν να διεκδικήσει την επανεκλογή του, γεγονός δίχως προηγούμενο. Ο Εμανουέλ Μακρόν ενδέχεται να μην αντέξει καν να ολοκληρώσει την πενταετία του. Αντιμέτωπος, μόλις ενάμιση χρόνο μετά την έλευσή του στην εξουσία, με μια κρίση του επιπέδου των "κίτρινων γιλέκων” και με ποσοστά δημοτικότητας της τάξης του 23% δείχνει να έχει εξαντλήσει ήδη τα πολιτικά του "καύσιμα”.

Το κίνημα που έμοιαζε αρχικά να αφορά κατεξοχήν την "περιφερειακή Γαλλία” πλέον εξαπλώνεται με τρόπο οριζόντιο σε όλη τη χώρα, διατηρεί (παρά τα έκτροπα του περασμένου Σαββάτου) μεγάλο βαθμό αποδοχής στην γαλλική κοινωνία, όπως αυτός αποτυπώνεται στις δημοσκοπήσεις, και διευρύνει τα αιτήματά του πέρα από την αρχική αφορμή που ήταν ο "πράσινος φόρος” στα καύσιμα.

Οι διεκδικήσεις των "κίτρινων γιλέκων” φέρνουν στο προσκήνιο τόσο το ζήτημα του κόστους διαβίωσης και της κοινωνικής δικαιοσύνης συνολικά (με την απαίτηση λ.χ. για επαναφορά του φόρου μεγάλης περιουσίας, αύξηση του κατώτατου μισθού και περιορισμό του μέγιστου μισθού στις 15.000 ευρώ), όσο και της αποξένωσης των πολιτών από το πολιτικό σύστημα, με προτάσεις όπως η θέσπιση αναλογικότερου εκλογικού συστήματος και δημοψηφισμάτων με λαϊκή πρωτοβουλία.

Η κρίση δεν είναι πια μόνο κοινωνική, αλλά και πολιτική. Οι προσπάθειες του προέδρου Μακρόν (ο οποίος εντυπωσιάζει με τη δημόσια σιωπή του μετά την επιστροφή του από τη G20 στο Μπουένος Άιρες) καθώς και της κυβέρνησης του Εντουάρ Φιλίπ να κλείσουν το ζήτημα με χειρονομίες διαλόγου και συμβολικές παραχωρήσεις δεν είναι δυνατόν πια να τελεσφορήσουν, διότι η συσσωρευμένη οργή είναι μεγάλη και άλλωστε απέναντι στους κρατούντες βρίσκεται ένα κίνημα χωρίς οργανωτική δομή.


Εξ ού και η εξαγγελία από τον πρωθυπουργό του εξάμηνου παγώματος του επίμαχου φόρου δεν λειτουργεί κατευναστικά. Οι αντιπρόσωποι των "κίτρινων γιλέκων” αρνήθηκαν να προσέλθουν σε συνάντηση μαζί του, ενώ κάποιοι εξ αυτών κάνουν λόγο για συγκρότηση δικού τους ψηφοδελτίου στις ευρωεκλογές.

Οι αρεσκόμενοι στις αναλογίες ανακαλούν τον Μάη του '68. Μόνο που τότε, όπως υπενθύμισε στον Αθήνα 9,84" ο καθηγητής του King's College Στάθης Κουβελάκης, οι ταραχές αποτέλεσαν φαινόμενο σχεδόν αποκλειστικά της αριστερής όχθης του Σηκουάνα, ενώ η κινητοποίηση της "σιωπηλής πλειοψηφίας” αρχικά στους δρόμους και κατόπιν στις κάλπες επιβεβαίωσε την εξουσία του Σαρλ ντε Γκολ. Είναι αμφίβολο αν ο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος αναδύθηκε ακριβώς σε ένα τοπίο διάλυσης των παραδοσιακών εκπροσωπήσεων, μπορεί να προσβλέπει σήμερα σε μια τέτοια στήριξη.

Από την άλλη πλευρά, το προηγούμενο του Μάη του '68 είναι πολύ επίκαιρο κατά το ότι μια δευτερεύουσα αφορμή κινητοποιεί ένα "ντόμινο” στο οποίο έρχονται να προστεθούν διαδοχικά νέοι παίκτες (όπως το τοτινό φοιτητικό ξέσπασμα μετατράπηκε δύο εβδομάδες μετά σε αυθόρμητη γενική εργατική απεργία). Οι "συγκλίσεις” για τις οποίες σήμερα γίνεται λόγος, ανάμεσα σε "κίτρινα γιλέκα”, συνδικάτα και νεολαία, είναι ακριβώς αυτό – αναζωπυρώνοντας το εξισωτικό και εξεγερσιακό ήθος που κατέχει πάντα κεντρική θέση στο γαλλικό εθνικό φαντασιακό.

Κατά τον ανθρωπολόγο και γεωγράφο Εμανουέλ Τοντ (τον άνθρωπο που από το 1976 προέβλεψε την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης με βάση δημογραφικά δεδομένα) η γαλλική κυβέρνηση πιθανότατα θα επιλέξει τη "στρατηγική του χάους”, προσπαθώντας να εξασφαλίσει συναίνεση για περισσότερο αυταρχικές λύσεις, μπροστά στη διόγκωση της ανομίας. Με αυτή την έννοια, "ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τη Γαλλία αυτή τη στιγμή δεν είναι η επανάσταση, αλλά το πραξικόπημα”.

Ο ίδιος, μιλώντας στο France Culture ανέδειξε την ευρωπαϊκή διάσταση του προβλήματος. "Ο Μακρόν” δήλωσε "δεν έχει καμία εξουσία, λόγω του ευρώ. Δεν έχει παρά την εξουσία να περιστέλλει τις δαπάνες (...) Η ζώνη του ευρώ δεν είναι παρά μια ζώνη μέγιστου εμπορικού πολέμου (...) Ζούμε σε μία κοινωνία όπου κυριαρχεί η συμπίεση των πάντων”.

Σε αντίστοιχο πνεύμα, ο οικονομολόγος Ζακ Σαπίρ υποστηρίζει στο μπλογκ του ότι οι διεκδικήσεις των "κίτρινων γιλέκων”, που ο ίδιος θεωρεί δικαιολογημένες, δεν είναι δυνατόν να υλοποιηθούν στο υπάρχον πλαίσιο, καθώς από την εισαγωγή του ευρώ και μετά η Γαλλία γνωρίζει διαρκές έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, λόγω της δυσμενούς πραγματικής ισοτιμίας με τη Γερμανία, η οποία επιδεινώθηκε περαιτέρω από την γερμανική πολιτική εσωτερικής υποτίμησης της "Ατζέντας 2010”.

Είναι άλλωστε αυτό το στοιχείο που υποχρεώνει την γαλλική κυβέρνηση να αντισταθμίσει τα αποτελέσματα της νομισματικής πολιτικής με πολιτικές φοροαπαλλαγών προς τις επιχειρήσεις και άρα κινήσεις δημοσιονομικής περιστολής – αυτές που τώρα συγκεντρώνουν την μήνιν των διαδηλωτών.

Με άλλα λόγια, είναι αδύνατον για την Γαλλία να διατηρήσει ταυτόχρονα την ανταγωνιστικότητά της και την κοινωνική της συνοχή, που βασιζόταν σε ισχυρά στοιχεία αναδιανομής. Αυτή η αποδυνάμωση έρχεται να συναντήσει την αποστέωση του πολιτικού μοντέλου της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας, που γίνεται ολοένα και λιγότερο αντιπροσωπευτικό. Το τοπίο αυτό προοιωνίζεται διαρκή αποσταθεροποίηση – ακόμη και αφού θα έχει λήξει, άγνωστο ακόμη πώς, το επεισόδιο των "κίτρινων γιλέκων”.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση