Οι επικίνδυνες ισορροπίες της Τουρκίας την οδηγούν σε σύγκρουση...

Ουδετερότητα τέλος!

Ο 62χρονος Βλάντιμιρ Ζιρινόφσκι (Vladimir Zhirinovsky), ο πλέον κραυγαλέος δεξιός Ρώσος πολιτικός, δηλώνει μέγας φίλος της Τουρκίας: «κανείς δεν σας αγαπάει όσο εγώ»... Ο μονοκόμματος λαϊκιστής, που μιλάει άριστα τουρκικά, πρόσφατα έφτασε στο σημείο να δώσει συναυλία εμπρός σε τουρκικό κοινό, στην Κωνσταντινούπολη.

Ο Ζιρινόφσκι, απόφοιτος ανατολικών σπουδών, επισκέφτηκε την Τουρκία για πρώτη φορά το 1962 με την ιδιότητα του μεταφραστή της «επιτροπής εξαγωγών» της Σοβιετικής Ένωσης. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του εκείνης όμως συνελήφθη για «διάδοση κομμουνιστικής προπαγάνδας» και πέρασε 17 μέρες στη φυλακή. Αργότερα εξέδωσε ένα βιβλιαράκι στο οποίο περιέγραφε την εμπειρία του αυτή και διακήρυσσε πως η χώρα του θα έπρεπε να προσαρτήσει όλες τις τουρκογενείς χώρες, αφού ο Ρώσος στρατιώτης «πρέπει να πλένει τις μπότες του στον Ινδικό Ωκεανό».

Πρόσφατα, το πάθος του Ζιρινόφσκι για το νότιο γείτονα αναζωπυρώθηκε: «μάθετε Ρώσικα! Μην κοιτάτε δυτικά, κοιτάτε βόρεια!» διακηρύσσει ο ταραχοποιός πολιτικός κατά τη διάρκεια των συχνών του επισκέψεων στην Τουρκία. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) δε σας θέλει, αλλά εμείς σας θέλουμε. Θα σας δίνουμε φυσικό αέριο κι εσείς θα μας δίνετε αέρα κοπανιστό!»

Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας

Είναι αλήθεια πως η Ρωσία έχει προσεγγίσει την Τουρκία τον τελευταίο καιρό, και όχι μόνο στον ενεργειακό τομέα. Η Ρωσία είναι σήμερα ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος αυτού του κράτους-μέλους του ΝΑΤΟ.

Η Τουρκία καλύπτει από τη Ρωσία σχεδόν το 70% των αναγκών της σε φυσικό αέριο και το 50% σε άνθρακα. Στα τουρκικά θέρετρα, της Αττάλειας και του Σιντ, οι Γερμανοί τουρίστες είναι πλέον πολυπληθέστεροι των Γερμανών.

Κι όποτε οι Ευρωπαίοι επικρίνουν τα πεπραγμένα του, ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν (Recep Tayyip Erdoğan) θυμίζει πως η Τουρκία διαθέτει κι άλλες εναλλακτικές λύσεις, και θα μπορούσε να αναζητήσει και αλλού συμμάχους. Λίγοι αμφιβάλουν πως εννοεί τη Ρωσία.

Μολοταύτα, αν πράγματι συμμαχούσε με τη Ρωσία, ο Ερντογάν θα έφερνε στην κυριολεξία τα πάνω-κάτω στα ιστορικά δεδομένα. Ο πόλεμος της Κριμαίας μεταξύ 1853-1856 ήταν κατά σειρά ο ένατος ρωσοτουρκικός πόλεμος. Ακολούθησαν κι άλλοι όμως, έως ότου η Οθωμανική Αυτοκρατορία σωριάστηκε σε ερείπια, μετά τον Α' παγκόσμιο πόλεμο.

Ακολούθως ο Κεμάλ Ατατούρκ (Kemal Atatürk), ο ιδρυτής της σύγχρονης Τουρκίας, έκανε ό,τι μπορούσε για να προασπίσει τη χώρα του κατά των πρακτόρων του Στάλιν (Stalin). Αργότερα οι διάδοχοι του Ατατούρκ επέτρεψαν στις ΗΠΑ να εγκαταστήσουν πυρηνικούς πυραύλους στην Ανατολία, μαζί με ένα δάσος τηλεπικοινωνιακών κεραιών που κατασκόπευαν τους Ρώσους.

Οι Τούρκοι ως υποδειγματικοί Ευρωπαίοι

Η Τουρκία πάντα πρόσβλεπε προς τη δύση και η στάση της αυτή κυριάρχησε στην απόφαση της Ευρώπης να ξεκινήσουν οι συνομιλίες για την πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ.

Το 1999, η Τουρκία πρόσφερε χερσαία στρατεύματά της στις επιχειρήσεις κατά του Σέρβου «ισχυρού άνδρα» Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς (Slobodan Milošević). Όπως και η Ευρώπη, έτσι και η Τουρκία αντιτίθεται στις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν και διατηρεί καλές σχέσεις με το Ισραήλ. Εδώ και μερικές εβδομάδες, ο Τούρκος υπουργός εξωτερικών Αλί Μπαμπακάν (Ali Babacan) υπέγραψε συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας με τα αραβικά κράτη του Κόλπου, σε μία προσπάθεια να μειωθεί η ιρανική επιρροή στην περιοχή.

Και ήταν και πάλι οι Τούρκοι που στήριξαν τον αγωγό Μπακού-Τιφλίδας- Τσιχάν (BTC), μέσω του οποίου το πετρέλαιο της Κασπίας διοχετεύεται στην Ευρώπη παρακάμπτοντας τη Ρωσία και το Ιράν.

Αν εξαιρέσει κανείς το κυπριακό πρόβλημα, οι Τούρκοι συμπεριφέρονται ως υποδειγματικοί Ευρωπαίοι, τουλάχιστο όσον αφορά την εξωτερική τους πολιτική.

Αλλά οι ακροβασίες του μεταξύ Ρωσίας και Ευρώπης έγιναν πιο περίπλοκες μετά τον πόλεμο στη Γεωργία. Η κυβέρνηση Ερντογάν δεν είχε άλλη επιλογή από το να υπερασπιστεί, εν χορώ με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, την «εδαφική ακεραιότητα» της μικρής δημοκρατίας. Ο αγωγός BTC σημαίνει πως Τιφλίδα και 'Αγκυρα έχουν κοινά στρατηγικά συμφέροντα.

Αλλά αυτή η στάση είχε επιπτώσεις για την Τουρκία.

Στα μέσα Αυγούστου, άρχισαν τα ρωσικά αντίποινα στην Τουρκία. Στα σύνορα Γεωργίας-Ρωσίας οι Ρώσοι τελωνοφύλακες άρχισαν ξαφνικά να ελέγχουν πρωτοφανώς εξονυχιστικά τα τουρκικά φορτηγά, προκαλώντας ουρές χιλιομέτρων και οικονομικές απώλειες της τάξης των 500 εκατομμυρίων δολαρίων (353 εκατομμυρίων ευρώ).

Ο Ρώσος υπουργός εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ (Sergey Lavrov) υποσχέθηκε πάντως πως αυτοί οι «απαραίτητοι για τεχνικούς λόγους έλεγχοι» σύντομα θα σταματήσουν.

«Καλώς ήρθατε στον "χλιαρό πόλεμο"»

Η Ρωσία είναι όμως επίσης εξαγριωμένη και με τη στάση της Τουρκίας στο θέμα της παρουσίας αμερικανικών και ευρωπαϊκών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα, που υποτίθεται πως παρέχουν ανθρωπιστική βοήθεια στο γεωργιανό λιμένα του Πότι. Ο Λαβρόφ περιέγραψε την παρουσία αυτή ως «διπλωματία των κανονιοφόρων» και κάλεσε την Τουρκία να εντείνει τους ελέγχους της στο Βόσπορο και τα Δαρδανέλλια.

Σύμφωνα με μία διεθνή συμφωνία που χρονολογείται από το 1936, κανένα πλοίο δεν μπορεί να παραμείνει στη Μαύρη Θάλασσα πάνω από 21 μέρες.

Αλλά και οι ΗΠΑ είναι επίσης εξαγριωμένες με την Τουρκία διότι, επικαλούμενη την ίδια αυτή συμφωνία, αρνήθηκε τη διέλευση σε πολεμικά της πλοία, επικαλούμενη το μεγάλο τους μέγεθος τους.

«Καλώς ήρθατε στο "χλιαρό πόλεμο"» έγραψε πρόσφατα ο Τούρκος αναλυτής Τσεγκίζ Ακτάρ (Cengiz Aktar), αναφερόμενος στα διλήμματα που αντιμετωπίζει η χώρα του. Από το τέλος του «ψυχρού πολέμου» η Τουρκία έπαιζε σε όλα τα ταμπλό. Αλλά τώρα, ήρθε η ώρα των επιλογών: «θέλουμε να συμπεριφερόμαστε όπως ο βόρειος γείτονάς μας, και να επιβάλουμε την ειρήνη με πολεμικά μέσα; Ή μήπως θέλουμε να ακολουθήσουμε το ευρωπαϊκό υπόδειγμα και να ακολουθούμε ειρηνική πολιτική;»

Αυτή η ευελιξία είναι το μεγάλο ατού της Τουρκίας. Όλες οι πόρτες ήταν ανοικτές για την 'Αγκυρα: μέχρι σήμερα είχε καλές σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη, το Ισραήλ. Μετά τον «ψυχρό πόλεμο» επεξέτεινε την επιρροή της στους τουρκογενείς «αδερφούς» της, τής κεντρικής Ασίας.

Φίλη με όλους

Ακόμα και ο ισλαμικός-αραβικός κόσμος προσέγγισε την Τουρκία μετά την ανάληψη της εξουσίας από το μετριοπαθές ισλαμικό «κόμμα δικαιοσύνης και ανάπτυξης» (AKP) του Ερντογάν. Η Τουρκία διαμεσολάβησε ώστε να ξεκινήσουν μυστικές συνομιλίες μεταξύ Συρίας και Ισραήλ, που θεωρείται η μεγαλύτερη διπλωματική επιτυχία της συντηρητικής κυβέρνησης.

Στη σύγκρουση του Καυκάσου ο Τούρκος πρωθυπουργός βγήκε μπροστά με μία πρόταση, που πιθανότατα του την υπέδειξε ο Γερμανός υπουργός εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ (Frank-Walter Steinmeier). Πρότεινε τη δημιουργία ενός «συμφώνου σταθερότητας και συνεργασίας για τον Καύκασο», στο πλαίσιο του οποίου τα κράτη της περιοχής θα μπορούσαν να επιλύουν τις διαφορές τους. Σε αυτόν τον οργανισμό θα συμμετείχαν η Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν, η Ρωσία, η Γεωργία και η Αρμενία (μία χώρα με την οποία η Τουρκία έχει εκκρεμείς διαφορές επί δεκαετίες, μετά τη σφαγή χιλιάδων Αρμενίων κατά τον Α' παγκόσμιο πόλεμο, που η 'Αγκυρα εξακολουθεί να αρνείται πως ήταν γενοκτονία). Αλλά οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών δεν διακόπηκαν παρά μετά το 1993, όταν η Αρμενία κατέλαβε το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, έναν αρμενικό θύλακα εντός του εδάφους του Αζερμπαϊτζάν.

Η επίσκεψη όμως του Τούρκου προέδρου Αμπντουλά Γκιουλ (Abdulla Gül) στο Ερεβάν την περασμένη εβδομάδα, προκειμένου να παρακολουθήσει έναν ποδοσφαιρικό αγώνα με τον Αρμένιο ομόλογό του Σερζ Σαρκισιάν (Serzh Sarkisian) θεωρήθηκε ως η απαρχή της αναθέρμανσης των διμερών σχέσεων.

Και ο Ζιρινόφσκι;

Ο Ρώσος εθνικιστής ηγέτης επισκέφθηκε ξανά πρόσφατα την Τουρκία. Αποκάλεσε το ΝΑΤΟ «ιμπεριαλιστική λέσχη» και ζήτησε για μία ακόμα φορά από την Τουρκία να ξεχάσει την Ευρώπη, και να συμμαχήσει με την ειρηνόφιλη Ρωσία...

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση