Τα λάθη της Τουρκίας καθιστούν αναπόφευκτη την ίδρυση ανεξάρτητου Κουρδικού Κράτους

Αν υπάρχει μια χώρα που συνέβαλε στην οικοδόμηση μιας κουρδικής οντότητας στο ιρακινό Κουρδιστάν αυτή είναι… η Τουρκία. Ο ισχυρισμός αυτός φαίνεται παράδοξος αν λάβουμε υπόψη τις προσπάθειες της Άγκυρας για την εμπόδιση αυτού του ενδεχομένου και τις γνωστές πιέσεις που ασκεί στους συμμάχους της, ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, για να μην παράσχουν οποιαδήποτε υποστήριξη προς τους Κούρδους του Ιράκ, λόγω των πιθανών δευτερογενών επιπτώσεων που σαν ντόμινο θα απλωνόταν στους Κούρδους στο δικό της έδαφος. Ακόμη πιο παράδοξη φαίνεται η στάση της Τουρκίας, με την ανάμειξή της στον πόλεμο της Συρίας, η οποία στάση φαίνεται να δημιουργεί ανεξέλεγκτες καταστάσεις και αναταραχές στις κουρδικές περιοχές τόσο στην επικράτειά της όσο και εκείνων των περιοχών εντός της Συρίας.

Τίθεται λοιπόν το ερώτημα: γιατί η Τουρκία ενεργεί με αυτό τον παράδοξο τρόπο;

Στην προσπάθεια να δώσουμε μια απάντηση για το πώς η γείτονα χώρα έφθασε σε αυτή την δυσμενή, για τον εαυτό της, κατάσταση ας ρίξουμε πρώτα μια γρήγορη ματιά στα γεγονότα επί του εδάφους.

Από την εποχή του πολέμου του Κόλπου το 1991 και πολύ περισσότερο μετά το 2003, η Τουρκία έχει μετατραπεί, αργά αλλά σταθερά, και ενάντια στις επιδιώξεις της, σε σανίδα σωτηρίας για το ιρακινό Κουρδιστάν, στο έδαφος του οποίου η περιφερειακή κυβέρνησή του (Kurdistan Regional Government) εργάζεται για τη δημιουργία ενός ελεύθερου κουρδικού κράτους. Μόλις η Τουρκία κατάλαβε που οδηγούσε η στάση της και σε τι επικίνδυνους ατραπούς έμπαινε αναγκάστηκε να αλλάξει την εξωτερική της πολιτική περιπλέκοντας ακόμη περισσότερο τα πράγματα.

Αμέσως μετά τον Πόλεμο του Κόλπου το 1991 και τη συντριβή της εξέγερσης Κούρδων που ακολούθησε, η Τουρκία βρέθηκε αντιμέτωπη με το πρόβλημα του ενός εκατομμυρίου Κούρδων προσφύγων στα σύνορά της. Απρόθυμη να επιβαρυνθεί με άλλο ένα εκατομμύριο Κούρδων, με ότι αυτό σημαίνει για την ασφάλειά της, η Τουρκία επινόησε με την συνδρομή των Η.Π.Α το σχέδιο διευκόλυνσης της φυγής των Κούρδων από τα σύνορα και το έδαφός της, ώστε να μπορέσουν αυτοί να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Το σχέδιο αυτό, μαζί με την επιβαλλόμενη «ζώνη απαγόρευσης πτήσεων», όπου ο ιρακινός στρατός δεν θα μπορούσε να ενεργήσει κατά των Κούρδων, καθώς και η ρήξη των σχέσεων μεταξύ Άγκυρας και Βαγδάτης, λόγω του πολέμου, έδρασαν καταλυτικά στη δημιουργία των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ της Τουρκίας και της Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) στο βόρειο Ιράκ.

Στην Τουρκία λοιπόν, αφενός ήταν εξαιρετικά ανήσυχοι σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις της μετάδοσης της ιδέας δημιουργίας ελεύθερου κράτους από την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν του βόρειου Ιράκ στους δικούς της Κούρδους και ως εκ τούτου, η Άγκυρα αντί για πολιτικά και διπλωματικά κέρδη από την στήριξή της στην KRG να υποστεί τεράστια και ανεπανόρθωτη ζημιά. Από την άλλη πλευρά η Άγκυρα έκανε κάθε δυνατή προσπάθεια για να δρέψει τους καρπούς των σχέσεών της με την αναδυόμενη οντότητα, ένας από τους πιο σημαντικούς των οποίων ήταν τα οικονομικά οφέλη. Αυτή η προσέγγιση ανέδειξε το Κουρδιστάν στο βόρειο Ιράκ σε μια τεράστια έκταση των επενδύσεων για τουρκικές εταιρείες, ο αριθμός των οποίων έφθασε περίπου τις 900 το 2012. Σήμερα αποτελούν τις μισές από τις εταιρείες που δρουν σε αυτή την περιοχή. Το καθαρό αποτέλεσμα ήταν ότι τουλάχιστον επτά τοις εκατό των τουρκικών εξαγωγών να πηγαίνει στην περιοχή αυτή.

Η δίψα της Άγκυρας για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και η πίεση που ασκείται σε αυτή για να σταματήσει τις εισαγωγές από το Ιράν εξηγεί την συμφωνία που επιτεύχθηκε στις 20 Μαΐου 2012 για τη δημιουργία αγωγού, που θα ενώνει το τουρκικό έδαφος με αυτό του βορείου Ιράκ, χωρίς την έγκριση της κεντρικής κυβέρνησης της Βαγδάτης. Αν υλοποιηθεί η συμφωνία, η οποία προβλέπει την κατασκευή δύο αγωγών πετρελαίου και έναν αγωγό φυσικού αερίου από την περιοχή του Κουρδιστάν στην Τουρκία, θα μπορούσε να δώσει περαιτέρω ώθηση στις κουρδικές φιλοδοξίες για ανεξαρτησία. Προς ενίσχυση των παραπάνω, ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων, Taner Yildiz, δήλωσε με την ευκαιρία αυτή ότι «η Τουρκία θα πρέπει επίσης να θεωρηθεί ως πύλη της περιφερειακής Κουρδικής Κυβέρνησης προς τη Δύση».

Ένας δεύτερος σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη αυτών των σχέσεων ήταν η ελπίδα ότι η Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν θα βοηθούσε στην επίλυση του σοβαρού εσωτερικού κουρδικού προβλήματος της Τουρκίας, δηλαδή τις συνεχιζόμενες επιθέσεις του ένοπλου τουρκικού κουρδικού ΡΚΚ εναντίον κρατικών στόχων στο εσωτερικό της Τουρκίας. Ωστόσο, τα μέχρι τώρα αποτελέσματα δείχνουν την ελπίδα της Άγκυρας ότι Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν θα καταπολεμήσει, ή τουλάχιστον θα στερήσει από το PKK τις βάσεις εξορμήσεων οι οποίες βρίσκονται στο ιρακινό Κουρδιστάν, να μην πληρούται. Αντίθετα στις προσδοκίες της Άγκυρας, όλη η επαρχία Hakkari, στα σύνορα Τουρκίας Ιράκ Συρίας, αποτελεί φλεγόμενη περιοχή. Σύμφωνα με τα ξένα πρακτορεία ειδήσεων, την περιοχή αυτή την ελέγχουν πλήρως οι άντρες του ΡΚΚ έχοντας στήσει μπλόκα στους δρόμους όπου πραγματοποιούν ελέγχους διαδίδοντας ότι το ΡΚΚ αποτελεί τη «Νόμιμη Αρχή».

Ο τρίτος και ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας ήταν η ανάγκη της Άγκυρας να συμβαδίσει με τον μεταβαλλόμενο γεωστρατηγικό χάρτη της περιοχής, η οποία ανάγκη την ώθησε να ενεργήσει σύμφωνα με το ρητό «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου».

Οι γεωστρατηγικές εξελίξεις κατά τα τελευταία δύο χρόνια (Ιρακ, Αφγανιστάν, Αίγυπτος, Λιβύη και Συρία) επηρέασαν αρνητικά το περιβάλλον της Τουρκίας και την ώθησαν στην διαμόρφωση λανθασμένης εξωτερικής πολιτικής. Οι γεωστρατηγικές αλλαγές ήσαν αρκετά μεγάλες και εκείνο που επιτάχυνε την κατάρρευση του άξονα Τουρκίας – Ιράν – Συρίας ήταν η «Αραβική Άνοιξη». Επιπλέον, η επανάσταση στη Συρία όχι μόνο μεταμόρφωσε την Άγκυρα και τη Δαμασκό σε ορκισμένους εχθρούς για άλλη μια φορά, αλλά ανέδειξε και τον κίνδυνο της εισροής των κούρδων προσφύγων της Συρίας στο τουρκικό έδαφος. Ακόμη χειρότερα, θα αποτελούσε θανάσιμη απειλή για την Τουρκία η πιθανή συνεργασία των Κούρδων της Συρίας με τους αδελφούς τους στην Τουρκία, για να μην μιλήσουμε για το κρυφό χαρτί του ΡΚΚ που η Δαμασκός άρχισε να χρησιμοποιεί και πάλι εναντίον της Άγκυρας. Μάλιστα, την απείλησε ευθέως ότι εάν συνεχίσει να παρέχει υποστήριξη στους ισλαμιστές αντάρτες, ο συριακός στρατός θα εφοδιάσει με αντιαεροπορικούς εκτοξευτές και βλήματα SA-7 Grail τους μαχητές του PKK.

Η απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ το Νοέμβριο του 2011 και το κενό που άφησε αποτέλεσε άλλη μια πολύ ανησυχητική εξέλιξη για την Τουρκία, καθώς ενισχύεται ο ανταγωνισμός της με το Ιράν για το ποιος θα αναπληρώσει το κενό αυτό. Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί και η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Άγκυρας και Βαγδάτης. Λόγω της αντιπαλότητας Σουνιτών και Σιιτών στην περιοχή , ο ιρακινός πρωθυπουργός Nuri al-Maliki’s δείχνει φανερά την υποστήριξή του προς το Ιράν και προς τον Σύρο πρόεδρο Bashar al-Assad. Αποτέλεσμα αυτών αποτελεί και η ομολογούμενη αυξανόμενη προσωπική αντιπάθεια μεταξύ Τούρκου Πρωθυπουργού Erdogan και Maliki.

Όλα αυτά αποδυνάμωσαν την δέσμευση της Άγκυρας για παροχή βοήθειας στην ενότητα του Ιράκ και ενθάρρυνε τις διμερείς σχέσεις της με την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν με την μεγαλύτερη πρόκληση για την Βαγδάτη, την συμφωνία του αγωγού πετρελαίου που αναφέρθηκε παραπάνω.

Η αλλαγή της πολιτικής της Τουρκίας προς την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν, βρήκε την συμβολική της έκφραση στην επίσκεψη του προέδρου της περιφερειακής κυβέρνησης Masu’d Barzani τον περασμένο Απρίλιο στην Τουρκία. στο παρελθόν η Άγκυρα αντιμετώπιζε τον Barzani ως έναν απλό «επικεφαλή της φυλής», σε αυτή την επίσκεψη, του απένεμε τιμές οι οποίες αρμόζουν σε έναν αρχηγό κράτους, και τον ανακοίνωσε ως έναν από τους σημαντικότερους συμμάχους της στην περιοχή. Επιπλέον, σε αυτή την επίσκεψη ο Barzani επανέλαβε δημοσίως το δικαίωμα των Κούρδων στην αυτοδιάθεση, αλλά, περιέργως, Τούρκοι αξιωματούχοι και τα μέσα ενημέρωσης επέλεξαν να κλείσουν τα αυτιά τους σε αυτή τη δήλωση.

Η Τουρκία βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με το κουρδικό πρόβλημα και στα τρία μέτωπα, το οποίο έχει πολλαπλασιάσει τα διλήμματα και τους προβληματισμούς της, αναγκάζοντάς την να αλλάξει στάση και να υιοθετήσει μια μη συμβατική εξωτερική πολιτική αγκαλιάζοντας την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν. Με το σκεπτικό ότι η Τουρκία θα αποφασίσει να δώσει στον Barzani το πράσινο φως να συμπεριλάβει στον τομέα ευθύνης του τους Κούρδους που βρίσκονται στο τουρκικό έδαφος, καθώς και τους Κούρδους της Συρίας, αυτός δεν θα διστάσει να κάνει το παραπάνω βήμα και να κηρύξει την ανεξαρτησία του Κουρδιστάν.

Ένα πράγμα είναι σίγουρο, τελικά: Η Άγκυρα, θέλοντας και μη, από μόνη της με τις μέχρι τώρα άστοχες στρατηγικές της κινήσεις, βοήθησε να αναπτυχθούν οι καλύτερες συνθήκες για την δημιουργία ενός ελεύθερου κουρδικού κράτος. Δυστυχώς για αυτήν, το τζίνι βγήκε από το μπουκάλι και θα είναι πολύ δύσκολο να το σπρώξει πάλι πίσω προς τα μέσα.

Δρομολογητής

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση