Τουρκία, Συρία και στο βάθος Κούρδοι

 Του Σταύρου Λυγερού

Δεν είναι η πρώτη φορά που οβίδα από τη Συρία πέφτει σε τουρκικό έδαφος, αλλά αυτή τη φορά σκόρπισε τον θάνατο. Η Αγκυρα απάντησε με βομβαρδισμούς συριακών στόχων, η δε Εθνοσυνέλευση εξουσιοδότησε την κυβέρνηση Ερντογάν, εάν και όποτε το κρίνει αναγκαίο, να διεξαγάγει στρατιωτικές επιχειρήσεις εντός του συριακού εδάφους. Πρόκειται για κλιμάκωση, η οποία όμωςδεν οδηγεί υποχρεωτικά σε τουρκοσυριακή σύγκρουση. Η Τουρκία ήταν ήδη βαθιά αναμεμιγμένη στον συριακό εμφύλιο πόλεμο. Ο σουνιτικός αντικαθεστωτικός Ελεύθερος Συριακός Στρατός έχει τις βάσεις του στην τουρκική πλευρά της μεθορίου. Από εκεί προμηθεύεται, με τη βοήθεια δυτικών υπηρεσιών, οπλισμό και χρήματα και εκεί βρίσκει καταφύγιο. Χωρίς την υποστήριξη της Δύσης και της Αγκυρας, οι Σύροι αντικαθεστωτικοί δεν θα είχαν επιβιώσει στρατιωτικά.

Οσοι είχαν προεξοφλήσει ότι η κατάρρευση του καθεστώτος Ασαντ ήταν ζήτημα λίγου χρόνου διαψεύσθηκαν. Διανύουμε φάση ασταθούς ισορροπίας. Οι αρχικές διαδηλώσεις, που εμπνέονταν από την «αραβική άνοιξη», είχαν στο κέντρο τους το αίτημα για ελευθερία και δημοκρατία. Λόγω και της σκληρής καταστολής, όμως, ο άξονας της σύγκρουσης γρήγορα άλλαξε. Δεν ήταν πια στη μία πλευρά το καθεστώς και απέναντί του διαμαρτυρόμενοι πολίτες. Το αντικαθεστωτικό δημοκρατικό κίνημα μετεξελίχθηκε σε μία οργανωμένη ένοπλη εξέγερση της -σε μεγάλο βαθμό φονταμενταλιστικής- σουνιτικής πλειοψηφίας.

Ο φόβος διολίσθησης της Συρίας στον ισλαμικό φονταμενταλισμό διεύρυνε την κοινωνική βάση στήριξης του καθεστώτος. Εξώθησε ορισμένες ομάδες του πληθυσμού να συσπειρωθούν γύρω από τον Ασαντ με τη λογική του μικρότερου κακού. Το καθεστώς είναι αυταρχικό και αιματοβαμμένο, αλλά είναι κοσμικό και ως εκ τούτου ανεκτικό έναντι των μειονοτήτων. Ετσι, πέρα από τους πραιτωριανούς και πέρα από τον κορμό της μεγάλης μειονότητας των αλεβίδων, από την οποία προέρχονται ο Ασαντ και πολλά στελέχη του, το καθεστώς υποστηρίζεται και από μέλη χριστιανικών μειονοτήτων, τα οποία φοβούνται ότι η επικράτηση των σκληροπυρηνικών σουνιτών θα τους κάνει τη ζωή αφόρητη.

Οι Δυτικοί υποστήριξαν το εξεγερσιακό κύμα της «αραβικής άνοιξης», αλλά συνειδητοποιούν ότι οι δημοκρατικές διαδικασίες φέρνουν στο πολιτικό προσκήνιο όχι δυτικότροπες δυνάμεις, όπως ήλπιζαν, αλλά το βαθύ Ισλάμ. Το απέδειξαν οι εξελίξεις στην Αίγυπτο και στη Λιβύη. Παρ’ όλα αυτά έχουν πια δεσμευθεί στην επιλογή της ανατροπής του καθεστώτος Ασαντ.

Η συριακή κρίση τινάζει στον αέρα τη νεοοθωμανική στρατηγική για ανάδειξη της Τουρκίας σε ηγέτη των μουσουλμάνων. Η ανάμιξη της Αγκυρας στο πλευρό των αντικαθεστωτικών τη μετατρέπει σε μέρος του προβλήματος και όχι σε αφ’ υψηλού επιδιαιτητή, όπως θα ήθελε ο Ερντογάν. Εάν, μάλιστα, η Τουρκία εισβάλλει, πέρα από τις άλλες παρενέργειες, θα εγκλωβισθεί για τα καλά και στο ναρκοπέδιο της παραδοσιακής διαμάχης σουνιτών - σιιτών. Ας μην ξεχνάμε, επίσης, ότι στην εξίσωση υπάρχει και ο κουρδικός παράγοντας. Οι στενά συνδεδεμένοι με το ΡΚΚ Κούρδοι της Συρίας όχι μόνο έχουν οργανωθεί στρατιωτικά, αλλά και ελέγχουν παραμεθόριες περιοχές. Η προοπτική παγίωσης μιας κουρδικής ζώνης και σ’ αυτή την πλευρά των τουρκικών συνόρων είναι εφιάλτης για την Αγκυρα.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση