"Μοναχοφάηδες" και "γιουσουφάκια"...

"Ο ισχυρός προχωρά όσο του επιτρέπει η δύναμη του και ο αδύναμος υποχωρεί όσο του επιβάλλει η αδυναμία του"

Θουκυδίδης

Δεν πρέπει να είμαστε "μοναχοφάηδες" σ’ ό,τι αφορά την εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου στην Ανατολική Μεσόγειο, δήλωσε στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ο πρώην Υπουργός των Εξωτερικών κ. Ν. Κοτζιάς.

Η δήλωση αυτή από πολλούς ερμηνεύτηκε σαν προσπάθεια ενίσχυσης των τουρκικών συμφερόντων στην περιοχή.

Η ακριβής δήλωση του κ. Κοτζιά ήταν: "Αν αρχίσεις στις διεθνείς σχέσεις και είσαι μοναχοφάης λέγοντας ‘όλα δικά μου’, τότε είσαι κι εσύ μέρος του προβλήματος". "Αυτό που πρέπει να κάνεις, και που προσπάθησα να κάνω, είναι και να εξασφαλίσεις την ασφάλεια – με τις δύο τετραμερείς – και να δώσεις μια προοπτική ότι η Τουρκία, όχι στην κυπριακή ΑΟΖ αλλά στη Μεσόγειο συνολικά, θα συμμετάσχει σε αυτή την οικονομική ανάπτυξη...".

Μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί κάποιο σοβαρό κοίτασμα σε αμφισβητούμενη περιοχή μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ή Κύπρου και Τουρκίας. Το σοβαρό πρόβλημα θα προκύψει αν βρεθεί κάποιο μεγάλο κοίτασμα υδρογονανθράκων ακόμη και σε μη αμφισβητούμενη περιοχή εντός των ελληνικών ή κυπριακών ορίων.

Τα κοιτάσματα που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα στην Κύπρο είναι μικρά και το όφελος επιθετικού ελέγχου τους ενδεχομένως να μην καλύπτει το πολιτικό και στρατιωτικό κόστος που απαιτείται.

Πιστεύει κανείς πως η Τουρκία θα καθίσει με "σταυρωμένα τα χέρια" αν βρεθεί κάποιο μεγάλο κοίτασμα που θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τα δεδομένα πολιτικής, οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος στην περιοχή;


Το 1920 λίγο μετά τη Μικρασιατική Εκστρατεία και λίγο πριν τη Μικρασιατική καταστροφή η Ελλάδα είχε πληθυσμό περί τα 6-7 εκατ. και η Τουρκία περί τα 13 εκατ. Σήμερα η Τουρκία έχει πληθυσμό περί τα 83 εκατ. και η Ελλάδα περί τα 11 εκατ. Το 2050 η Τουρκία θα έχει πληθυσμό περί τα 95 εκατ. και η Ελλάδα περί τα 8 εκατ.

Το 1990 η Ελλάδα είχε ΑΕΠ περί τα 56 δισ. δολ. και η Τουρκία περί τα 75 δισ. δολάρια. Σήμερα η Ελλάδα έχει περί τα 200 δισ. δολάρια και η Τουρκία περί τα 950 δισ. δολάρια. Το 2050 η Τουρκία θα έχει ΑΕΠ περί τα 4 τρισ. δολάρια και η Ελλάδα δύσκολα θα έχει το 1/5 αυτού.

Το 2050 το ισοζύγιο ισχύος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας θα μοιάζει με το ισοζύγιο των υπολειμμάτων της βυζαντινής αυτοκρατορίας που είχε περιοριστεί περί τη βασιλεύουσα Κωνσταντινούπολη και των οθωμανικών ορδών που προέλαυναν στην Ανατολή.

Μάταια οι Παλαιολόγοι που είχαν αντιληφθεί τι ήταν αυτό που ακολουθούσε προσπάθησαν να εξαλείψουν το σχίσμα των εκκλησιών και να εξασφαλίσουν την προστασία της Δύσης.

Η ιστορία επαναλαμβάνεται;

Μετά την συμφωνία του Ελσίνκι το 1999 η Ελλάδα είχε σαφή στρατηγική στην εξωτερική της πολιτική σε σχέση με την Τουρκία. Με τη συμφωνία η Κύπρος έγινε μέλος της Ε.Ε. και η Τουρκία έλαβε τον τίτλο της υποψήφιας χώρας για την Ε.Ε.

Η ελληνική στρατηγική ήταν η υποστήριξη της τουρκικής υποψηφιότητας, αρκεί η Τουρκία να σέβεται κάποιους κανόνες. Τα τελευταία χρόνια, μετά την άνοδο Ερντογάν η Τουρκία δεν ενδιαφέρεται για την Ε.Ε. ενώ σε κάποια σημεία δεν διστάζει να βάζει σε αμφισβήτηση και την παρουσία της στο ΝΑΤΟ.

Η Τουρκία παίρνει αποστάσεις από τη Δύση και το όραμά της είναι η αναβίωση της Οθωμανικής ισχύος με την ίδια στο επίκεντρο και τις γειτονικές χώρες υποτελείς ή έστω δορυφόρους.

Όλα αυτά σημαίνουν πως η μέχρι τούδε στρατηγική στην εξωτερική μας πολιτική σε σχέση με την Τουρκία έχει ακυρωθεί εκ των εξελίξεων. Αυτό που χρειάζεται είναι η εκπόνηση ενός νέου εθνικού σχεδίου ανάσχεσης της τουρκικής ισχύος. Μια πολύ καλή τοποθέτηση επί του θέματος έκανε στους Δελφούς η κα Άννα Διαμαντοπούλου, σε πάνελ με θέμα που πάει η Ευρώπη.

Τόσο εκ των μεγεθών όσο και εκ των εξελίξεων είναι φανερό πως η ρεαλιστικότερη διέξοδος σε σχέση με την εξισορρόπηση της τουρκικής ισχύος στην περιοχή είναι η ενσωμάτωση των ελληνικών συμφερόντων στην ομπρέλα των συμφερόντων της Ε.Ε.

Για να συμβεί αυτό όμως χρειάζονται δυο πράγματα:

α) Η Ελλάδα να εκπονήσει ένα σχέδιο ενσωμάτωσης των συμφερόντων σ’ αυτά της Ε.Ε. με κινήσεις προσχεδιασμένες.

β) Η Ε.Ε. να αποκτήσει μια ομπρέλα συμφερόντων σαφώς καθορισμένων και κυρίως τους θεσμούς και τις υποδομές που θα τα υποστηρίξουν. Τουτέστιν, κοινό υπουργείο ενέργειας, εξωτερικών, άμυνας και φυσικά οικονομικών κλπ.

Τίποτα από τα δύο δεν έχει δρομολογηθεί και αποτελεί ερώτημα αν στην Ε.Ε. τα επόμενα χρόνια θα επικρατήσουν οι κεντρομόλες ή οι φυγόκεντρες δυνάμεις.

Η εγγύηση που παρέχουν οι ΗΠΑ είναι στρατηγικής σημασίας και χρήσιμη αλλά οι ΗΠΑ είναι μακριά από την περιοχή και ενεργειακά δεν εξαρτώνται οι ίδιες. Οι ΗΠΑ κατά την περίοδο του ψυχρού πολέμου εξασφάλισαν την παραμονή της Ελλάδας στον ελεύθερο κόσμο όπως είχε σχεδιάσει ο Τσώρτσιλ...

Οι ΗΠΑ είναι μακριά όμως και καθώς το κόστος του ρόλου του παγκόσμιου χωροφύλακα έχει μεγαλώσει ενδεχομένως κάποια στιγμή να αποφασίσουν να αποσυρθούν στην ήπειρό τους. Η ευκολία με την οποία εγκατέλειψαν του Κούρδους της Συρίας είναι χαρακτηριστική.

Η κοινή γνώμη των ΗΠΑ πριν το Β΄Π.Π. ήταν υπέρ του απομονωτισμού και της μη εμπλοκής στον πόλεμο. Αυτό άλλαξε μόνο μετά την επίθεση της Ιαπωνίας στο Περλ Χάρμπορ. Τίποτα δεν αποκλείει την επιστροφή στο απομονωτισμό.

Η παγίδα του Θουκυδίδη...

Παλαιότερα είχαμε γράψει για την παγίδα του Θουκυδίδη σε σχέση με την ανατροπή ισχύος μεταξύ δυο δυνάμεων σχετικά με την ανάδυση της Κίνας έναντι των ΗΠΑ. Η ανατροπή της ισορροπίας και μεγέθυνση της διαφοράς μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έχει κάποιες αναλογίες...

Γράφαμε σε παλιότερο άρθρο για την "παγίδα του Θουκυδίδη:

Η κατάσταση όπου μια μεγάλη δύναμη προβληματίζεται τι πρέπει να κάνει με μια ταχέως ανερχόμενη άλλη δύναμη ονομάζεται παγίδα του Θουκυδίδη γιατί πρώτη φορά την ανέλυσε και την περιέγραψε ο Έλληνας ιστορικός με την αντίδραση της Σπάρτης στην άνοδο της ισχύος της Αθήνας.

Πρόσφατα ο Graham Allison καθηγητής του Harvard και σύμβουλος του νυν αλλά και πολλών Αμερικανών προέδρων τα τελευταία 30 χρόνια κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με τίτλο "Destined for War: Can America and China escape Thucydide’s trap?” (Προορισμένοι για πόλεμο: Μπορούν οι ΗΠΑ και η Κίνα να αποφύγουν την παγίδα του Θουκυδίδη;”).

Στο βιβλίο περιγράφεται αναλυτικά η κατάσταση όπως διαμορφώνεται μεταξύ της οικονομικής και αμυντικής ισχύος των δυο χωρών τις τελευταίες δεκαετίες. Περιγράφεται επίσης ο επιθετικός θυμικός χαρακτήρας των ηγετών των δυο χωρών αυτή την περίοδο κάτι που αντικατοπτρίζει και τις διαθέσεις μεγάλων τμημάτων των κοινωνιών τους.

Κατά την ιστορική έρευνα του Allison και του Harvard οι περισσότεροι μεγάλοι πόλεμοι της νεότερης ιστορίας αποδίδονται σε συνθήκες αίσθησης απειλής μιας μεγάλης δύναμης από την ισχυροποίηση άλλων μικρότερων.

Κατά την έρευνα αυτή τα τελευταία 500 χρόνια έχουν εντοπιστεί 16 περιστατικά στην ιστορία που ταιριάζουν σε αυτό το μοντέλο. Από τα 16 αυτά περιστατικά μόνο σε 4 περιπτώσεις η ανακατανομή ισχύος δεν λύθηκε με έναν μεγάλο πόλεμο" (Βλέπε: "Σας γαμώ το Χάρβαρντ", λοιπόν...)

Το συμπέρασμα είναι πως την ώρα που παρατηρούνται τεκτονικές ανατροπές στην περιοχή μας, την Ευρώπη και τον κόσμο εμείς ασχολούμαστε πώς δεν θα ξεβολέψουμε τα "παράσιτα" της πελατειακής κομματοκρατίας της μεταπολίτευσης που συνιστούν ισχυρή εκλογική βάση. Για χάρη και εκ αιτία τους έχουμε κυβέρνηση "τσίρκο" από το περιθώριο της μεταπολίτευσης που εκλαμβάνει εαυτόν ως μέγεθος πολιτικής και ιστορικής σημασίας.

Η χώρα όχι μόνο δεν διαθέτει στρατηγικό σχέδιο στα εθνικά, αλλά ούτε στην οικονομία, ούτε το δημογραφικό. Αντιθέτως τα συμπτώματα πολιτική, κοινωνικής και εθνικής διάλυσης είναι ορατά και επιταχυνόμενα...

Κώστας Στούπας
Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση