Τραμπ - Ερντογάν: Μια ιστορία αγάπης

Το ύφος ήταν βλοσυρό, αλλά τα λόγια διθυραμβικά όταν ο Μάικ Πενς, ύστερα από τέσσερις ώρες διαβουλεύσεων στο προεδρικό μέγαρο του Ερντογάν, ανακοίνωσε το βράδυ της περασμένης Πέμπτης ότι υπήρξε συμφωνία για πενθήμερη «εκεχειρία» στη Συρία. Ο Αμερικανός αντιπρόεδρος απέδωσε αυτή την απροσδόκητη εξέλιξη στην «ισχυρή ηγεσία» του προέδρου Τραμπ και στην «καλή προσωπική σχέση» του με τον Τούρκο ομόλογό του.

Για το δεύτερο, ούτε λόγος. Μεγαλομανία, αυταρχικές τάσεις, εθνικισμός και λαϊκισμός συγκροτούν έναν ισχυρό κοινό παρονομαστή, ενώ οπωσδήποτε βοηθάνε και οι δύο Πύργοι Τραμπ στην Κωνσταντινούπολη. Όσο για την «ισχυρή ηγεσία», εδώ γελάνε. Κατά την πάγια συνήθειά του, ο Τραμπ έσπευσε να πανηγυρίσει για την υποτιθέμενη λύση ενός προβλήματος που ο ίδιος δημιούργησε, όταν εγκατέλειψε τους Κούρδους και έδωσε το πράσινο φως στην τουρκική εισβολή. Αλλωστε, η απίστευτη, ακόμη για για φύλαρχο κεντροαφρικανικής δημοκρατίας, επιστολή που έστειλε στον Ερντογάν, έδειξε σε τι ακριβώς συνίσταται η «λαμπρή στρατηγική» την οποία κατά δήλωσή του ακολουθεί.

Στην πραγματικότητα, η συμφωνία Πενς - Ερντογάν ήταν το αποκορύφωμα του τραγέλαφου. ΗΠΑ και Τουρκία ανακοινώνουν πενθήμερη κατάπαυση του πυρός ερήμην της Συρίας, στο έδαφος της οποίας διεξάγεται η σύγκρουση. Οι Αμερικανοί, που δεν πολεμούν, είναι μέρος της συμφωνίας, όχι όμως οι Κούρδοι που πολεμούν τους Τούρκους εισβολείς. Αυτό που πέτυχε, σε πρώτη ματιά, ο Τραμπ ήταν να δώσει στον Ερντογάν εκείνο που εξαρχής ζητούσε: μια «ασφαλή ζώνη» τουρκικής κατοχής σε βάθος 32 χιλιομέτρων από τα σύνορα, με τον εξοστρακισμό των Κούρδων, οι οποίοι καλούνται να αυτοκτονήσουν για να μην τους εξοντώσουν οι Τούρκοι.


Η πρώτη σκέψη που γεννιέται είναι ότι η προσωρινή κατάπαυση του πυρός δεν έχει καμία πιθανότητα να αποδώσει. Καθώς άρχισαν όμως να διαρρέουν τα συγκεκριμένα σημεία της συμφωνίας, κάποιες δεύτερες σκέψεις επιτρέπουν διαφορετικές εικασίες. Σύμφωνα με τον Πενς (ο Τσαβούσογλου δεν τον επιβεβαίωσε και ο Ερντογάν δεν έκανε καμία δήλωση) η «ασφαλής ζώνη» περιορίζεται σε μήκος 125 χιλιομέτρων, από το Ταλ Αμπιάντ μέχρι το Ρας αλ Αϊν, δηλαδή την περιοχή της τουρκικής εισβολής, κάτι που απέχει πολύ από τα 485 χιλιόμετρα που ήθελε να καταλάβει ο Ερντογάν. Με άλλα λόγια, οι μεγάλες κουρδικές πόλεις, συμπεριλαμβανομένου του Κομπάνι, για το οποίο έκανε ρητή αναφορά ο Πενς, θα παραμείνουν υπό κουρδικό-συριακό έλεγχο.

Θα πει κανείς ότι οι αμερικανικές υποσχέσεις έχουν μικρή σημασία, καθώς οι ΗΠΑ έχουν αυτοπεριθωριοποιηθεί και δεν διαθέτουν πλέον ουσιαστική δυνατότητα διαμόρφωσης των εξελίξεων. Αν ο Ερντογάν μπορεί να πιεστεί από κάποιους, είναι από τους πραγματικούς νικητές του πολέμου, δηλαδή τη Δαμασκό και τη Μόσχα. Η συμφωνία Κούρδων - Δαμασκού, που συνομολογήθηκε μέσα στη ρωσική βάση της Χμεϊμίμ την περασμένη Κυριακή, αποτέλεσε σημείο καμπής. Τις επόμενες ημέρες, συριακά και ρωσικά στρατεύματα εγκαταστάθηκαν στο Κομπάνι, στη Ράκα και άλλες πόλεις, κατέλαβαν τις βάσεις που άφησαν πίσω τους οι Αμερικανοί και χάραξαν στο έδαφος τις κόκκινες γραμμές για τον Ερντογάν.

Το περίγραμμα μιας Pax Russica στη Συρία, το οποίο θα συζητηθεί στην κρίσιμη συνάντηση Πούτιν - Ερντογάν, την ερχόμενη Τρίτη, στο Σότσι, αρχίζει να διακρίνεται. Ενδεχομένως δε να μην είναι ασύμβατο με τη θολή, ακόμη, συμφωνία Πενς - Ερντογάν. Η Τουρκία θα περιοριστεί στους θυλάκους των κουρδικών περιοχών που ήδη κατέλαβε, αλλά δεν θα της επιτραπεί να επεκτείνει την εισβολή στις μεγάλες κουρδικές πόλεις. Το ενδεχόμενο αυτό ενισχύει και η πρώτη αντίδραση της κουρδικής ηγεσίας ότι θα σεβαστεί το μορατόριουμ, αλλά μόνο στη μικρή ζώνη Ταλ Αμπιάντ - Ρας αλ Αϊν.

Πληροφορίες μας από κουρδικές πηγές αναφέρουν ότι οι Κούρδοι θα δεχθούν να ενταχθεί η πολιτοφυλακή τους, η YPG, στο Πέμπτο Σώμα του συριακού στρατού, πρακτικά συνεχίζοντας να υπάρχουν με άλλο όνομα, αλλά δίνοντας στον Ερντογάν τη δυνατότητα να υποστηρίζει στο εσωτερικό ότι τους «διέλυσε». Η κυβέρνηση Ασαντ θα παραχωρήσει στους Κούρδους πολιτιστική αυτονομία (γλώσσα, παιδεία, δικαιοσύνη κ.λπ.), θα τους αναγνωρίσει ως έθνος και θα κατοχυρώσει ικανοποιητικό βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης, ενώ τη φύλαξη των συνόρων θα αναλάβει ο δικός του στρατός. Ασφαλώς όλα αυτά είναι πίσω από το όραμα για ένα γεωγραφικά συνεχές και πλήρως αυτόνομο συριακό Κουρδιστάν, στο πρότυπο του ιρακινού, αλλά είναι το καλύτερο που μπορούν να εξασφαλίσουν οι Κούρδοι υπό τις δεδομένες συνθήκες.

Ο μεγάλος κερδισμένος από μια παρόμοια εξέλιξη θα είναι ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Με την Αμερική σε φάση χαώδους αναδίπλωσης, η Ρωσία είναι η μόνη μεγάλη δύναμη που εμφανίζεται ως αξιόπιστος μεσολαβητής σε όλες τις συγκρούσεις της Μέσης Ανατολής, συνομιλώντας ταυτόχρονα με Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους, Σύρους και Τούρκους, Σαουδάραβες και Ιρανούς (η πρόσφατη επίσκεψη Πούτιν στο Ριάντ ήταν απολύτως ενδεικτική). Ωστόσο, τίποτα δεν εγγυάται ότι ο Ερντογάν θα συμφωνήσει με τον Πούτιν σε μια παρόμοια συμβιβαστική λύση, πέραν των άλλων και γιατί παραμένει άλυτο το μεγάλο πρόβλημα της περιοχής Ιντλίμπ, όπου Ρώσοι και Τούρκοι εξακολουθούν να πολεμούν μέσω αντιπροσώπων, χωρίς να διαφαίνεται ακόμη κάποια λύση.

Πέτρος Παπακωνσταντίνου
Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση