Η μνήμη του Ναυαρίνου, η λήθη του Μονάχου

Tι δείχνει το ότι η Μόσχα αναθερμαίνει τη σχέση με την Αθήνα, σε μία περίοδο που το Βερολίνο ακολουθεί μία εξόφθαλμα κατευναστική πολιτική έναντι του Ερντογάν

Η Ρωσία «θυμάται» και «θυμίζει» το Ναυαρίνο. Με αφορμή την 193η επέτειο της ναυμαχίας και με δεδομένη τη συγκυρία, η σχετική ανάρτηση του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών είναι κάτι περισσότερο από συμβολική.

Γίνονται αυτά εν όψει της επίσκεψης του ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ στην Αθήνα, κατά τα φαινόμενα ως προπομπού μιας επίσημης επίσκεψης του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Η διαφαινόμενη επαναπροσέγγιση Αθήνας – Μόσχας έχει τη (μεγάλη) σημασία της, δεδομένου ότι δρομολογείται σε μία περίοδο μεγάλης έντασης και ρευστότητας ως προς την ανακατανομή ισχύος στην Ανατ. Μεσόγειο. Μέρος αυτής της διαδικασίας είναι και η ελληνοτουρκική κρίση.

Η ρωσική είσοδος στην «εικόνα» εξελίσσεται σε μία περίοδο κατά την οποία η σχέση της με την Ευρώπη παραμένει τεταμένη –ειδικότερα δε με τη Γερμανία (βλ. υπόθεση Ναβάλνι, Λευκορωσία κ.ά.).

Και συμβαίνει επίσης σε μία περίοδο κατά την οποία η ελληνοτουρκική κρίση έχει αναδείξει πολλά στοιχεία, ειδικώς μετά τις τελευταίες διπλωματικές κινήσεις της Αθήνας (αιτήματα για εμπάργκο όπλων στην Τουρκία, αναστολή τελωνειακής ένωσης). Την ίδια στιγμή που στη Μόσχα θυμούνται το Ναυαρίνο, στο Βερολίνο και σε μερικές άλλες πρωτεύουσες μοιάζουν να έχουν ξεχάσει την περιβόητη Διάσκεψη του Μονάχου και το εξίσου περιβόητο Σύμφωνο που υπογράφηκε εκεί τον Σεπτέμβριο του 1939, μεταξύ Γερμανίας, Αγγλίας, Γαλλίας, Ιταλίας. «Ειρήνη στην εποχή μας» τιτλοφορούνταν το ανακοινωθέν που εκδόθηκε, έπειτα και από την ιδιαίτερη συνάντηση Χίτλερ – Τσάμπερλεν.

Δίχως να υπάρχουν έγγραφα, η προ μηνών συνάντηση Μέρκελ – Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη και τα στιγμιότυπα με τον ενθουσιασμό της καγκελαρίου όταν παρέλαβε έναν καθρέφτη-δώρο του Ερντογάν, παραπέμπουν κατά μία έννοια σε εκείνη την παρ’ ολίγον ολέθρια και μοιραία στάση του Τσάμπερλεν…

Η ιστορική αντιστοίχιση μπορεί να είναι κάπως τολμηρή, ωστόσο κάποιες ομοιότητες θα έπρεπε να έχουν αξιολογηθεί από τους σημερινούς πρωταγωνιστές της ευρω-τουρκικής διελκυστίνδας. Πόσο μάλλον, δε, όταν ο Ερντογάν καταφεύγει σε χιτλερικής έμπνευσης ιδεολογήματα, όπως ο «ζωτικός χώρος». Η κατευναστική πολιτική της Γερμανίας και συνακολούθως της ΕΕ, έναντι του Ερντογάν, θυμίζει υπό αυτό το πρίσμα σε πολλά σημεία την αντίστοιχη στάση της Αγγλίας και της Γαλλίας, τότε – και ενώ ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε ουσιαστικά ξεκινήσει λίγες εβδομάδες νωρίτερα.

Σήμερα, η Γερμανία, ως μεγάλη δύναμη, όσο και αν θεωρεί ότι δεν απειλείται από την Τουρκία, αφού η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν την ατυχία της γειτνίασης, μοιάζει να συμπεριφέρεται απέναντι στον Ερντογάν περίπου όπως ο Τσάμπερλεν στον Χίτλερ. Τον θεωρεί αξιόπιστο συνομιλητή, εκπλήσσεται, τάχα, από τις κινήσεις του και πιστεύει ότι μπορεί να τον φέρει με τα νερά της. Μία μεγάλη διαφορά είναι ότι την ίδια στιγμή κοιτάζει και πώς θα συνεχίσει να τον εξοπλίζει, έστω και αν αυτοί οι εξοπλισμοί χρησιμοποιούνται κατά της Ελλάδας.

Μπορεί να ισχύει αξιωματικά ότι η πολιτική κινείται με βάση το συμφέρον και όχι το συναίσθημα. Ωστόσο, στη σημερινή Ευρώπη, η εμπειρία θα έπρεπε να περισσεύει. Και σίγουρα, να συνοδεύεται από τη βαθιά γνώση ότι οι ισορροπίες συμφερόντων δεν είναι αιώνιες, αλλά και ότι τα παθήματα του –όχι και τόσο μακρινού παρελθόντος– θα έπρεπε να λειτουργούν ως διδάγματα.

Άγγελος Κωβαίος
Protagon

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση