Βαθαίνουν οι διαχωριστικές γραμμές στην Ε.Ε.

Του Κώστα Ράπτη

Η χθεσινή, άκαρπη επί της ουσίας, τηλεδιάσκεψη κορυφής των "27” έθεσε στο τραπέζι τρία δεδομένα σχετικά με την πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Το πρώτο είναι παλαιόθεν γνωστό και αφορά την ακαμψία του "κλαμπ των Βορείων” που οδηγεί σε αλλεπάλληλους ελιγμούς εξαγοράς χρόνου. Το δεύτερο όμως είναι νέο και έχει να κάνει με τη συντονισμένη στάση των χωρών του Νότου, που (με κάποιες ενδιαφέρουσες προσθήκες όπως η Ιρλανδία και η Σλοβενία) είχαν εκ των προτέρων καταθέσει την κοινή πρόταση των εννέα ηγετών υπέρ της έκδοσης ευρω-ομολόγου. Το δε τρίτο στοιχείο είναι επίσης νέο και αφορά την προειδοποίηση του Ιταλού πρωθυπουργού Τζουζέπε Κόντε ότι, αν δεν εισακουσθεί, η χώρα του θα δράσει μόνη της.

Παρά την καθιέρωση των εν πολλοίς συμβολικών συναντήσεων κορυφής των επτά του Νότου το τελευταίο διάστημα, η διαφορά είναι αισθητή. Ποτέ κατά τη διάρκεια της κρίσης του ευρώ, της οποίας οι μεσογειακές χώρες αποτέλεσαν την κατεξοχήν εστία, δεν υπήρξε συμπόρευση των νοτίων χωρών. Αντιθέτως, το μήνυμα των ηγεσιών τους ήταν ότι αναφέρονται απευθείας στο ευρωπαϊκό κέντρο, καθώς, όπως τόνιζαν, "η Ισπανία δεν είναι Ελλάδα”, "η Ιταλία δεν είναι Ισπανία” κ.ο.κ.

Παραμένουν βέβαια αδιευκρίνιστες οι πραγματικές προθέσεις της Γαλλίας, η οποία εκ των πραγμάτων τίθεται στην ηγεσία της πρωτοβουλίας των εννέα. Οι πληροφορίες θέλουν το κύριο βάρος της σύγκρουσης με τους Βορείους να αναλήφθηκε κατά την τηλεδιάσκεψη κορυφής από τους πρωθυπουργούς της Ιταλίας και της Ισπανίας – και μάλιστα σε φορτισμένους τόνους.


Γαλλική πηγή την οποία επικαλείται το Politico αποπνέει μιαν ορισμένη ψύχραιμη αποστασιοποίηση από τη "δραματοποίηση” στην οποία, όπως είναι "κατανοητό”, καταφεύγουν οι Ιταλοί, με την παρατήρηση ότι το "ιταλικό αφήγημα δεν μεταφέρει την ουσία της συζήτησης”. Το Παρίσι μοιάζει προετοιμασμένο για έναν αγώνα ημιαντοχής, μη αποδίδοντας ιδιαίτερη σημασία στις απειλές μονομερούς δράσης του Κόντε.

Παραμένει, ωστόσο, ανοικτό το ερώτημα αν η γαλλική πλευρά είναι όντως προετοιμασμένη και για την ανυποχώρητη άρνηση της Γερμανίας σε κάθε προοπτική αμοιβαιοποίησης ρίσκου – άρνηση την οποία εξέφρασε αυτοπροσώπως η Άγκελα Μέρκελ, χωρίς να χρειαστεί να καλυφθεί πίσω από τη στάση της Ολλανδίας και λοιπών ομοϊδεατών. Είναι σαφές ότι ο ευρωπαϊκός Βορράς (με τη χαρακτηριστικά χαλαρότερη αντιμετώπιση και της ίδιας της πανδημίας Covid-19) είναι ήδη προσανατολισμένος στην εξασφάλιση μεγαλύτερου συγκριτικού εθνικού πλεονεκτήματος την επόμενη μέρα, έστω και αν αυτή είναι χειρότερη για όλους.

Σε κάθε περίπτωση, η Γαλλία θα έρχεται διαρκώς αντιμέτωπη με το δίλημμα αν προτιμά ρόλο δευτεραγωνιστή στο ευρωπαϊκό "κέντρο” ή πρωταγωνιστή στη μεσογειακή "περιφέρεια”.

Σε βαθύτερο επίπεδο, η ενιαία ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική δίνει τη θέση της σε όλο και πιο συμπαγείς επιμέρους ομαδοποιήσεις. Η "νέα χανσεατική ένωση” υπό την Ολλανδία και η "ομάδα Βίζεγκραντ” των Ανατολικοευρωπαίων έδιναν μέχρι τώρα στο Βερολίνο την άνεση να προωθεί, χωρίς να εκτίθεται, τη γραμμή του είτε για τα δημοσιονομικά είτε για το μεταναστευτικό, εις βάρος του Νότου. Η αντισυσπείρωση είναι λογική εξέλιξη – όμως οι εννέα αποτελούν μόλις το ένα τρίτο των κρατών-μελών.

Σε μία κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην οποία αναδεικνύεται ο ρόλος του εθνικού κράτους ως κυρίαρχου, επιστρέφουν τα εσωτερικά σύνορα της Ε.Ε. και τίθεται εν αμφιβόλω το κορυφαίο ερώτημα της ασφάλειας των πολιτών, διαιρέσεις αυτού του τύπου, που μάλιστα ακολουθούν παλαιές πολιτιστικές διαχωριστικές γραμμές (καθολική-προτεσταντική Ευρώπη), δεν αντιστοιχούν πλέον στο συνηθισμένο ευρωπαϊκό παιχνίδι ισορροπιών και δεν πρόκειται να υποχωρήσουν, έστω και αν στην παρούσα φάση επιτευχθεί τελικά ένας τυπικά κοινοτικός, αλλά ανεπαρκής, συμβιβασμός.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση