Ανάγκη για μια νέα Βαλκανική πολιτική

Η Ελλάδα μπορεί να αποκτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοχή μόνο με διακομματική χάραξη μιας άλλης στρατηγικής

Από τον Δημήτρη Γαρούφα

Μετά το 1989 έγιναν κοσμογονικές αλλαγές στα Βαλκάνια. Κατέρρευσαν τα κομμουνιστικά καθεστώτα και άρχισε περίοδος αστάθειας και ρευστών εξελίξεων, που αποδεδειγμένα δημιουργούσε για τη χώρα μας ευκαιρία ενδυνάμωσης του ρόλου της στην περιοχή και αντανακλαστικά στην Ε.Ε. Η χώρα μας ήταν η μοναδική στην περιοχή με σταθερούς δημοκρατικούς θεσμούς με σχετικά καλό βιοτικό επίπεδο (σε σχέση με τους εξαθλιωμένους τότε γείτονες) και ταυτόχρονα μέλος της Ε.Ε και του ΝΑΤΟ. Γι’ αυτό επιβαλλόταν να λειτουργεί στην περιοχή σταθεροποιητικά, βοηθώντας τις γειτονικές χώρες να αποκτήσουν δημοκρατικούς θεσμούς και προβάλλοντας την ευρωπαϊκή προοπτική.

Αυτές οι αλλαγές επέβαλλαν χάραξη νέας βαλκανικής πολιτικής με μακρόχρονη στρατηγική που θα στόχευε στην εμπέδωση κλίματος φιλίας και ανάπτυξης της περιοχής και αντανακλαστικά ενδυνάμωσης του ρόλου της Ελλάδας μακροπρόθεσμα. Αυτές οι αλλαγές θα οδηγούσαν και σε αναβάθμιση του ρόλου της Θεσσαλονίκης, που θα μπορούσε, υπό κάποιες προϋποθέσεις, να ξαναγίνει βαλκανικό μητροπολιτικό κέντρο, βρίσκοντας πάλι τον ρόλο που η Ιστορία και η γεωγραφική θέση της επιβάλλουν. Αυτό ήταν εφικτό διότι ήταν η μεγάλη πόλη, γειτονική και «οικεία» στις βαλκανικές χώρες, που βρίσκεται σε χώρα της Ε.Ε και ως εκ τούτου σε αυτή μπορούσαν να εδρεύουν οι θεσμοί της Ε.Ε που θα απευθύνονταν στα Βαλκάνια.


Δυστυχώς, οι ελληνικές κυβερνήσεις διαχρονικά αδράνησαν ή λειτούργησαν αποσπασματικά κι έτσι το μόνο που έγινε ήταν η επιλογή της Θεσσαλονίκης ως έδρας της Παρευξείνιας Τράπεζας και πολύ αργότερα ιδρύθηκε το Διεθνές Πανεπιστήμιο, ενώ στον τομέα των υποδομών λίγα έγιναν (ολοκλήρωση Εγνατίας Οδού) κι έτσι οι κάθετοι οδικοί άξονες που θα συνέδεαν τη Θεσσαλονίκη με Τίρανα, Σκόπια, Σόφια κ.λπ. δεν ολοκληρώθηκαν, ενώ ακόμα και η σιδηροδρομική σύνδεση είναι προβληματική.

Φορείς της Θεσσαλονίκης, που έβλεπαν την ολιγωρία του κράτους και τις ιστορικές ευκαιρίες να χάνονται, πήραν την πρωτοβουλία δημιουργίας διαβαλκανικών φορέων με μόνιμη έδρα τη Θεσσαλονίκη, με την πίστη ότι το όραμα μπορεί να γίνει πράξη και την ελπίδα ότι ίσως συμπαρασύρουν την επίσημη Πολιτεία σε αντίστοιχους σχεδιασμούς. Ετσι, με πρωτοβουλία του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε η Ενωση Βαλκανικών Δικηγορικών Συλλόγων, με μέλη τους εθνικούς δικηγορικούς συλλόγους από Αλβανία, Σερβία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Κύπρο και σε ρόλο παρατηρητού τον σύλλογο των Σκοπίων, με πρωτοβουλία της ΕΣΗΕΜΘ δημιουργήθηκε η Ενωση Δημοσιογραφικών Ενώσεων Βαλκανικών Χωρών, με πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Μακεδονίας η Ενωση Οικονομικών Πανεπιστημίων Βαλκανικών Χωρών, με πρωτοβουλία του Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων η Ενωση Ειδησεογραφικών Πρακτορείων Βαλκανικών Χωρών, το Βαλκανικό Κέντρο Τύπου, η Διαβαλκανική Κίνηση Γυναικών κ.ά. Αργότερα (2007-2009) το ΚΘΒΕ υπέγραψε πρωτόκολλα συνεργασίας με όλα τα εθνικά θέατρα των Βαλκανίων και δημιούργησε άτυπα την Ενωση Θεάτρων ΝΑ Ευρώπης, κι έτσι τον Ιούνιο του 2007 στο Θέατρο Δάσους της Θεσσαλονίκης ήλθαν τα εθνικά θέατρα Τιράνων, Βελιγραδίου, Σόφιας, Βουκουρεστίου κ.ά. με παραστάσεις αρχαίου δράματος. Ολες αυτές οι ενώσεις επέδειξαν κάποια δραστηριότητα στον τομέα τους, που συνέβαλε, έστω και λίγο, στη γνωριμία των λαών της περιοχής και στην ανάπτυξη προβληματισμού για την αναζήτηση κοινού μέλλοντος.

Συμμετείχαν εκπρόσωποι από όλες τις χώρες, χωρίς διακρίσεις εθνότητας και θρησκεύματος, και σίγουρα αυτή η συνύπαρξη συνέβαλε στην άμβλυνση των αντιθέσεων, στην κατανόηση του διαφορετικού, ενώ έριχνε τον σπόρο για δημιουργία κοινού οράματος για τους λαούς της περιοχής. Ομως, ελλείψει στήριξης από την κεντρική εξουσία και λόγω της επελθούσας οικονομικής κρίσης, πάγωσαν οι δραστηριότητες των φορέων αυτών.

Επανέρχομαι σήμερα σε αυτό το θέμα με αφορμή δηλώσεις (μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών) του πρωθυπουργού κ. Τσίπρα αλλά και του τέως, πλέον, υπουργού Εξωτερικών κ. Κοτζιά ότι με την υπογραφή της συμφωνίας με τα Σκόπια θα μπορεί η χώρα μας να αναπτύξει δραστηριότητες στα Βαλκάνια. Μάλλον αγνοούν τις δραστηριότητες των φορέων αυτών στα Βαλκάνια, αλλά οφείλω να επισημάνω ότι η εκκρεμότητα στο θέμα των Σκοπίων δεν αποτελούσε σοβαρό πρόβλημα, ενώ το βασικό πρόβλημα ήταν η έλλειψη βούλησης από τον πολιτικό μας κόσμο και εμπόδια που παρασκηνιακά δημιουργούσε η Τουρκία.

Ο γράφων έζησε από κοντά το βαλκανικό άνοιγμα φορέων της Θεσσαλονίκης ως πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης και εν συνεχεία ως πρόεδρος του Δ.Σ. του ΚΘΒΕ. Από αυτή τη στήλη, ελλείψει χώρου, λίγα μπορούμε να πούμε, γι’ αυτό επιγραμματικά τονίζω ότι η χώρα μας χρειάζεται διακομματική χάραξη και υλοποίηση νέας βαλκανικής πολιτικής με βάση τις αρχές του οικουμενικού Ελληνισμού για να αποκτήσει η Ελλάδα πρωταγωνιστικό ρόλο στα Βαλκάνια, περιορίζοντας αντανακλαστικά την τουρκική επιρροή.

Χρειάζεται να καταγραφούν τα διαβαλκανικά δίκτυα που δημιούργησαν οι φορείς που προανέφερα αλλά και οι υποδομές της Θεσσαλονίκης σε αυτόν τον τομέα και κυρίως οι δράσεις των επιστημονικών φορέων, του ΑΠΘ, του ΠΑ.ΜΑΚ., τις Εθνικής Σχολής Δικαστών, της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, του Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, του Κέντρου Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου, του ΚΘΒΕ, των επιμελητηρίων και άλλων φορέων που μπορούν να επαναδραστηριοποιηθούν και οι δράσεις τους να ενταχθούν στο πλαίσιο ευρύτερης στρατηγικής.

Ακόμη και τώρα, στο δώδεκα παρά ένα, μπορούν να γίνουν κάποια πράγματα, αρκεί να υπάρχει πολιτική βούληση... Υπάρχει όμως τέτοιο όραμα και βούληση από τον πολιτικό μας κόσμο;

Δημοκρατία


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση