Μήπως να αρχίζαμε σαν πολίτες να μαθαίνουμε τα βασικά;

• Σαν αρχή καλό είναι να μάθει ο κόσμος τι είναι Δημοκρατία

Γράφει ο Κλεισθένης

Συμφωνώ πως την εποχή του Περικλή η Αθήνα είχε Δημοκρατία. Ο Αριστοτέλης έχει μια πολύ καλή περιγραφή της Αθηναϊκής Δημοκρατίας (στην Αθηναίων Πολιτεία). Στα Πολιτικά του (που πραγματικά αξίζει να τα διαβάσετε) αναφέρει και όλες τις μορφές πολιτευμάτων. Το βασικό χαρακτηριστικό, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, μιας Δημοκρατίας είναι πως όλοι εκλέγονται με κλήρωση μεταξύ των πολιτών και μόνο οι στρατηγοί (πχ Περικλής, Κίμων, Θεμιστοκλής κλπ.) και οι φοροεισπράκτορες εκλέγονται για μονοετή θητεία με ψηφοφορία. Η εξαίρεση για αυτούς οφείλεται στο γεγονός πως αυτοί πρέπει να διαθέτουν κάποια προσόντα). Με το πέρας της θητείας έπρεπε να υποβληθούν σε «δοκιμασία» απολογισμού για τα πεπραγμένα τους και αν εξασφάλιζαν ψήφο εμπιστοσύνης μπορούσαν να ξαναβάλουν υποψηφιότητα στη Φυλή τους. (Η Αθήνα είχε 10 Φυλές και η κάθε μια εξέλεγε ένα στρατηγό).

Σύμφωνα με τους ορισμούς που αναφέρονται από τον Αριστοτέλη, το σημερινό πολίτευμα της Ελλάδας είναι ένα είδος Ολιγαρχίας. με βασικά κριτήρια το ότι υπάρχουν κόμματα, πολιτικοί και εκλογές. Η μετονομασία της Ολιγαρχίας σε Δημοκρατία έγινε κατά τη διάρκεια του Διαφωτισμού και πολύ θα με ενδιέφερε αν γνωρίζει κανένας ποιος ευθύνεται για αυτό.

Είναι ενδιαφέρον πως ενώ όλοι μιλούν για τη Δημοκρατία και εμείς οι Έλληνες είμαστε πολύ υπερήφανοι που στον τόπο μας γεννήθηκε αυτή, πολλοί λίγοι είναι αυτοί που αντιλαμβάνονται πως το σημερινό μας πολίτευμά δεν έχει ίχνος δημοκρατικότητας. Δεν είναι τυχαίο πως η διδακτέα ύλη στα σχολεία καθορίζεται από πολιτικούς, Δεν είναι τυχαίο πως κανένας πολιτικός, από όποιο χώρο και αν προέρχεται, δεν αναφέρεται στον ακρογωνιαίο λίθο της Δημοκρατίας, την δια κλήρου εκλογή μεταξύ των πολιτών.

Το κύριο μέλημα των Αθηναϊκού πολιτεύματος ήταν το πως δεν θα επέτρεπε σε κανένα να αποκτήσει εξουσία διότι δεν είχαν καμμία αμφιβολία πως θα έκανε κατάχρηση της εξουσίας του εις βάρος των πολιτών. Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και ο εξοστρακισμός, που ενώ μπορεί να δείχνει “unfair” σύμφωνα με τα αγγλοσαξονικά πρότυπα, εξυπηρετούσε τη κοινή αντίληψη αντιμετώπισης όσων ταλαιπωρούσαν την αισθητική των πολιτών.

Όλες οι δημοσκοπήσεις, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε όλο τον κόσμο, δείχνουν πως οι πολιτικοί και τα κόμματα χαίρουν της ελάχιστης δυνατόν εκτίμησης έναντι όλων των υπολοίπων. Δεν υπάρχει τίποτα το παράλογο σε αυτό. Τα κόμματα και οι πολιτικοί προσφέρουν στα κοινά τον ελάχιστο δυνατόν που θα τους επιτρέψει να αναρριχηθούν, να αποκτήσουν δημοσιότητα, να εκλεγούν κλπ. Όλα αυτά είναι εις βάρος των κοινών. Για να μπορέσουν να πετύχουν στους στόχους τους οι πολιτικοί πρέπει να προσελκύσουν οικονομικούς πόρους, να υποσχεθούν «ειδικές διευκολύνσεις», να συνδιαλλαγούν κλπ. Όλες αυτές οι απαραίτητες δραστηριότητες τους αναγκάζουν είτε να εξυπηρετούν αυτούς που τους υποστηρίζουν, εις βάρος των υπολοίπων, ή να αθετήσουν τις υποσχέσεις τους και να καταστρέψουν την πολιτική τους σταδιοδρομία. Το ίδιο βέβαια, σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα, ισχύει και για τα κόμματα. Το αποτέλεσμα είναι πως τα «ισχυρά συμφέροντα» προωθούν τα κόμματα και τους πολιτικούς οι οποίοι τους εξυπηρετούν εις βάρος των κοινών. Το σίγουρο είναι πως αυτά τα συμφέροντα προωθούν πολιτικούς τους οποίους είναι σε θέση να ελέγχουν έτσι ώστε να επιτυγχάνουν τους στόχους τους.. Δεν χρειάζεται, πιστεύω, να επεκταθώ περισσότερο στους τρόπους με τους οποίους ελέγχονται οι πολιτικοί. Βλέπουμε καθημερινά τη κορυφή του παγόβουνου της σήψης και της διαφθοράς.

Η Ελλάδα δεν έχει την αποκλειστικότητα σε αυτά τα φαινόμενα. Τα ίδια συμβαίνουν σχεδόν παντού. Η σύγχρονη οικονομία που περιλαμβάνει μεταξύ των άλλων τη φορολόγηση της αποζημίωσης της εργασίας και τη πληρωμή ενοικίου για την ακίνητη περιουσία, το τραπεζικό σύστημα που αναγκάζει τα κράτη να πληρώνουν τόκους για το νόμισμα που κυκλοφορεί, η παγκοσμιοποίηση που καταργεί την εθνική κυριαρχία και τη παραδίδει σε εταιρείας που έχουν έδρα κάπου αλλού κλπ. είναι προϊόντα αυτών των φαινόμενων.

Δεν έχετε παρά να ταλαιπωρηθείτε λιγάκι ερευνώντας την ιστοσελίδα του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου (World Trade Organization = WTO) και να διαβάσετε το Γενική Συμφωνία Εμπορίου για τις Υπηρεσίες (General Agreement of Trade in Services = GATS) για να αντιληφθείτε πως δεν έχει την ευχέρεια καμμία Ελληνική κυβέρνηση να διατηρήσει καμμία υπηρεσία η οποία θα είναι ανταγωνιστική του ιδιωτικού τομέα ο οποίος θα κυριαρχήσει παντού. Μέχρι το 2012 η Ελλάδα πρέπει να έχει ευθυγραμμιστεί και το κράτος πρέπει να πάψει να παρέχει υπηρεσίες τις οποίες παρέχουν ιδιωτικές εταιρείες. Προς το παρόν η Εθνική Άμυνα, θεωρητικά τουλάχιστον, δεν έχει θιχθεί αλλά σιγά-σιγά θα γίνει και αυτό. Εδώ αξίζει να μνημονευθεί η περίπτωση της Βολιβίας όπου στην τρίτη, σε μέγεθος πόλη της, τη Cochabamba, η εταιρεία υδάτων (που χρειαζόταν εκσυγχρονισμό) αγοράσθηκε από μία κοινοπραξία υπό την Αμερικανική πολυεθνική Bechtel. Την αγορά αυτή είχε επιβάλλει η Διεθνής Τράπεζα ως όρο για την έγκριση δανείου στη Βολιβία. Μόλις ολοκληρώθηκα η αγορά η Bechtel αύξησε τους λογαριασμούς νερού σε τέτοιο βαθμό που η πλειονότητα των κατοίκων δεν ήταν σε θέση να τους πληρώσει. Ακολούθησε ένας εξαετής αγώνας των κατοίκων οι οποίοι πέτυχαν να καταργηθεί η σύμβαση πώλησης της εταιρείας υδάτων, να αποσυρθεί η κοινοπραξία και να επιστρέψει η κατάσταση στη προηγούμενη μιζέρια χωρίς τη ορατή προοπτική χρηματοδότησης ενός εκσυγχρονισμού. Τέτοιες νίκες (έστω και πύρρειες) είναι σπάνιες εξαιρέσεις που απλά επιβεβαιώνουν τον κανόνα.

Το γενικό ξεπούλημα δεν είναι επιλογή της ΝΔ ή του ΠΑΣΟΚ. Είναι προαποφασισμένο, η Ελλάδα έχει δεσμευθεί και θα γίνει όποιο κόμμα και να είναι στην εξουσία. Η απαξίωση των ΔΕΚΟ, που προωθείται από τα κόμματα εξουσίας, διευκολύνει είτε τη πώληση (ΔΕΗ) είτε τη κατάργησή τους (Ολυμπιακή). Τα δικαιώματα των εργαζομένων, τα οποία υποτίθεται πως προστατεύουν τα εργατικά συνδικάτα, θα μειώνονται συνεχώς μέχρι να εκλείψουν. Η διάλυση των συνδικάτων στις ΗΠΑ αποτελεί το πρότυπο που θα ακολουθηθεί και στην Ελλάδα.

Για όλα αυτά οι Έλληνες πολιτικοί έχουν συμφωνήσει είτε με πλήρη γνώση είτε με πλήρη άγνοια. Δεν ξέρω ποιο είναι χειρότερο. Ο Ελληνικός λαός δεν είναι ενημερωμένος και για την άγνοια αυτή την ευθύνη φέρουν τόσο οι πολιτικοί όσο και τα ΜΜΕ.

Ο θεσμός των κληρωτών σήμερα εξακολουθεί να υφίσταται κυρίως στους ενόρκους δικαστηρίων και σε ορισμένα κράτη που δεν έχουν υποχρεωτική στρατιωτική θητεία για όλο τον πληθυσμό και οι εθελοντές δεν επαρκούν. Δεν αμφισβητείται ως εκ τούτου η καταλληλότητα των κληρωτών οι οποίοι καλούνται να συμμετέχουν και να αποφασίζουν για θεμελιώδη θέματα όπως για την προσωπική ευημερία και ελευθερία των συμπολιτών τους και να θέτουν τη ζωή τους σε κίνδυνο για την άμυνα της πατρίδας τους.

Οι Αθηναίοι απέδειξαν πως η νομοθετική, η εκτελεστική και η δικαστική εξουσία έπρεπε να επανδρώνεται από κληρωτούς με μονοετείς μη ανανεώσιμες θητείες και με «δοκιμασία» απολογισμού. Επιπλέον αυτών των εξουσιών είχαν και το υπέρτατο όργανο του πολιτεύματός τους, την Εκκλησία του Δήμου (γενική συνέλευση όλων των πολιτών) η οποία έπαιρνε τις τελικές αποφάσεις.

Δεν νομίζω πως πιστεύει κανένας πως ο μέσος Έλληνας κληρωτός μειονεκτεί έναντι του μέσου Έλληνα βουλευτή σε οιοδήποτε τομέα. Αν προστεθούν η δοκιμασία έγκρισης και η «δοκιμασία» απολογισμού τότε σε συνάρτηση με την κατά τεκμήριο πλήρη έλλειψη διαπλοκής κατά τη κλήρωσή του ο δείκτης εμπιστοσύνης προς το βουλευτικό λειτούργημα θα αυξηθεί κατακόρυφα. Σε ότι αφορά την εκτελεστική εξουσία (και όχι μόνο τους υπουργούς αλλά και τους γραμματείς), ειδικά όπως είναι σήμερα στην Ελλάδα, ισχύει ότι και για τη βουλευτική εξουσία. Επιπλέον, σύμφωνα με τον Κορνήλιο Καστοριάδη τα σημαντικά θέματα «εμείς σήμερα, εν τη βλακεία μας, αναθέτουμε σε ειδικούς, στην κρίση των οποίων και μόνο επαφιόμαστε» ενώ στη Δημοκρατία οι αποφάσεις λαμβάνονται από τους πολλούς και οι ειδικοί τις εκτελούν. Το παράδειγμα της Ηλιαίας, που είχε 6.000 κληρωτούς δικαστές μονοετούς, επίσης, θητείας χωρισμένους σε 10 σώματα με 600 δικαστές το κάθε ένα απαντά σε ότι έχει να κάνει με παραδικαστικά κυκλώματα, επιρροή της εκτελεστικής εξουσίας στη δικαστική κλπ.

Η Δημοκρατία δημιουργήθηκε από τον Σόλωνα, μεταρρυθμίστηκε από τον Κλεισθένη εκσυγχρονίστηκε από το Εφιάλτη και τον Περικλή και λειτούργησε πολύ καλά. Όχι τέλεια αλλά πολύ καλύτερα από οτιδήποτε άλλο. Η Δημοκρατία είναι το μόνο πολίτευμα που αναγνωρίζει τις ανθρώπινες αδυναμίες και δεν στρουθοκαμηλίζει. Είναι σίγουρο πως δεν τη θέλει κανένας βουλευτής (από όποιο χώρο και αν προέρχεται) διότι αλτρουιστές πολύ σπάνια συναντιόνται, ειδικά μεταξύ των πολιτικών. Τα επιχειρήματα ότι στην Αθήνα είχαν δούλους, ότι οι γυναίκες δεν είχαν δικαίωμα ψήφου και άλλα παρόμοια είναι αστεία. Ας μη ξεχάσουμε πως όταν υπογράφηκε στη Μεγάλη Βρετανία η Magna Carta τον 13ο αιώνα αλλά και το Αμερικανικό Σύνταγμα τον 18ο αιώνα τόσο η μεγάλη Βρετανία όσο και οι ΗΠΑ είχαν δούλους και στις ΗΠΑ οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα ψήφου το 1920 (στη Μεγάλη Βρετανία το 1928) ενώ οι νέοι 18 ετών απέκτησαν το δικαίωμα ψήφου στις ΗΠΑ το 1971 και στη Μεγάλη Βρετανία το 2006!

Η Δημοκρατία βέβαια δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην εφαρμοσθεί και στους δήμους (όπου η κλήρωση θα είναι και πολύ πιο εύκολη).

Η ψηφιακή τεχνολογία, τέλος είναι ένα θαυμάσιο εργαλείο για να βοηθήσει στη λειτουργία της Εκκλησίας του Δήμου. Χρειάζεται προσοχή και περίσκεψη, χρειάζονται ασφαλιστικές δικλείδες και χρειάζεται να χρησιμοποιηθεί η τεχνολογία με σεβασμό.

Πάντως σαν αρχή καλό είναι να μάθει ο κόσμος τι είναι Δημοκρατία και να μην πιστεύει πως οι ατέλειες που υπάρχουν σήμερα (στη πραγματικότητα δε πρέπει να μιλάμε για ατέλειες αλλά για πλήρη κατάρρευση) είναι προϊόν της Δημοκρατίας. Όταν μάθουν όλοι πως σήμερα έχουμε Ολιγαρχία και πως αυτά που συμβαίνουν είναι τα φυσικά επακόλουθα της Ολιγαρχίας θα αντιληφθούν πως δεν πρέπει μόνο να είμαστε υπερήφανοι που στην Αθήνα υπήρξε Δημοκρατία αλλά πως δεν θα πείραζε καθόλου οι απόγονοί μας να είναι εξ’ ίσου υπερήφανοι που εμείς τη ξαναβρήκαμε.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση