Η ρύθμιση για το άσυλο και το δέον γενέσθαι για τα πανεπιστήμια

Η σημερινή έννοια του πανεπιστημιακού ασύλου δεν έχει καμία σχέση με αυτήν ως τη μεταπολίτευση αλλά και με την αντίστοιχη στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Άτομα, άσχετα με τη μαθητική κοινότητα έχουν στήσει τους πάγκους τους στην αυλή του σχολείου και πουλάνε τις πραμάτειες τους, από ρούχα, παπούτσια, κινητά ως και ναρκωτικά.

Άλλη ομάδα εξωσχολικών καταλαμβάνει τις αίθουσες του σχολείου τα σαββατοκύριακα και διοργανώνει πάρτι για να τα κονομήσει.

Μια μικρή ομάδα μαθητών σπάει το γραφείο των καθηγητών και προπηλακίζει τον διευθυντή επειδή διαφωνεί με κάποιες από τις απόψεις και τις πρακτικές του…

Όλες οι ανωτέρω εικόνες, εάν ήταν πραγματικές θα προκαλούσαν τον αποτροπιασμό και την αντίδραση σχεδόν του συνόλου της κοινωνίας. Απεναντίας, θεωρούνται ως «κανονικότητα» όταν συμβαίνουν εντός των πανεπιστημίων. Στην καλύτερη περίπτωση η συντριπτική πλειονότητα της κοινωνίας αδιαφορεί για όλα αυτά ή απλώς τα ανέχεται, στη χειρότερη τα θεωρεί περίπου ως φυσιολογικά και τα υποστηρίζει.

Χαρακτηριστική περίπτωση οι περίπου διακόσιοι καθηγητές ΑΕΙ οι οποίοι συνυπέγραψαν προ ημερών κείμενο αγανάκτησης εξ αιτίας της πρόθεσης της κυβέρνησης να αλλάξει το άρθρο του νόμου που αφορά στο λεγόμενο «πανεπιστημιακό άσυλο». Είναι οι ίδιοι οι οποίοι προσπερνούν αδιάφορα τους εμπόρους ναρκωτικών που δρουν μέσα στο campus, που περνούν ανενόχλητοι πάνω από τις σπασμένες τζαμαρίες των γραφείων της πρυτανείας, που διαβάζουν ασυγκίνητοι ειδήσεις για τον προπηλακισμό συναδέλφων τους.


Είναι το «πανεπιστημιακό άσυλο» το βασικό πρόβλημα των ΑΕΙ; Ασφαλώς όχι. Είναι προφανές ότι η μεμονωμένη νομοθετική πρωτοβουλία της υπουργού Παιδείας έχει συμβολικό χαρακτήρα∙ όμως, εάν η κυβέρνηση μείνει στην ψήφιση του συγκεκριμένου άρθρου, χωρίς να το εντάξει σε ένα γενικότερο σχέδιο μεταρρύθμισης των πανεπιστημίων, τίποτε δεν πρόκειται να αλλάξει. Διότι το «άσυλο» δεν είναι ένα ζήτημα στενού αστυνομικού ενδιαφέροντος, αλλά θα πρέπει να εντάσσεται στη γενικότερη λειτουργία των ΑΕΙ.

Κατ’ αρχάς η σημερινή έννοια του πανεπιστημιακού ασύλου δεν έχει καμία απολύτως σχέση με αυτήν ως τη μεταπολίτευση αλλά και με την αντίστοιχη στα ιδρύματα όλης της υπόλοιπης Ευρώπης και όχι μόνο. Στα προδικτατορικά χρόνια, αλλά και στη διάρκεια της χούντας οι χώροι των πανεπιστημίων είχαν λειτουργήσει ως προπύργια δημοκρατίας και ελευθερίας. Εκατονταετίες νωρίτερα το πανεπιστημιακό άσυλο θεσπίστηκε για να προστατέψει τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια από τον μεσαιωνικό σκοταδισμό.

Στην Ελλάδα καθιερώθηκε δια νόμου το 1982. Στην πορεία των χρόνων μεταλλάχθηκε, εκφυλίστηκε, καταλύθηκε και από άσυλο ιδεών μετατράπηκε σε άσυλο κάθε λογής παραβατικότητας. Όλοι γνωρίζουν ότι σήμερα στα ελληνικά πανεπιστήμια υπάρχει ελεύθερη διακίνηση ναρκωτικών αλλά όχι ιδεών. Απόψεις, μαζί και οι φορείς τους, που δεν αρέσουν σε συγκεκριμένες μειοψηφίες, εκτοπίζονται εκτός των ιδρυμάτων. Πλείστα όσα τα παραδείγματα.

Όμως, το πραγματικό περιεχόμενο του πανεπιστημιακού ασύλου αφορά πρωτίστως την ανεμπόδιστη διακίνηση και πάλη των ιδεών, την προστασία απέναντι σε κάθε απόπειρα, κρατική ή ιδιωτική, ελέγχου ή χειραγώγησης της διαδικασίας έρευνας και διδασκαλίας, αλλά αφορά συγχρόνως και την αναίτια και αυθαίρετη, δίχως προφανή σοβαρό λόγο, εισβολή των αστυνομικών δυνάμεων.

Η προστασία του ασύλου είναι πρωτίστως αρμοδιότητα των διοικήσεων των πανεπιστημίων στις οποίες όμως, μέσω της αναγκαίας μεταρρύθμισης θα πρέπει να δοθούν τα κατάλληλα εργαλεία προκειμένου να ανταπεξέλθουν στο έργο τους. Για παράδειγμα, δεν νοείται να υπάρχουν σήμερα πανεπιστήμια χωρίς Οργανισμό και χωρίς Κανονισμό λειτουργίας. Στον Οργανισμό θα προβλέπεται μεταξύ άλλων το σύστημα προστασίας της περιουσίας και της εύρυθμης λειτουργίας των ΑΕΙ (ίδρυση σώματος ειδικά εκπαιδευμένων φυλάκων, συνεργασία με ιδιωτικές εταιρείες φύλαξης κ.λπ.). Θα προβλέπεται επίσης για ποιες από τις αξιόποινες πράξεις είναι αρμόδια η διοίκηση του πανεπιστημίου και για ποιες η Πολιτεία. Στον δε Κανονισμό λειτουργίας και συμπεριφοράς των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας θα προβλέπονται και ποινές για όσους υποπίπτουν σε παραβάσεις. Για παράδειγμα δεν νοείται φοιτητές να σπάνε και να προπηλακίζουν χωρίς καμία επίπτωση, χωρίς να τους επιβάλλεται καμία ποινή από τα αρμόδια πανεπιστημιακά όργανα.

Εν κατακλείδι, η κατάσταση η οποία επικρατεί σήμερα στα πανεπιστήμια δεν μπορεί να συνεχιστεί. Ούτε όμως αντιμετωπίζεται με αποσπασματικές νομοθετικές πρωτοβουλίες. Απαιτείται συνολικότερη ρύθμιση και εκ βάθρων μεταρρύθμιση η οποία θα δώσει τη δυνατότητα στις διοικήσεις των ιδρυμάτων και στην ακαδημαϊκή κοινότητα εν γένει να διαχειριστούν υπεύθυνα τα του οίκου τους, έχοντας ως μοναδικό στόχο την αναβάθμιση του κύρους των πανεπιστημίων.

Νίκος Ηλιάδης
Voria


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση