Η συνωμοσιολογία στην Τουρκία

Ύστερα από μόλις επτά λεπτά στο εσωτερικό του προξενείου της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη, ο Τζαμάλ Κασόγκι είχε δολοφονηθεί και αποκεφαλιστεί και η σορός του είχε τεμαχιστεί σε εκατοντάδες κομμάτια – δύο ώρες αργότερα οι δολοφόνοι είχαν σκορπιστεί ήδη στην Πόλη. Αυτά τουλάχιστον ισχυρίστηκαν οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες της Τουρκίας την Τετάρτη, σύμφωνα με ηχογραφήσεις που φέρεται να βρίσκονται στα χέρια των Αρχών της χώρας και που περιγράφουν με ανατριχιαστική λεπτομέρεια το τραγικό συμβάν.

Ωστόσο, η υπόθεση εξακολουθεί να είναι τυλιγμένη με ένα πέπλο μυστηρίου και αμφισβήτησης. Εξάλλου, οι ηχογραφήσεις και τα βίντεο δεν έχουν δημοσιευθεί, ενώ ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου ξεκαθάρισε πως δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή καμία πρόθεση από την Αγκυρα να μοιραστεί αποδεικτικά στοιχεία με το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών. Στη σύγχυση συνέβαλε την Τετάρτη και ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, με μια αρκετά αναποφάσιστη δήλωση. «Δεν είμαι σίγουρος πως υπάρχει πράγματι η ηχογράφηση. Πιθανόν βέβαια να υπάρχει, μάλλον θα υπάρχει», δήλωσε στους μπερδεμένους δημοσιογράφους ο πρόεδρος των ΗΠΑ.

Δεν είναι η πρώτη φορά που επικρατεί σύγχυση στην Τουρκία λόγω μιας συνταρακτικής ηχογράφησης. To 2014, μία σειρά από αποκαλυπτικές τηλεφωνικές συνομιλίες αναδύθηκαν στο Διαδίκτυο, στις οποίες ένας εξαιρετικά αγχωμένος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φερόταν να διατάσσει ψιθυριστά τον αφελή γιο του να απαλλαγεί από εκατοντάδες δολάρια, εν μέσω μιας εξελισσόμενης διερεύνησης για πιθανή διαφθορά. Ο Τούρκος πρόεδρος αρνήθηκε έξαλλος την εγκυρότητα της ηχογράφησης και προειδοποίησε πως θα ξεριζώσει τον δαίμονα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που επέτρεψε τη συκοφαντική δημοσίευση. Πράγματι, μερικές ώρες μετά την ανακοίνωσή του, το YouTube και το Twitter απαγορεύθηκαν στην Τουρκία, η ηχογράφηση εξαφανίστηκε από το τουρκικό Διαδίκτυο και το συμβάν σταδιακά ξεχάστηκε.


Από τη μία, οι δύο υποθέσεις είναι πλήρως αντίστροφες – στη μία περίπτωση οι τουρκικές αρχές ισχυρίστηκαν την εγκυρότητα της ηχογράφησης ενώ στην άλλη την αρνήθηκαν κατηγορηματικά. Ωστόσο από την άλλη, η σύγχυση που προκύπτει και από τις δύο είναι αποτέλεσμα του ίδιου φαινομένου: του πλήρους ελέγχου της πληροφόρησης και της επακόλουθης συνωμοσιολογίας που κυριαρχεί τα τελευταία χρόνια στην Τουρκία.

Οι ισχυρισμοί δίχως αποδείξεις και οι θεωρίες συνωμοσίας είναι παραδοσιακά χαρακτηριστικά της τουρκικής πολιτικής κουλτούρας – προηγούνται άλλωστε αλλεπάλληλα πραξικοπήματα και δεκάδες αφηγήματα για την ύπαρξη βαθέος κράτους στην Τουρκία– αδιαμφισβήτητα όμως την τελευταία πενταετία έχουν πολλαπλασιαστεί. Στις εκλογές του 2014, οι διακοπές ρεύματος που παρατηρήθηκαν σε διάφορα εκλογικά κέντρα αποδόθηκαν από την κυβέρνηση σε μια γάτα που μάσησε τα καλώδια ενός κεντρικού μετασχηματιστή. Λίγες μόλις ώρες μετά τη βραδινή απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, όλες σχεδόν οι εφημερίδες της χώρας κυκλοφόρησαν με έναν πανομοιότυπο τίτλο. «Το έθνος μας έγραψε ένα έπος, απαντώντας στον τρομοκράτη Γκιουλέν» έγραφαν τα μέσα, παρότι δεν ακολουθούσε κάποια αναφορά σε αποδεικτικά στοιχεία για την κατηγορία. Το 2017, η διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia εξαφανίστηκε και αυτή από το τουρκικό Διαδίκτυο, καθώς η κυβέρνηση τη θεώρησε όργανο μιας «διεθνούς εκστρατείας σπίλωσης της εικόνας της Τουρκίας». Σήμερα, πάνω από 160 Τούρκοι δημοσιογράφοι εξακολουθούν να βρίσκονται πίσω από τα σίδερα των φυλακών.

Ο Κασόγκι μπορεί τελικά να ζει, μπορεί όμως και να διαμελίστηκε με τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες της ηχογράφησης που επικαλείται ο τουρκικός Τύπος. Τρόπος εξακρίβωσης, προς το παρόν, δεν υπάρχει. Το μόνο σίγουρο είναι το εξής παράδοξο: η έρευνα που μονοπωλεί το ενδιαφέρον της παγκόσμιας κοινότητας βρίσκεται στα χέρια μιας χώρας πλήρως γονατισμένης στον σκοταδισμό, στην ανελευθερία της έκφρασης και στη σύγχυση.

Νίκος Ευσταθίου
Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση