Δύο ωρολογιακές βόμβες στο μνημόνιο η νέα απειλή για την Ελλάδα

Τη Δευτέρα οι ΗΠΑ πούλησαν ομόλογα προστατευμένα από μία ενδεχόμενη αύξηση του πληθωρισμού 5ετούς λήξης και αξίας 10 δις δολαρίων σε μία δημοπρασία όπου το επιτόκιο των ομολόγων ήταν αρνητικό για πρώτη φορά, στο –0,55%. Το γεγονός αυτό, ότι δηλαδή οι επενδυτές στρέφονται στην αγορά ομολόγων που προστατεύουν από ενδεχόμενη αύξηση του πληθωρισμού, συνεπάγεται πως φοβούνται ότι ο πληθωρισμός θα αυξηθεί. Το γεγονός, ωστόσο, πως είναι διατεθειμένοι όχι μόνο να μην πληρωθούν επιτόκιο για την αγορά των συγκεκριμένων ομολόγων αλλά και να πληρώσουν προκειμένου να τα αποκτήσουν σημαίνει ότι ο φόβος τους ότι ο πληθωρισμός θα ανέβει είναι πολύ μεγάλος. Για να γίνει το παραπάνω καλύτερα κατανοητό αρκεί να σκεφτούμε πως προκειμένου οι επενδυτές να αγοράσουν ελληνικά ομόλογα ζητούν από την Ελλάδα να πληρώσει επιτόκιο, περίπου, 9,50% ενώ προκειμένου να αγοράσουν τα συγκεκριμένα αμερικανικά ομόλογα που προστατεύουν από αύξηση του πληθωρισμού πληρώνουν τις ΗΠΑ επιτόκιο 0,55%.
Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ότι η Κεντρική Τράπεζα της Νέας Υόρκης (FED), δηλαδή η ναυαρχίδα του έξυπνου χρήματος, φαίνεται διατεθειμένη να προσπαθήσει να ‘πληθωρίσει’ το δρόμο της εξόδου των ΗΠΑ από την ύφεση, ‘τυπώνοντας’ χρήμα και ρίχνοντας το στην αμερικανική αγορά. Έχοντας ήδη ‘τυπώσει’ 1,7 τρις δολάρια από την αρχή της κρίσης χωρίς τα αναμενόμενα αποτελέσματα, η FED υπολογίζεται ότι θα ξεκινήσει ένα νέο πρόγραμμα δανεισμού του αμερικανικού κράτους το οποίο θα κυμανθεί από 1 μέχρι 2 τρις δολάρια (εκτιμήσεις από την Bank of America-Merrill Lynch Global Research και την Goldman Sachs) και με αυτόν τρόπο ελπίζει ότι το φρέσκο χρήμα θα κάνει τιμές των προϊόντων να πάρουν την ανιούσα, πείθοντας τους καταναλωτές ότι είναι ανώφελο να περιμένουν καλύτερες αγοραστικές ευκαιρίες και ωθώντας τους έτσι στην κατανάλωση. Μέσω της αύξησης της κατανάλωσης η FED ελπίζει ότι η αμερικανική οικονομία θα αναπτυχθεί και ότι τελικά η ανεργία θα μειωθεί.
Όλα τα παραπάνω μπορεί να ακούγονται αδιάφορα για την Ελλάδα η οποία ταλανίζεται από τη δική της κρίση αλλά δυστυχώς όχι μόνο την αφορούν αλλά και είναι πιθανό να έχουν ήδη πυροδοτήσει μία ωρολογιακή βόμβα που βρίσκεται στην καρδιά των όρων του μνημονίου που έχει υπογράψει με το ΔΝΤ και τις χώρες τις ΕΕ, η οποία αν σκάσει απειλεί να την οδηγήσει σε πολύ πιο δύσκολη και δραματική κατάσταση από αυτή στην οποία βρίσκεται σήμερα.
Αυτό γιατί σύμφωνα με το μνημόνιο το δάνειο των 110 δις ευρώ για την Ελλάδα έχει εκδοθεί με κυμαινόμενο επιτόκιο, η βάση του οποίου είναι το 3μηνο euribor (δηλαδή το επιτόκιο με το οποίο οι τράπεζες δανείζονται μεταξύ τους στη διατραπεζική αγορά). Οι όροι της συμφωνίας Ελλάδας – δανειστών ορίζουν ότι στην τρέχουσα τιμή του κυμαινόμενου euribor προστίθεται ένα επιπλέον 3,00% συν 0,5% ως εφάπαξ χρέωση. Αυτό σημαίνει ότι το κόστος δανεισμού της Ελλάδας από το πακέτο στήριξης εξαρτάται από τις διακυμάνσεις του euribor και εδώ ακριβώς βρίσκεται η ωρολογιακή βόμβα η οποία μπορεί να πάρει ‘πυρηνικές’ διαστάσεις στην περίπτωση που η πολιτική που υιοθετούν οι ΗΠΑ προκαλέσει εξαγωγή του πληθωρισμού στην Ευρώπη.
Όταν η Ελλάδα υπέγραψε το μνημόνιο στις 09 Μαΐου του 2010, το euribor κυμαινόταν στο 0,682%, ποσοστό που ήταν πολύ κοντά στο χαμηλότερο στην ιστορία. Σε εκείνη τη φάση Ευρώπη και ΗΠΑ ταλανίζονταν από αποπληθωριστικές πιέσεις γεγονός που έκανε τις Κεντρικές τους Τράπεζες να κρατούν τα επιτόκια τους σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα (η FED στο 0-0,25% και η ΕΚΤ στο 1%) πιέζοντας και τα διατραπεζικά επιτόκια και επομένως και το euribor εξαιρετικά χαμηλά.
Παρά τα ιστορικά χαμηλά επιτόκια, ωστόσο και παρά τα πακέτα τόνωσης, τον χωρίς προηγούμενο υψηλό κρατικό δανεισμό αλλά και τα όποια άλλα μέτρα ελήφθησαν από την αμερικανική κυβέρνηση, ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ μειώθηκε από 2,00% το Μάιο κοντά στο 1,00% σήμερα. Αντίθετα, στο ίδιο διάστημα ο πληθωρισμός στην Ευρώπη αυξήθηκε από το 1,60% το Μάιο στο 1,80% σήμερα, με αποτέλεσμα το euribor να απογειωθεί από το 0,682% στο 1,037% κατακτώντας υψηλό 15αμήνου και κάνοντας το δανεισμό της Ελλάδας ακριβότερο.
Η δραματική πτώση του πληθωρισμού στις ΗΠΑ είναι που επιτρέπει στη FED να υιοθετήσει το πρόγραμμα ‘επαναπληθωρισμού’ της αμερικανικής οικονομίας γεμίζοντας την με νέο χρήμα. Στην προσδοκία και μόνο της υιοθέτησης αυτής της πολιτικής τα διεθνή χρηματιστήρια μετοχών έχουν καταγράψει ένα από τα μεγαλύτερα ράλι των τελευταίων μηνών, τα εμπορεύματα απογειώθηκαν με το χρυσό να κατακτά νέα ιστορικά ρεκόρ και τα αγροτικά εμπορεύματα να αυξάνουν την τιμή τους ακόμη και κατά 50% σε λίγους μήνες και το δολάριο βούλιαξε σε νέο χαμηλό έτους.
Αν το πείραμα πετύχει τότε η ρευστότητα στην παγκόσμια αγορά θα αυξηθεί και μέσω του χρηματιστηριακού και του τραπεζικού συστήματος θα αρχίσει να πολλαπλασιάζεται με το γνωστό τρόπο που έχουμε ζήσει σε πολλές άλλες περιπτώσεις, με τελευταία αυτήν του 2003-2007. Σε αυτήν την περίπτωση θα δημιουργηθεί, όντως, πληθωρισμός και το euribor θα μπορέσει να επιστρέψει στο 2%, ποσοστό το οποίο ήταν το ιστορικό χαμηλό του πριν την τρέχουσα κρίση. Τότε το κόστος του ελληνικού δανεισμού θα αυξηθεί από το 4,20% που ήταν το Μάιο του 2010 στο 5,5%. Σε αυτό το διάστημα, όμως, ο πληθωρισμός θα οδηγήσει και την ΕΚΤ, μοιραία, να προβεί σε αύξηση του βασικού της επιτοκίου αυξάνοντας την πιθανότητα για μία ανατροφοδότηση της ανόδου και του euribor κάνοντας τον ελληνικό δανεισμό ακόμη πιο ακριβό.
Την τελευταία φορά που η FED δοκίμασε ένα παρόμοιο πληθωριστικό πείραμα το euribor οδηγήθηκε από το 2% το 2003 στο 3,00% το 2006, στο 4,00% το 2007 και τελικά πάνω από το 5% στις αρχές του 2008. Δε χρειάζεται καν να επαναληφθεί αυτό το σενάριο προκειμένου η Ελλάδα να μη μπορεί να δανειστεί ούτε από το μηχανισμό στήριξης αλλά αρκεί μία αύξηση του euribor στο 2,50% με 3,00% στα επόμενα 2,5 χρόνια προκειμένου να συμβεί αυτό.
Δυστυχώς, ακόμη και αν η Ελλάδα καταφέρει να αποφύγει την πρώτη ωρολογιακή βόμβα, μετά την πάροδο των 2,5 χρόνων ενεργοποιείται άλλη μία που βρίσκεται κρυμμένη στο μνημόνιο η οποία θα απειλήσει να της δώσει και τη χαριστική βολή. Σύμφωνα με τους όρους του μνημονίου μετά την πάροδο τριών ετών από την έναρξη της ισχύς του τα ποσά που δε θα έχουν αποπληρωθεί από την ελληνική πλευρά θα χρεώνονται με +4,00% στην τρέχουσα, τότε, τιμή του euribor αντί για +3,00% στα πρώτα τρία χρόνια (δηλαδή μέχρι το Μάιο του 2013). Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και αν το euribor βρίσκεται στο 2,00% μετά τα μέσα του 2013, η Ελλάδα θα πρέπει να πληρώνει περισσότερο από 6,00% επιτόκιο προκειμένου να αντλήσει δανεικά κεφάλαια. Και καθώς οι ‘αγορές’ θα γνωρίζουν ότι η Ελλάδα δε θα μπορεί να δανειστεί με επιτόκια χαμηλότερα του 6% ούτε καν από το μηχανισμό στήριξης, είναι πάρα πολύ δύσκολο να αναλάβουν να της δανείσουν αυτές φθηνότερα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο όρος που υπάρχει στο μνημόνιο για αύξηση του κόστους δανεισμού από το +3,00% στο +4,00% επί του euribor μετά την πάροδο τριών ετών από την υπογραφή του, αποτελεί μία σιωπηρή ομολογία τόσο του ΔΝΤ όσο και της ΕΚΤ και της ΕΕ ότι το τριετές πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα πετύχει και ότι είναι πιθανό να χρειαστεί επιμήκυνση του, κάτι το οποίο η ελληνική πλευρά έχει συνυπογράψει.
Μετά από όλα τα παραπάνω προστίθενται βαθμοί επιβεβαίωσης στο σενάριο που έχω υποστηρίξει σχετικά με το πραγματικό στόχο του μηχανισμού στήριξης, ο οποίος δε φαίνεται να είναι αμιγώς η στήριξη και η εξυγίανση της ελληνικής οικονομίας αλλά κυρίως και πρωταρχικώς η δημιουργία του νομικού εκείνου καθεστώτος μέσα από το οποίο θα αλλάξει το δίκαιο που ρυθμίζει το χρέος της Ελλάδας από το ελληνικό στο αγγλικό, θα μεταφερθεί από τις τράπεζες στο ΔΝΤ, την ΕΚΤ και τα κράτη της ΕΕ και θα επιβαρυνθεί με εμπράγματες ασφάλειες επί της κρατικής ελληνικής περιουσίας ενώ μέχρι την υπογραφή του μνημονίου ήταν πλήρως απαλλαγμένο από αυτές. Σε αυτήν την περίπτωση αφού πρώτα ο μηχανισμός του μνημονίου θα έχει μετατρέψει πλήρως το ελληνικό χρέος σε αυτό που επιθυμούν οι δανειστές της, η Ελλάδα θα οδηγηθεί σε μίας μορφής ελεγχόμενη αναδιάρθρωση του χρέους της, η οποία ποτέ δε θα ονομαστεί επίσημα ‘πτώχευση’ και θα παραμείνει σε μία κατάσταση παρατεταμένης οικονομικής αδυναμίας για πολλά χρόνια, με την επιστροφή της στην προ μνημονίου κατάσταση να μην υπολογίζεται πριν το 2020 και πιθανόν ούτε πριν το 2025.
Και έτσι γεννάται το ερώτημα αν η Ελλάδα γνωρίζει το μέλλον που της επιφυλάσσεται εξαιτίας όσων αποδέχτηκε και υπέγραψε στο μνημόνιο ή αν μέσα σε μία κατάσταση πανικού στο ζενίθ της κρίσης εξωθήθηκε σε ένα καταστροφικό λάθος. Και η ελπίδα που απομένει είναι οι Έλληνες ιθύνοντες να γνωρίζουν πολύ καλά τί κάνουν, να έχουν υπολογίσει όλα τα παραπάνω και άλλα σχετικά με το μηχανισμό στήριξης ρίσκα και να είναι, δικαίως, σίγουροι ότι η εξέλιξη θα είναι θετική και πολύ διαφορετική από αυτήν που μας δείχνουν τα στοιχεία που εξετάζουμε.
Και αν και όλοι θέλουμε να ελπίζουμε για το τελευταίο η αλήθεια είναι πως μέχρι στιγμής δεν έχουμε λάβει ούτε ένα ουσιαστικό στοιχείο που να δείχνει προς αυτήν την κατεύθυνση.

Πάνος Παναγιώτου
χρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής
διευθυντής GSTA/EKTA

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση