Πως οι επενδυτές γύρισαν την πλάτη στον Ερντογάν

Των Jonathan Wheatley, Roger Blitz, 
Chloe Cornish και Steve Johnson

Οι αναταράξεις που υπέστη η τουρκική λίρα το τελευταίο 24ωρο είναι η τελευταία εξέλιξη σε μια δύσκολη χρονιά για τα τουρκικά ομόλογα και τις μετοχές.

Γιατί άλλαξαν έτσι απότομα οι προοπτικές της Τουρκίας;

Δεν μπορεί παρά να αναφέρει κανείς τον Ταγίπ Ερντογάν, τον ιδρυτή του νέο-ισλαμιστικού κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) το οποίο ανέλαβε την εξουσία το 2002. Ο 64χρονος έγινε πρωθυπουργός το 2003 και έχει παραμείνει πρόεδρος από το 2014. Συντηρητικές, φιλικές προς τις επιχειρήσεις πολιτικές βοήθησαν την χώρα να ξεφύγει από μια οικονομική κρίση. Με εξαίρεση τα χρόνια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης το 2008 και 2009, η οικονομία έχει αναπτυχθεί με 7% κατά μέσο όρο με αυτόν στο τιμόνι, σύμφωνα με το ΔΝΤ.

Η μεγέθυνση αυτή, μαζί με έναν νεανικό πληθυσμό με επιχειρηματικό πνεύμα και την στρατηγική θέση της Τουρκίας ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία, αποτέλεσε μαγνήτη για άμεσες ξένες επενδύσεις. Από τα δεκάδες ή εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια το χρόνο τις δεκαετίες πριν την άνοδο του κ. Ερντογάν στην εξουσία, οι άμεσες ξένες επενδύσεις εκτινάχτηκαν σε πάνω από 22 δισ. δολάρια το 2007 και κινούνται στα 13 δισ. δολάρια κατά μέσο όρο από τότε που ανέλαβε την εξουσία, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις επιβραδύνθηκαν από τότε που ξεκίνησαν οι τρομοκρατικές επιθέσεις, τις οποίες ακολούθησε μια απόπειρα πραξικοπήματος που βούτηξε τη χώρα στο χάος τον Ιούλιο του 2016.

Τα προβλήματα της Τουρκίας έχουν διογκωθεί από την όλο και πιο αυταρχική ηγεσία του κ. Ερντογάν και τις ανορθόδοξες απόψεις του για τα επιτόκια, τα οποία έχει περιγράψει ως «τη μητέρα και τον πατέρα όλων των δεινών». Αυτό έχει διαταράξει τη νομισματική πολιτική, αφήνοντας την κεντρική τράπεζα της Τουρκίας να παλεύει για τον έλεγχο του πληθωρισμού που κινείται κοντά στο 16%. Η πληθώρα επιτοκίων και ένας «διάδρομος επιτοκίου» κατέστησε τη νομισματική πολιτική αδιαφανή και αναποτελεσματική. Η πρόσφατη απόπειρα να ενοποιηθούν τα επιτόκια δεν κατάφερε να αποτρέψει την πτώση της λίρας.

Τι ήταν αυτό που ανησύχησε τους επενδυτές ειδικά φέτος;

Οι προεδρικές και βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου ήταν μια μεγάλη στιγμή. Οι υποσχέσεις για δαπάνες που είχαν στόχο να αυξήσουν τη λαϊκή στήριξη υπονόμευσαν τη φήμη του AKP όσον αφορά τη δημοσιονομική πειθαρχία και φούσκωσαν τον πληθωρισμό. Αλλά οι επενδυτές θορυβήθηκαν περισσότερο όταν, κατά τη διάρκεια ομιλίας σε στελέχη επιχειρήσεων στο Λονδίνο τον Μάιο, ο κ. Ερντογάν επιτέθηκε εκ νέου στα υψηλά επιτόκια και τόνισε πως είναι αυτά που προκαλούν τον πληθωρισμό αντί να τον θεραπεύουν.

Μετά την επανεκλογή του τον Ιούνιο, ο πρόεδρος ανέθεσε στον εαυτό του την αποκλειστική δικαιοδοσία διορισμού του διοικητή της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας. Η επακόλουθη τοποθέτηση του γαμπρού του Μπεράτ Αλμαϊράκ στην θέση του υπουργού Οικονομικών θεωρήθηκε μια απόπειρα να αυξήσει τον έλεγχο στην διακυβέρνηση της χώρας. Ο Μουράτ Τσετίνκαγια, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας, επέμεινε στο τέλος Ιουλίου ότι η τράπεζα λειτουργούσε χωρίς πολιτικές παρεμβάσεις, αλλά για πολλούς επενδυτές η απόφαση του να διατηρήσει τα επιτόκια τον περασμένο μήνα υπονόμευσε τον ισχυρισμό αυτό.

«Η λίρα είναι φθηνή γιατί έχει χαθεί η εμπιστοσύνη» ανέφερε ο Τσαρλς Ρόμπερτσον, επικεφαλής οικονομολόγος στην Renaissance Capital.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις από τη βουτιά της λίρας;

Οι τουρκικές εταιρείες με χρέη σε δολάριο και ευρώ αντιμετωπίζουν αυξημένο βάρος στην εξυπηρέτηση τους. Σύμφωνα με ανάλυση της HSBC, οι τράπεζες και οι εταιρείες της χώρες πρέπει να αποπληρώσουν χρέη περίπου 70 δισ. δολάρια από τώρα ως τον Μάιο του 2019.

Η Moody’s, ο οίκος αξιολόγησης, προειδοποίησε ότι οι εταιρείες με άδεια ταμεία θα είναι πιθανότατα πιο δύσκολο να αποπληρώσουν τα χρέη, αφήνοντας τις τράπεζες με μεγάλο όγκο μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Οι τράπεζες έχουν ήδη μπει στο στόχαστρο των επενδυτών με τον τραπεζικό δείκτη στο χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης να υποχωρεί 33% φέτος έναντι πτώσης 18% της ευρύτερης χρηματιστηριακής αγοράς της Τουρκίας.

Ο Στιβ Ντριού της Janus Henderson Investors, το fund του οποίου πούλησε τουρκικά στοιχεία ενεργητικού το πρώτο τρίμηνο, ανέφερε πως η ταχύτατη αποδυνάμωση της λίρας έχει εμφανίσει αδυναμίες στις τουρκικές εταιρείες που προηγουμένως «μπορούσες να τις αγνοήσεις», όπως το υψηλό βραχυπρόθεσμο χρέος και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, «γιατί στην Τουρκία είχες μια απόδοση της προκοπής».

Αν και οι ξένοι επενδυτές ήταν καθαροί αγοραστές τουρκικών μετοχών πέρυσι, απέσυραν 771 εκατ. δολάρια από εισηγμένες εταιρείες το πρώτο τρίμηνο του έτους.

Ποια είναι τα σενάρια

Επενδυτές και αναλυτές λένε ότι το καλύτερο σενάριο είναι η κεντρική τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια φέροντας τον προϋπολογισμό υπό έλεγχο και αποκαθιστώντας την εμπιστοσύνη.

«Είναι πολύ εύκολο να υπερθερμανθεί μια οικονομία όταν η νομισματική πολιτική δεν είναι αρκετά αυστηρή», δηλώνει η Tatiana Orlova της Emerginomics. «Υπήρξαν πολλαπλές περιπτώσεις που η κεντρική τράπεζα αναμένονταν να συσφίξει αλλά δεν το έκανε».

Δεδομένης της εύρωστης ανάπτυξης και του χαμηλού δημόσιου και ιδιωτικού χρέους -το κρατικό χρέος είναι στο 28,4% του ΑΕΠ και το δεύτερο στο 17,4%- μπορεί να υπάρξει γρήγορη λύση στην τουρκική νομισματική κρίση.

Η οικονομία θα επιβραδύνει αλλά σε μια στιγμή που κάποιοι επενδυτές μιλούν ακόμα και για το ενδεχόμενο η χώρα εντέλει να επιλέξει την επιβολή capital controls ή την προσφυγή στο ΔΝΤ, οι εναλλακτικές δείχνουν χειρότερες. Ένα άλμα στις τιμές των εισαγωγών, εξαιτίας της βουτιάς του νομίσματος μαζί με εκτόξευση του κόστους δανεισμού καθώς εξέρχονται οι ξένοι επενδυτές θα βυθίσει την οικονομία και θα δημιουργήσει κίνδυνο περαιτέρω υποτίμησης της λίρας.

Η συμβουλευτική Capital Economics βλέπει ένα δυο τρίμηνα αρνητικής ανάπτυξης φέτος. Με άλλα λόγια πιθανή ύφεση αν και οι περισσότεροι αναλυτές είναι λιγότερο «απαισιόδοξοι». Το ΔΝΤ προβλέπει ότι η ανάπτυξη θα επιβραδύνει στο 3,6% το 2020.

Η μικρότερη αύξηση του ΑΕΠ θα μπορούσε να βοηθήσει να περιοριστεί ο πληθωρισμός αλλά οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι ευρύτερες και να οδηγήσουν σε δημόσια απογοήτευση. Και κάποιοι αναλυτές ανησυχούν ότι ο Ερντογάν, ένας λαϊκιστής που επανειλημμένως έχει πει ότι η προτεραιότητα είναι η υψηλή ανάπτυξη ίσως δεν είναι πρόθυμος να ανεχτεί μια επιβράδυνση.

Copyright The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
Euro2day


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση