Η γλώσσα τους; «Νοτιοσλαβική», όχι «Μακεδονική»

Αφού το δέχονται οι πολίτες τής ΠΓΔΜ και το διατρανώνει ρητά η πολιτική τους ηγεσία στην πρόσφατη ρηματική διακοίνωσή της, γιατί αυτή τη βουλγαροσερβική νοτιοσλαβική γλώσσα την αποκαλούν ψευδώς Μακεδονική και όχι (τουλάχιστον) Σλαβομακεδονική ή Μακεδονοσλαβική, αν όχι Βουλγαροσερβική;

Γράφει ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης

Το είπαν και οι ίδιοι οι γείτονές μας οι Σκοπιανοί στη ρηματική τους διακοίνωση, η γλώσσα τους «is within the group of South-Slavic languages», δηλ. «ανήκει στην ομάδα των Νότιων-Σλαβικών γλωσσών». Αυτή είναι η μεγάλη αλήθεια και η ουσία τού θέματος, μόνο που αν επικυρωθεί με τη Συμφωνία των Πρεσπών η ονομασία τής νοτιοσλαβικής γλώσσας των Σκοπίων ως «Μακεδονικής», θα επικρατήσει το αντίθετο: ένα μεγάλο ιστορικό ψέμα, με τη μεγάλη αλήθεια να κρύβεται χωμένη στα χάρτινα γραφειοκρατικά άδυτα τής Συμφωνίας που δεν θα αναζητεί ούτε θα μπορεί να φθάνει κανείς.

Συμπληρώνω για μια ακόμη φορά αυτή την αλήθεια επιστημονικά: η γλώσσα που ομιλείται στην ΠΓΔΜ είναι μια βουλγαρική γλώσσα με σερβικά στοιχεία. Ο εκσερβισμός επιχειρήθηκε επί Τίτο —για τη γιουγκοσλαβική ενότητα και άλλες πιθανές προοπτικές— και εφαρμόστηκε συστηματικά στην πράξη από τον πρωθυπουργό τής γιουγκοσλαβικής τότε Μακεδονίας, τον στενό συνεργάτη τού Τίτο Λάζαρ Κολισέφσκι (Οι Βούλγαροι αποκαλούσαν ειρωνικά τη γλώσσα των Σκοπίων «κολισεφσκική»!). Άρα, η γλώσσα τής ΠΓΔΜ είναι μια βουλγαροσερβική γλώσσα που ως βουλγαρική ανήκει στις νότιες σλαβικές γλώσσες, μια γλώσσα που γράφεται φυσικά με το σλαβικό κυριλλικό αλφάβητο, μια γλώσσα που οι ειδικοί γλωσσολόγοι την κατατάσσουν ως υποκατηγορία τής Βουλγαρικής.

Αφού το δέχονται, λοιπόν, οι πολίτες τής ΠΓΔΜ και το διατρανώνει ρητά η πολιτική τους ηγεσία στην πρόσφατη ρηματική διακοίνωσή της, γιατί αυτή τη βουλγαροσερβική νοτιοσλαβική γλώσσα την αποκαλούν ψευδώς Μακεδονική και όχι (τουλάχιστον) Σλαβομακεδονική ή Μακεδονοσλαβική, αν όχι Βουλγαροσερβική; Γιατί επιλέγουν συνειδητά, συστηματικά και πολιτικά, μια ψευδώνυμη ονομασία, χρησιμοποιώντας ένα όνομα (το Μακεδονική) που εθνικά, ιστορικά, πολιτισμικά, γλωσσικά δηλώνει την ελληνική Μακεδονία;

Προφανής, νομίζω, η απάντηση: γιατί η ονομασία αποτελεί καίριο στοιχείο ταυτότητας ενός έθνους. Άρα, μέσα από το όνομα οι Σκοπιανοί επιχειρούν να συνδεθούν με την ιστορία και τον πολιτισμό τής ελληνικής Μακεδονίας, αντλώντας αίγλη αλλά (έμμεσα και σε μελλοντικό χρόνο με πιθανές ανακατατάξεις) και άγνωστες σήμερα διεκδικήσεις. Τα ονόματα χωρών δεν είναι αθώα!…

Φεύγουμε τώρα από την αλήθεια τής παραδοχής (στη ρηματική διακοίνωση) ότι η γλώσσα των Σκοπίων «ανήκει στην ομάδα των νοτιο-σλαβικών γλωσσών», συνδυασμένης όμως στην πράξη αντιφατικά με ένα ψέμα, την ψευδή ονομασία τής Βουλγαροσερβικής γλώσσας σαν «Μακεδονικής», και περνάμε σε ένα δεύτερο εξίσου χοντρό και κατασκευασμένο ψέμα. Πρόκειται για τον ισχυρισμό των Σκοπιανών πολιτικών (που αλίμονο υιοθέτησε η ελληνική διπλωματία για να δικαιολογήσει την αδικαιολόγητη υποχώρησή της στο θέμα τής αναγνώρισης τής γλώσσας των Σκοπίων ως Μακεδονικής) ότι τάχα το 1977 αναγνωρίστηκε η Βουλγαροσερβική γλώσσα που μιλούσαν στα Σκόπια ως Μακεδονική! Τόσο απλά, απλοϊκά και κουτοπόνηρα! Σε μια άσχετη δηλαδή πολιτικά και διπλωματικά διάσκεψη εμπειρογνωμόνων (γλωσσολόγων, γεωγράφων, υπηρεσιακών παραγόντων) για τη χρήση τού λατινικού αλφαβήτου στη γραφή των γεωγραφικών ονομάτων όλων των χωρών τού ΟΗΕ που διοργανώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού (υπουργός ο καθηγητής Κωνσταντίνος Τρυπάνης). Μια τεχνική Διάσκεψη χωρίς διπλωματική αντιπροσωπία τού Υπουργείου Εξωτερικών, χωρίς καμιά συζήτηση θέματος γλωσσών και βεβαίως θέματος επίσημης αναγνώρισης γλωσσών, η οποία θα απαιτούσε άλλη σύνθεση και άλλη διαδικασία (παρουσία Υπουργού Εξωτερικών, διπλωματικής αντιπροσωπίας, ρητής εγγραφής ειδικού θέματος συζήτησης στην Ημερήσια Διάταξη κ.λπ.). Τότε και έτσι αναγνωρίστηκε, κατά τη ρηματική διακοίνωση, η Βουλγαροσερβική γλώσσα των Σκοπίων ως Μακεδονική! Με έναν Γιουγκοσλάβο αντιπρόσωπο που μετέφερε απλώς πώς προτείνεται από τη Γιουγκοσλαβία να γίνει η μεταγραφή των γραμμάτων τού σλαβικού κυριλλικού αλφαβήτου με λατινικό αλφάβητο! Δεν υπήρξε βεβαίως (γιατί δεν θα συνεζητείτο ανάλογο θέμα) κανένας εκπρόσωπος τής ΠΓΔΜ, παρά μόνον ένας εκπρόσωπος (αξιωματικός) για όλη τη Γιουγκοσλαβία και για όλο το κυριλλικό αλφάβητο!

Αυτή, λοιπόν, την απολύτως ειδική και τεχνική διαδικασία τής μεταγραφής μη λατινικών αλφαβήτων, την “Romanisation of Geographical Names” (κινεζικού, ινδικού, εβραϊκού, ελληνικού, αλφαβήτων Σοβιετικής Ένωσης, αφρικανικών κ.λπ.) την ονομάζουν ψευδώς και πονηρά οι συνεργάτες τού Ζάεφ επίσημη αναγνώριση τής γλώσσας των Σκοπίων (τότε Γιουγκοσλαβίας) από τον ΟΗΕ και μάλιστα στην Αθήνα και μάλιστα το 1977 και μάλιστα με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή! Και θα γινόταν η επίσημη αναγνώριση επί Καραμανλή έτσι σιωπηρά, χωρίς καμιά συζήτηση ή πολιτικό και διπλωματικό σάλο!

Αστειότητες για μικρά παιδιά, που δείχνουν με πόσο σαθρά επιχειρήματα (ακόμη και σε… ρηματική διακοίνωση) αντιμετωπίζονται τόσο μεγάλα θέματα όπως η ονομασία μιας επίσημης εθνικής γλώσσας με σφετερισμό τού ονόματος τής δικής μας Μακεδονίας. Και το επιχείρημα των Σκοπιανών αντί να απορριφθεί ως απαράδεκτο και προκλητικό από τους Έλληνες διαπραγματευτές, υιοθετείται άκριτα και χρησιμοποιείται… εναντίον τής αλήθειας των ελληνικών θέσεων και τής ίδιας τής πραγματικότητας. Γιατί; Απλώς και μόνο για να δικαιολογηθεί εκ των υστέρων μια ελληνική κυβερνητική υποχώρηση σε ένα θέμα ουσίας, ιστορικής αλήθειας και εθνικής ταυτότητας όπως είναι η γλώσσα.

Καταληκτήρια «ερώτηση κρίσεως»: Αν η γλώσσα είχε επισήμως αναγνωρισθεί σε Διάσκεψη τού ΟΗΕ από το 1977 και αυτό είχε ευρύτερα γίνει αποδεκτό, τότε γιατί αυτή η πρεμούρα και ένα από τα δύο κύρια διαπραγματευτικά αιτήματα τής ΠΓΔΜ να είναι η αναγνώριση τής ονομασίας τής νοτιοσλαβικής γλώσσας των Σκοπίων ως «Μακεδονικής»; Για να αναγνωρισθεί ξανά…; Και γιατί γίνονται όλες αυτές οι συζητήσεις από το 1991, μετά τη διάλυση τής Γιουγκοσλαβίας;

Και μια τελευταία αλήθεια: Σε όλες τις συζητήσεις που κατά καιρούς έγιναν ακόμη και για «σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό όνομα» ποτέ δεν έγινε δεκτό από όλους τους προηγούμενους πολιτικούς διαπραγματευτές θέμα αναγνώρισης μακεδονικής γλώσσας και μακεδονικής εθνότητας.

Υ.Γ.: Και επειδή «οι καιροί είναι πονηροί» και όποιος μιλάει για αυτά τα θέματα χαρακτηρίζεται από μερικούς «εθνικιστής» (το ζούμε έντονα αυτές τις μέρες), παρακαλώ τους χρησιμοποιούντες τέτοιους χαρακτηρισμούς να δουν στο Λεξικό μου τις σημασιολογικές διαφορές ανάμεσα στις λέξεις πατριωτισμός και φιλοπατρία από τη μια και εθνικισμός και σοβινισμός από την άλλη.
Επί τού θέματος οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να δουν τα άρθρα μου στο Protagon, Τα Νέα, Ελεύθερος Τύπος, την τηλεοπτική συνέντευξή μου στον Γ. Παπαδάκη κ.ά.

* Ο Γιώργος Μπαμπινιώτης είναι καθηγητής Γλωσσολογίας, πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών
Protagon


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση