Πόλεμος στην Ευρώπη; Όχι τόσο απίθανος!

Της Ovidia Nahoi

Eurozine

Οι σκοτεινές προβλέψεις του Πολωνού υπουργού Οικονομικών για το ενδεχόμενο ενός πολέμου στην Ευρώπη, αν η κρίση επεκταθεί, αντιμετωπίστηκαν με σκεπτικισμό. Όπως αναφέρει όμως η εφημερίδα Adevarul Europa, δεν χρειάζεται συγκαταβατικότητα όσον αφορά στο που μας οδηγούν οι σύγχρονες εθνικιστικές τάσεις.

Μιλώντας στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο την 14/9/12, ο Πολωνός υπουργός Οικονομικών Jan Vincent-Rostowski έκανε την ακόλουθη ανησυχητική δήλωση: «Πρέπει πάση θυσία να σώσουμε την Ευρώπη. Ο κίνδυνος ενός πολέμου στα επόμενα δέκα χρόνια… είναι ένα πιθανό σενάριο. Αν εξαφανίζονταν η ευρωζώνη, αν ανατινάσσονταν, τότε η ΕΕ δεν θα επιβίωνε. Αν δεν αντέξει το σοκ η ΕΕ, τότε ολόκληρο το ευρωπαϊκό όραμα τίθεται σε κίνδυνο, και θα οδηγούμασταν σε μια κατάσταση, όπου στα επόμενα χρόνια θα είχαμε να αντιμετωπίσουμε έναν ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο…».

Πολλοί αντέδρασαν σκωπτικά. Πόλεμος στην Ευρώπη; Αδιανόητο…

Ειδικά σήμερα, που οι περισσότεροι Ευρωπαίοι δεν ζούσαν καν την εποχή του τελευταίου μεγάλου πολέμου. Πράγματι, στις αρχές του 1990 η Γιουγκοσλαβία κατέρρευσε μέσα στο αίμα, δίπλα στη πόρτα μας. Αλλά εκείνα τα χρόνια, όλα αυτά έμοιαζαν απομακρυσμένα, άσχετα αν σημειώνονταν σε απόσταση λίγων μόνο ωρών, με το αυτοκίνητο. Υπάρχουν πολλά επιχειρήματα αντίθετα στο ενδεχόμενο ενός νέου ευρωπαϊκού πολέμου. Πόσο όμως ισχύ μπορούν να έχουν, εν μέσω της καταιγίδας που σαρώνει σήμερα την ήπειρο;

Μπορεί άραγε η Ευρώπη να αποσυναρμολογηθεί; Μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ότι δεν θα το επιτρέψουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες. Ποιοι ηγέτες όμως; Υπάρχουν οι οραματιστές του 20^ου αιώνα; Ασφαλώς όχι. Και η κατάρρευση του ευρωπαϊκού οράματος, όχι μόνο θα έφερνε στο προσκήνιο ένα νέο είδος ηγέτη, αλλά αυτό το είδος θα επέσπευδε την κατάρρευση. Ήδη νιώθουμε την παρουσία τους στην περιφέρεια των εθνικών πολιτικών σκηνών. Και όσο περνάει ο καιρός, τόσο πιο πολύ επιρροή κερδίζουν.

Για παράδειγμα οι Φλαμανδοί εθνικιστές έχουν καταστήσει αδύνατο τον σχηματισμό μιας κυβέρνησης στο Βέλγιο. Οι ακτιβιστές Jobbik της Ουγγαρίας, με τις περίεργες ιδέες τους, έχουν ήδη συντελέσει στο να ψηφιστεί ένα σύνταγμα με γεύση από 19^ο αιώνα. Οι αληθινοί Φιλανδοί, και οι Σλοβάκοι νεοφιλελεύθεροι του κόμματος Ελευθερία και Αλληλεγγύη, αν και στην μειοψηφία, εν τούτοις κατάφεραν να πείσουν τις κυβερνήσεις τους να επιβάλλουν ανάλγητους όρους στα δάνεια προς την Ελλάδα.

Για όλους αυτούς, η εθνική περηφάνια προέχει της διάσωσης της Ευρώπης. Στη Γαλλία, το Εθνικό Μέτωπο που κλέβει ψήφους από το κυβερνών κόμμα, χρησιμοποιεί μια γελοία ρητορική, προσπαθώντας να πείσει ότι για όλα τα δεινά της χώρας, φταίνε οι Ρομά.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην Ολλανδία, όπου η ακροδεξιά πίεζε την κυβέρνηση να μην αποδεχτεί την συμμετοχή της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στη Συνθήκη Σένγκεν.

Τα παραδείγματα είναι πολλά. Τέτοιου είδους πολιτικοί χαρακτηρίζονται από την τάση τους να μην συμβιβάζονται, αλλά να πιστεύουν πως πρέπει να υπερασπιστούν τα εθνικά δίκαια και συμφέροντα, με οποιοδήποτε κόστος. Τι θα κάνουν άραγε αν ποτέ έρθουν στην εξουσία; Θα προδώσουν τους ψηφοφόρους τους δείχνοντας αδυναμία, και διαπραγματευόμενοι, ή θα πάνε μέχρι τέλους;
Ένα άλλο επιχείρημα είναι ότι δεν υπάρχουν πλέον λόγοι για έναν πόλεμο στην Ευρώπη. Έτσι νομίζουμε. Όμως, η ευμάρεια και οι οικονομικές και κοινωνικές επιτυχίες των τελευταίων δεκαετιών, απλά κάλυψαν τις παλιές εντάσεις, που είναι έτοιμες να ξεσπάσουν εν μέσω της κρίσης.

Κάποιες ιερές συμμαχίες μπορούν και πάλι να κάνουν την εμφάνισή τους, με τις πιο αδύναμες χώρες να προσκολλώνται στις μεγάλες δυνάμεις. Και καθώς η ιδέα της ενιαίας αγοράς θα αρχίσει να γίνεται μια μακρινή ανάμνηση, η οικονομική υποτέλεια των μικρών χωρών στις μεγάλες, θα αρχίσει να κάνει την εμφάνισή της παντού. Αυτό που θα συμβεί θα είναι ένα είδος εσωτερικής αποικιοκρατίας, με τις μεγάλες επιχειρήσεις να υποστηρίζονται στα φανερά από τις κυβερνήσεις των μεγαλύτερων χωρών. Ο ανταγωνισμός για εμπορικά προνόμια θα προκαλέσει συγκρούσεις, που σήμερα μοιάζουν αδιανόητες.

Ας μη ξεχνάμε και τα εσωτερικά προβλήματα, όπως η ένταση που υπάρχει μεταξύ Φλαμανδών και Walloons, τα βασκικά, καταλανικά, και κορσικανικά εθνικιστικά κινήματα, τις διαφωνίες μεταξύ Ρουμάνων και Ούγγρων, ή Ούγγρων και Σλοβάκων, και βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε τα Βαλκάνια.

Η εξαφάνιση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης θα οδηγήσει εκ νέου στην προώθηση εθνικών σκοπών. Και το πρόβλημα στα Βαλκάνια είναι ότι η κάθε χώρα θέλει να είναι μεγάλη! Για να είναι όμως μια χώρα μεγάλη, οι γείτονές της θα πρέπει να είναι μικροί. Και για αυτό ακριβώς, η τρέλα αυτή δεν οδηγεί πουθενά.

Τέλος, υπάρχει το επιχείρημα ότι οι πολίτες της Ευρώπης δεν έχουν πλέον καμιά διάθεση να πολεμήσουν. Γιατί να θέλουν να βρεθούν σε κάποιο χαράκωμα, αντί να απολαμβάνουν τη ζωή τους στο καλύτερο μέρος του κόσμου, με τους καλύτερους μισθούς, τις μεγάλες διακοπές, τα κοινωνικά προνόμια, το καλό φαγητό, τις όμορφες πόλεις, και την ωραία εξοχή; Γιατί να θέλουν να ακολουθήσουν κάποιους ανισόρροπους πολιτικούς;

Όλα αυτά θα ίσχυαν πραγματικά, αν δεν βλέπαμε την έκρηξη βίας που σαρώνει τις μεγάλες πόλεις της Ευρώπης. Ποιοι συμμετέχουν σε αυτήν; Η νέα γενιά, που δυστυχώς δεν έχει πρόσβαση στη καλή ζωή της μεσαίας τάξης και των μεσήλικων της Ευρώπης. Οι νέοι, που στερούνται την ευκαιρία να βρουν δουλειά, η οποία θα τους επέτρεπε να ζήσουν αξιοπρεπώς. Επίσης, οι μετανάστες δεύτερης γενιάς, που δεν έχουν ενσωματωθεί, και που ζουν μια κρίση ταυτότητας. Τέλος, μια ολόκληρη γκάμα από νεαρούς επαναστάτες χωρίς αιτία.

Πολλοί από τους παραπάνω θα πολεμούσαν, αν κάποιοι καιροσκόποι πολιτικοί, χωρίς αρχές, τους έδιναν την ευκαιρία. Αν τους πρόσφεραν, για πρώτη φορά στη ζωή τους, κάποιον σκοπό. Αν τους πρόσφεραν την δυνατότητα για μια «πιο καλή, και πιο δίκαιη ζωή», και αν τους μεθούσαν με εθνικιστικά συνθήματα, ή πιο απλά αν τους έπειθαν ότι μπορούν να ληστεύουν, και να δολοφονούν, και να βιάζουν, χωρίς να ανησυχούν για τις συνέπειες.

Αυτά δεν ήταν τα συστατικά του γιουγκοσλαβικού δράματος;

Βέβαια όλα αυτά φαντάζουν μακρινά. Είναι όμως πιθανά.

Και ας θυμηθούμε μια παλιά παροιμία που λέει: προσοχή στο τι ευχόμαστε, διότι μπορεί και να πραγματοποιηθεί.

Απόδοση: S.A.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση