Χρέος εναντίον φόρων: η μάχη των καιρών μας

Του ιστολογίου Golem XIV*

Το χρέος είναι, για την ελεύθερη αγορά και την πολιτική της ατζέντα, ό,τι οι φόροι για τη Δημοκρατία.

Και τα δύο μαζί αποτελούν την απόλυτη πηγή εξουσίας για τους αντίστοιχους δύο κόσμους που διέπουν. Οι φόροι παρέχουν στις κυβερνήσεις την εξουσία που διαθέτουν. Το χρέος παρέχει στις τράπεζες και το χρηματοπιστωτικό σύστημα τη δική τους εξουσία. Δεν διαθέτουν άλλη εκτός από αυτή.

Η δικαιοδοσία της φορολόγησης του μελλοντικού έργου και πλούτου που θα παράξουμε αποτελεί για οποιαδήποτε κυβέρνηση εγγύηση του εισοδήματος και κατά συνέπεια της εξουσίας που θα διαθέτει για πολλά χρόνια στο μέλλον. Το χρέος είναι ακριβώς το αντίστοιχο, για τον κόσμο του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της "ελεύθερης αγοράς". Το χρέος και οι φόροι βρίσκονται σε άμεσο ανταγωνισμό. Και οι δύο διεκδικούν το μέλλον. Το δικό μας μέλλον.

Ο ανταγωνισμός δεν είναι μόνο οικονομικός. Είναι κυρίως πολιτικός. Η καταβολή φόρων στηρίζει τη λειτουργία και την εξουσία των εθνών-κρατών και συνδέει όλους εμάς τους πολίτες με το έθνος-κράτος και την πολιτική της δημοκρατικής εκλογής κυβερνήσεων. Η ανάληψη ιδιωτικών χρεών, είτε ατομικών είτε συλλογικών, υποκαθιστά την αφοσίωση και τη φροντίδα για το κράτος-έθνος με τη φροντίδα για τις τράπεζες και το ιδιωτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα που αυτές απαρτίζουν. Όποια από τις δύο αξιώσεις έχει το προβάδισμα και καταστεί σημαντικότερη παίρνει στα χέρια της τα ηνία της εξουσίας και έχει τον τελευταίο λόγο στην πορεία που ακολουθούμε σήμερα και αυτήν που θα ακολουθήσουμε αύριο. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα της ιδιωτικής χρηματοδότησης του χρέους διεκδικεί σήμερα αυτή την προτεραιότητα και οι πολιτικοί μας το υποβοηθούν αυτό. Με άλλα λόγια, μας έχουν προδώσει.

Δεν μας επιτρέπουν πια την λήψη αποφάσεων που αφορούν σε οικονομικά ζητήματα στο πλαίσιο ενός δημοκρατικού συστήματος το οποίο βασίζεται στην ύπαρξη του έθνους-κράτος. Βρεθήκαμε στο μεταίχμιο μεταξύ του μέχρι τώρα ισχύοντος συστήματος, που χρονολογείται από τον 19ο αιώνα, και ενός νέου συστήματος, που βασίζεται στο ιδιωτικό χρέος, και στο οποίο ούτε το έθνος-κράτος, ούτε οι δημοκρατικές παραδόσεις του έχουν οποιαδήποτε ισχύ και εξουσία. Οι αποφάσεις που παίρνονται σήμερα στο όνομά μας και χωρίς εμάς, και συχνά συναντούν τις αντιδράσεις μας, μεταφέρουν συνεχώς εξουσία από το σύστημα του έθνους-κράτους στο παγκόσμιο ιδιωτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Από τη διακυβέρνηση στη διαχείριση. Από τη Δημοκρατία στην ολιγαρχική τεχνοκρατία.

Η διάσωση των τραπεζών και του ευρύτερου συστήματος της ιδιωτικής χρηματοδότησης του χρέους είναι μια άμεση πολιτική πράξη. Παρ' όλο που αυτό δεν καθίσταται σαφές. Ίσως να είναι και σκόπιμα συγκεκαλυμμένο. Μας λένε ότι η διάσωση των τραπεζών είναι σαφώς θέμα πρακτικής και επείγουσας αναγκαιότητας. Ένα προσωρινό οικονομικό πρόβλημα. Αλλά δεν είναι. Είναι μια εκ βαθέων μετατροπή του συστήματος εξουσίας.

Αρκεί να δει κανείς τις τελευταίες δηλώσεις από την τράπεζα Dexia και τη διάσωση της από το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και τη Γαλλία. Σήμερα η Dexia μας είπε ότι χρειάζεται άλλο ένα πακέτο διάσωσης και απαιτεί από τη Γαλλία και τους φορολογούμενούς της να αναλάβουν ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό του κόστους. Και όλα αυτά, τη στιγμή που η αξιολόγηση ΑΑΑ της Γαλλίας τίθεται υπό αμφισβήτηση. Επομένως, έχουμε ενίσχυση των τραπεζών και αυτόματη αποδυνάμωση του κράτους. Έχουμε εκτροπή των φόρων από το κράτος στην υπηρεσία του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Το ένα σύστημα διεκδικεί τα μελλοντικά κέρδη μας, ενώ το άλλο παραιτείται από αυτά. Το σύστημα αυτό που παραιτείται και χάνει την πηγή εξουσίας του, την δυναμικότητα και αυτενέργειά του, είναι το μόνο σύστημα στο οποίο έχουμε ένα δημοκρατικά κατοχυρωμένο δικαίωμα λόγου. Το σύστημα το οποίο αρχίζει να διεκδικεί και να παίρνει τους πόρους και την ισχύ που απορρέει από αυτούς είναι ένα σύστημα στο οποίο δεν έχουμε κανένα απολύτως δικαίωμα λόγου. Γιατί, λοιπόν, επιτρέπουμε να συμβαίνουν όλα αυτά;

Στο κράτος-έθνος λειτουργούμε ως πολίτες. Ως τέτοιοι, δεν έχουμε μόνο δικαιώματα που διασφαλίζονται από το νόμο και τα ήθη, αλλά κυρίως, ολόκληρη η εξουσία ανήκει σε εμάς, και απορρέει από εμάς, και απλώς "δανείζεται" προσωρινά σε αυτούς που επιτρέπουμε να μας κυβερνούν. Αυτό, ωστόσο, το σύστημα, η περιγραφή του οποίου ακούγεται τόσο εύηχη στα αυτιά όλων μας, θα μείνει κούφιο, ανίσχυρο και δίχως νόημα, αν δεν εισρεύσουν οι φόροι μας, που παρέχουν στα κράτη την εξουσία τους. Η εξουσία, για να κλέψω τη ρήση κάποιου άλλου, "μετριέται ή με τη λίρα ή με τη γροθιά". Αφού επιτρέψαμε στο χρηματοπιστωτικό σύστημα να εκτρέψει τη ροή των λιρών για την εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων, μας απέμεινε τώρα μόνο η δύναμη της γροθιάς. Και αυτός είναι ένας δρόμος που απευχόμαστε να χρειαστεί να διαβούμε.

Η δυναμική της νέας πολιτικής έγκειται στο ότι όσο περισσότερο ιδιωτικό χρέος οφείλουμε να αποπληρώσουμε, τόσο λιγότερους φόρους έχουν την ευχέρεια να μας επιβάλουν οι κυβερνήσεις μας. Αυτή την ένταση την έχουμε ήδη βιώσει. Τα νεο-φιλελεύθερα κόμματα και της δεξιάς και της αριστεράς έχουν καταλάβει το κέντρο της απαξιωμένης πλέον και κούφιας πολιτικής, και ανταλλάσσουν έντονες δηλώσεις γύρω από το πώς θα κρατηθεί η φορολογία σε λογικά επίπεδα και θα διατηρηθεί η συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα. Και όσο αυξάνεται το ιδιωτικό χρέος, τόσο συρρικνώνεται το κράτος. Η "απόδοση" θριαμβεύει εις βάρος της δικαιοσύνης. Η μία κλίκα (των κυβερνώντων και των διάφορων διεφθαρμένων παρατρεχάμενών τους) αντικαθίσταται από μια άλλη, που προέρχεται από τον ιδιωτικό τομέα. Έχει επικρατήσει η άποψη σε ορισμένους ότι ο κίνδυνος της διαφθοράς και αναποτελεσματικότητας των πελατειακών σχέσεων που αποβλέπουν στο ατομικό όφελος είναι μια επιδημία που παρατηρείται αποκλειστικά στους κυβερνώντες και στον δημόσιο τομέα. Πιστεύω ότι η άποψη αυτή είναι εσφαλμένη. Τόσο το σύστημα του δημόσιου τομέα, όσο και του ιδιωτικού μπορεί να διαφθαρεί, με αποτέλεσμα αυτοί που το διοικούν να φροντίζουν ώστε το σύστημα να εξυπηρετεί τις δικές τους φιλοδοξίες για εξουσία και πλούτο, αντί να επιτελούν το έργο το οποίο αρχικά προορίστηκαν να επιτελούν. Δεν έχει κανείς παρά να παρατηρήσει τι συμβαίνει σήμερα στο τραπεζικό σύστημα.

Η μόνη διαφορά έγκειται στο ότι, όταν το κράτος και τα συστήματά του σαπίσουν και διαφθαρούν, εγώ ως πολίτης, έχω το δικαίωμα να καταψηφίσω τους διεφθαρμένους και να επιδιώξω την κάθαρση του συστήματος. Δεν έχω, ωστόσο, καμμία τέτοια εξουσία επί του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος και επί των τραπεζών που το εκπροσωπούν. Δεν υπάρχει ούτε διαδικασία ψηφοφορίας, ούτε εκπροσώπηση.

Μας έλεγαν κάποτε: "Δεν επιτρέπεται η φορολόγηση χωρίς να υπάρχει δημοκρατική εκπροσώπηση". Και όμως, η διαδικασία της περισυλλογής του χρέους συνέβαινε πάντα, ούτως ή άλλως. Ας αναλογιστούμε πόσο σημαντικό είναι αυτό το τελευταίο.

Το χρέος και οι φόροι είναι το πεδίο μάχης δύο αντίπαλων πολιτικών συστημάτων. Το ένα αναγνωρίζει εμάς τους πολίτες ως τη μοναδική πηγή εξουσίας του και νομιμότητάς του. Το άλλο όχι. Το ένα αναλαμβάνει την ευημερία όλων των πολιτών και την θεωρεί ως λόγο ύπαρξής του. Το άλλο θεωρεί ως μόνη αποστολή του τον πλουτισμό όσων, από τύχη ή κληρονομική εύνοια, συμβαίνει να την έχουν ήδη εξασφαλίσει. Ποιό σύστημα θα μας φροντίσει όταν η κακιά η ώρα θα χτυπήσει εμάς ή τα παιδιά μας; Ποιό σύστημα θα προνοήσει για το μέλλον μας και ποιό θα μας καταδικάσει, επειδή πρέπει να βγει οπωσδήποτε θετική μια έκθεση για το τετράμηνο και να εισπραχθούν και κάτι δελεαστικά μπόνους;

Εν κατακλείδι, με το να δίνεται προτεραιότητα στη διάσωση των τραπεζών και του ιδιωτικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, γίνεται ταυτόχρονα εκτροπή των φόρων και της εξουσίας που αυτοί παρέχουν, από το έθνος-κράτος και το σύστημα της δημοκρατικά εξασφαλισμένης απόδοσης ευθύνης στο πολιτικό σύστημα, σε ένα σύστημα του οποίου η εξουσία ενδυναμώνεται από το χρέος, και στο οποίο η Δημοκρατία δεν έχει καμμία ισχύ. Καθώς όλο και περισσότερα από όσα θα κερδίσουμε στο μέλλον είναι ήδη υποθηκευμένα για την υποστήριξη του συστήματος του ιδιωτικού χρέους, βρισκόμαστε όλο και λιγότερο σε θέση να το διαχειριζόμαστε ή έστω να απαιτούμε την επιβολή των ίδιων των νόμων που το διέπουν. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα και εκείνοι των οποίων η εξουσία πηγάζει από αυτό αποκτούν όλο και περισσότερα δικαιώματα να αγνοούν κάθε περιοριστική του νομοθεσία. Μπορούν να προκαλούν οι ίδιοι χρέη και να τα αγνοούν, αναγκάζοντας εμάς τους υπόλοιπους να τα αποπληρώσουν. Γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι έχουμε δεσμευθεί στο σύστημά τους και αποδυναμώσαμε το παλιό σύστημα, το οποίο μας παρείχε προστασία και ήταν στη δική μας υπηρεσία.

Επομένως, πολύ φοβάμαι ότι ο κίνδυνος που αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή δεν είναι η ύφεση, αλλά η καταστολή.

* O David Malone, εκτός από ιδιοκτήτης του ιστολογίου Golem XIV, είναι σκηνοθέτης και παραγωγός ντοκιμαντέρ, κάποια από τα οποία προβλήθηκαν αποκλειστικά στο ΒΒC και στο Channel 4. Κάποια από τα ντοκιμαντέρ του, όπως η σειρά Τesting God ("Δοκιμάζοντας τα όρια του Θεού"), προτάθηκαν για το βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ της Royal Television Society της Βρετανίας. Το 2008 σκηνοθέτησε για το ΒΒC το High Anxieties - The Mathematics of Chaos ("Η μεγάλη αγωνία ή Τα μαθηματικά του χάους"), μια από τις πρώτες ταινίες γύρω από την οικονομική κρίση, στην οποία γίνονται ακριβείς προβλέψεις για όσα επακολούθησαν στα επόμενα χρόνια. To βιβλίο του The Debt Generation ("Η γενιά του χρέους") εκδόθηκε το Νοέμβριο του 2010.


Διαβάστε επίσης:

Ελλάδα: Η κατάρρευση της Δημοκρατίας

Οι λυτρωμένοι και οι κολασμένοι

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση