Η περίφημη «Βρύση του Αγά» και η ευθιξία του Ανδρούτσου

Η κρήνη των Αθηνών που έμεινε στην ιστορία

Γράφει ο Ελευθέριος Σκιαδάς

Αρκετά έξω από την πόλη των Αθηνών, στα χρόνια της τουρκοκρατίας, σε περιφέρεια όπου υπήρχαν αγροτικά κτήματα των Αθηναίων, υπήρχε ένα μικρό υδραγωγείο. Από το υδραγωγείο αυτό το νερό διοχετευόταν προς τη σημερινή οδό Πατησίων και με αυτό αρδεύονταν ακόμη και πολλά χρόνια μετά την απελευθέρωση σημαντικοί κήποι της περιοχής (Σούτσου, Ράλλη, Ευλάμπιου κ.α.). Αλλά είχε κατασκευαστεί και μία περίτεχνη και καλαίσθητη βρύση, την οποία ο λαός διατήρησε στη μνήμη του με την ονομασία «του Αγά η Βρύση».

Σύμφωνα με πληροφορίες που διέσωσαν οι δύο αθηναιολάτρες Δημήτρηδες, ο Γέροντας και ο Σκουζές, κάθε μέρα παρείχε νερό 30-35 κυβικών μέτρων. Πιθανολόγησαν δε ότι ιδρυτής της υπήρξε κάποιος τούρκος Αθηναίος, ονομαζόμενος Αλή Αγάς. Η βρύση συνδέθηκε και με την τοπική ιστορία. Κάθε Μάρτιο οι δημογέροντες των Αθηνών, μαζί με άλλους άρχοντες, τους ηγούμενους των μονών και τους επικεφαλής των συντεχνιών – «συνάφια», όπως τα αποκαλούσαν- περίμεναν υπομονετικά για να προϋπαντήσουν το νέο διοικητή της πόλης.

Ως γνωστόν, κάθε χρόνο διοριζόταν από το Σουλτανικό Νομισματοκοπείο, το οποίο αντιστοιχεί στο σημερινό υπουργείο Οικονομικών, ο βοεβόδας, δηλαδή ο διοικητής της πόλης.

Στο σημείο εκείνο δεχόταν ο νέος βοεβόδας το «προσκύνημα» και στη συνέχεια, καβάλα σε ένα καταστόλιστο άλογο, προχωρούσε αργά προς την πόλη. Οι βοεβόδες φορούσαν πελώρια σαρίκια και σχεδόν πάντα υπέβλεπαν με αυθάδεια εκείνους που τους υποδεχόταν και τους οποίους επρόκειτο να καταπιέσουν με νέα και συνήθως επαχθή μέτρα.

Από τη «βρύση του Αγά» κατευθυνόταν προς το βοϊβοδιλίκι, δηλαδή το διοικητήριο, υπό τη συνοδεία τούρκων που αλάλαζαν, κρατώντας και κουνώντας έγχρωμα αλλά και κουρελιασμένα μπαϊράκια.

Όσοι ασχολήθηκαν με τη Βρύση του Αγά δεν παρέλειψαν να γράψουν για το επεισόδιο με τους προεστούς της πόλης, οι οποίοι στις 21 Αυγούστου 1822 πήγαν στου Αγά τη Βρύση προκειμένου να υποδεχτούν τον Οδυσσέα Ανδρούτσο. Έφθανε έφιππος για να παραλάβει το Κάστρο (Ακρόπολη).

Ένας λαϊκός βιολιτζής των Αθηνών, εκφράζοντας την κοινή χαρά και τον ενθουσιασμό του για τον νέο φρούραρχο, άρχισε να παίζει και να απαγγέλλει αυτοσχέδιους στίχους. Τότε ο Οδυσσέας κατέβηκε από το άλογό του και, οργισμένος, έριξε ένα χαστούκι στον βιολιτζή λέγοντάς του: «Για παλιογυναίκα, ορέ, με πήρες και μου τραγουδάς;»

Αλλά του Αγά η Βρύση συνδέθηκε και με την ελεύθερη μούσα του τόπου και το παράπονο ενός φτωχού νέου, τον οποίο η μάνα του είχε «ρογιάσει» στην οικία μίας αρχοντοπούλας.

«Ρόγιασμα» αποκαλούσαν την παροχή υπηρεσιών ως αντιμισθία, που ξεκινούσε στις 26 Οκτωβρίου, ανήμερα του Αγίου Δημητρίου, και τελείωνε ανήμερα του Αγίου Γεωργίου.

Επειδή, λοιπόν, η αρχοντοπούλα έστελνε το νεαρό ειδικά στη Βρύση του Αγά για να της κουβαλά νερό, το οποίο χρησιμοποιούσε για να πλένει τα πόδια της, εκείνος τραγουδούσε με παράπονο:

«Η μάνα μου με ρόγιασε

σ’ αρχοντοπούλας χέργια

να της κουβαλώ νερό

χειμώνα καιρό

απ’ του Αγά τη βρύση.

Να πλένει τα ποδάργια της

τα ξεράδια της

σ’ ολόχρυση λεκάνη

που ο θεός να τα ξεράνη»

Αχαρνών και Πιπίνου γωνία

Με τα χρόνια η ονομασία έγινε τοπωνύμιο, το οποίο πέρασε και στη χρήση των συμβολαιογράφων του 19ου αιώνα. Η Βρύση βρισκόταν εκεί όπου διασταυρώνονται σήμερα οι οδοί Αχαρνών και Πιπίνου, και στην ανατολική πλευρά της πρώτης διασωζόταν ως τις αρχές του 20ου αιώνα. Είχε σταματήσει να λειτουργεί και τα περίτεχνα κομμάτια αρπάχτηκαν από τους περιοίκους για να στολίσουν τις αυλές τους.

Πηγή εφημ. «Δημοκρατία»

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση